Muziek en bier | In memoriam Harm 1982 – 2016 (56)
Een druk weekend was het. Het begon met een geweldig releaseconcert van Jeremy. Jeremy werkt bij Youth With A Mission aan het Kadijksplein en is getrouwd met Roos, ons nichtje. Femmie had via Facebook gevolgd dat er een concert zou zijn in Amsterdam en dat laat je dan niet zo maar voorbij gaan. Prachtig om mee te maken hoe jonge mensen zo vol zijn van de grootheid van God, schepper van deze wereld, dat ze dat op deze manier kunnen vertolken. Muziek is zo iets bijzonders en van God gegeven, dat kwam vrijdagavond wel heel goed binnen. Al kende ik nog geen van Jeremy’s nummers, je ging als het ware vanzelf van binnen meeneuriën. Je kon ook rustig je ogen sluiten en je gedachten laten gaan op de golven van de muziek. Het sloot ook mooi aan bij de voorbereiding die ik had gedaan voor zondag. Er was gevraagd of ik weer es een preek wilde lezen en na wat wikken en wegen vond ik dat geen probleem. Ik dacht een redelijk gemakkelijk onderwerp gevonden te hebben in een preek van Tim Keller: ‘De genade van muziek’. Aan de hand van de verzen 18-20 uit het 5e hoofdstuk in de brief van Paulus aan de christelijke gemeente in Efeze legt Keller uit dat muziek een geschenk van God is. Dat sloot prachtig aan natuurlijk bij de aanbiddingsmuziek van Jeremy en bij wat ongeveer een maand geleden hoogleraar Erik Scherder betoogde bij DWDD, toen hij daar zijn nieuwste boek promootte. Muziek is overal goed voor, betoogt hij in zijn nieuwste boek: ‘Singing in the brain’. Paulus was hem al lang voor met de uitsprak: ‘En ‘bedwelmt u niet aan wijn’, want dat maakt reddeloos, maar wordt vervuld van Geest, elkaar toesprekend met psalmen, hymnen en geestelijke gezangen, zingend en psalmend voor de Heer met heel uw hart.’
Harm had veel met muziek, honderden LP’s stonden er in zijn kamer, ik heb daar eerder over verteld. Bij de voorbereiding van de preek heb ik dan ook verschillende keren gedacht daar ook nog iets over te zeggen. De kracht van de muziek tijdens de bijeenkomst voorafgaand aan Harm zijn begrafenis was zo intens, zo troostend en bracht ons ook heel dicht bij Harm. Ik wilde geen tranen onderweg in de dienst, dus toch maar niet genoemd, maar het was er op de achtergrond gelukkig wel. Bij de intro van de dienst heb ik een blogje voorgelezen die op de site van de Protestantse diaconie stond, zangleider en liturgiemaker Jaap had me daarop geattendeerd. Bleek het opeens over Maaike Ouboter en het nummer ‘Dat ik je mis’ te gaan. Waar een vluchteling al niet zijn kracht uit haalt, maar ik kon gelukkig net op tijd een brok in mijn keel wegslikken.
Ook zaterdag was er muziek trouwens, bij de officiële opening van de Brouwerij van het Kleiklooster. In een grote hal naast IKEA wordt inmiddels heel wat bier gebrouwen. Een prachtig feest met heel veel bierliefhebbers, maar ook veel vrienden van het Kleiklooster. Harm had een bierabonnement en er zat een keer een Kloosterbiertje van Kleiburg bij, niet zijn smaak. Maar later moest hij het toch bijstellen toen ik hier thuis wat bier van Kleiburg had. Prachtig, ik hoop dat het uiteindelijk een mooi sociaal project wordt. Pastor Martijn, nu directeur van de bierbrouwerij doet er in ieder geval alles aan. Zondag 14 mei vierden we de verzelfstandiging in de OPK van drie projecten; STROOM, de PopUp kerk van Rikko en ook van het Kleiklooster. In feite allemaal dochters van de OPK. Harm zou misschien nog wel eens gerefereerd hebben aan de jaren tachtig. Als klein jongetje ging hij regelmatig mee naar de Witte Tent in het Bijlmerpark. Daar begon heel eenvoudig het over de muren van de kerk heen kijken. In het begin met hulp van E&R en later samen met de groep rond Norman Viss uit de VS op straten en pleinen in het Centrum van Amsterdam. Deze vaak seizoengebonden projecten resulteerden uiteindelijk in een Amstelproject. Op de fiets door de ‘Bijlmer’ kwamen die gebeurtenissen zo maar weer boven. Daarom, proost!, op een prachtig project en dat er iets mag doorborrelen van de drive en de spirit van de medewerkers!
Met mijn vriend V, die illegaal in Nederland is, loop ik naar de psychotherapeut. Tegenwoordig moet hij minstens drie keer in de week naar therapie. In zijn vaderland is hij zo zwaar gemarteld dat zijn behandelaars, ondanks zijn illegaliteit, besloten hebben hem toch te behandelen. Bij het IND ligt er inmiddels een dik rapport van een externe groep psychologen, waarvan je bij het lezen je ogen niet droog houdt.
De Officier steekt van wal, het proces verbaal open voor zich op tafel. Naast hem schrijft de secretaris alles nauwgezet op. De heer V. begint met uiteen te zetten dat volgens hem de agent niet harder dan 50 op de Nassaukade had mogen rijden. Ook al beroep je je op de brancherichtlijnen, nee, de situatie vroeg er niet om en niet aan alle voorwaarden voor harder rijden door een politievoertuig, werd voldaan. Agent A. had niet harder dan 50 mogen rijden.
Vandaag, de zeventiende april, is de geboortedag van Harm. Vijfendertig jaar geleden, het was flink warmer dan vandaag en een week na Pasen. Natuurlijk hebben we er bij stilgestaan, er naar toe geleefd, net als toen. Vorig jaar waren we door Harm uitgenodigd bij Pllek, een restaurant op het oude NDSM terrein. Zelfde weer als vandaag, grote witte wolken en een koude wind. Vandaag zijn we gaan varen, vanaf het IJDock, met een elektrische ’trekschuit’. Het IJDock is een mooi stuk hoogbouw-architectuur net voorbij het Centraal Station, waarvan het Openbaar Ministerie ook een onderdeel is. We reden voordat we de parkeergarage indoken langs de ingang van het OM en het schoot mij door het hoofd dat daar ergens in een kast of op een bureau nog steeds het proces-verbaal ligt om beoordeeld te worden. Een goede reden om er de komende week maar eens weer achteraan te gaan; wanneer neemt de officier van justitie een beslissing of er wel of geen strafzaak komt…
Met een wat overenthousiaste kapitein zijn we via de Prinsengracht over de Amstel naar Zorgvlied gevaren. Knuffelen, bijpraten, delen van verdriet en ondertussen genietend van al het meegebrachte lekkers. Bij het graf hebben we 34 rode rozen en 1 witte roos in een vaas gezet. Onze pastor Tim wachtte ons op bij de ingang van de begraafplaats en heeft bij het graf ons als familie en vrienden toegesproken. Pasen en een graf, hoe tegenstrijdig kan het zijn. In zijn korte toespraak verwees pastor Tim naar een andere overledene in 2016; David Bowie. Op het laatste album, vlak voor zijn sterven uitgebracht, staat een
Door Harms overlijden staan allerlei dozen en bakken van Harm nog her en der bij ons in huis. Het is niet erg, want Harm blijft op die manier nog een beetje bij ons. Toen kleinzoon Jip weer met het Technisch Lego wilde spelen, vonden we in de bak van de bouwtekeningen ook Harms speelgoedautootjes. Hij was echt een auto-freak in zijn kinderjaren.
In een film kunnen dingen die in werkelijkheid niet kunnen. Zelfs kleine kinderen beseffen dat al. Toch is het raar als je in een film opeens iets ziet, waarvan je weet dat het niet kan en het toch gebeurt. Het is een beetje raar uitgedrukt, omdat ik denk dat het wel kan. Afgelopen dinsdagavond draaide er weer een Willem Jan Otten film en hij noemde het van te voren in zijn Trouw-essay een Paasfilm. En Pasen gaat over opstanding en daar draaide het om in die film.
Maar In Ordet (Het woord; naar Johannes 1), een film van de Deense regisseur Dreyer uit het jaar 1955, vind er werkelijk een opstanding plaats. Op een moment dat je het niet meer verwacht slaat de dode vrouw (die vanwege de bevalling van haar doodgeboren kind is gestorven) de ogen op en kijkt liefdevol naar haar man. Je denkt bij jezelf, wat zou ik graag willen dat dit kon! Ik voelde het moment weer terug, dat we op de IC naast het bed stonden en Harm door machines in leven werd gehouden. Wat hadden we graag gewild dat hij zijn ogen langzaam opendeed en ons aangekeken had, vragend wat hij daar deed… Schrijfster Désanne van Brederode die met Willem Jan Otten de film nabesprak had het ook ontdekt; dit vraagt een levend geloof om het grootste wonder, wat je je voor kunt stellen, te begrijpen. En constateerden beide nabesprekers, de film is niet belerend, niemand kruipt op de stoel van het oordeel. Het wil je ook niks opdringen, maar het zet wel aan het denken. Kan opstanding echt?
Nog een week en het is Pasen. Deze week staan we stil bij het lijden van onze Heiland. Het programma van Passie uitvoerders zit overvol. Zelf zitten we woensdag in het Concertgebouw om de Johannes Passion te ondergaan; prachtig. Maar wanneer je niet gelooft in iets wat eigenlijk niet kan, wanneer je dat kinderlijke vertrouwen niet hebt in de “verrijzenis naar het vlees”, zoals Willem Jan Otten het zo mooi verwoordde, wat is het dan allemaal waard? Dan kunnen solisten en koorleden hun kelen schor zingen, maar blijft het: ruhe sanfte, ruhet wohl. Wanneer het echt alleen maar Goede Vrijdag blijft, dan staan we op Tweede Paasdag, wanneer Harm 35 zou zijn geworden, alleen maar te huilen bij zijn graf. En tranen zullen er zeker zijn als we er bij stil staan dat 34, 34 blijft in Harm zijn bestaan. In die zin is Tweede Paasdag een prachtig symbool en een mooi getuigenis. Door Pasen, 2000 jaar geleden, geloven we dat er werkelijk een opstanding is. Harm zei dan: ‘Het komt wel goed.’ En zo is het, want als je maar even anders kijkt, is er zicht op de hemel!
Er is heel wat mailverkeer aan voorafgegaan, maar nu staat het definitief vast. Zowel het ontwerp als de tekst konden uiteindelijk onze goedkeuring wegdragen. Natuurlijk wilden we het niet, het had zo niet gemoeten. En elke keer wanneer we even een rondgang maken op Zorgvlied vliegt het ons weer aan. Maar aan de andere kant willen we het ook niet laten bij een stukje grond met alleen een groen bordje en een aangevreten plant. Harm verdient een mooie grafsteen, een ‘waardig’ monument; of we het nu willen of niet. Wanneer je gaat zoeken op internet is de keuze voor een monument overweldigend. Mooi blank staal, cortenstaal, glas, oneindig soorten hardsteen en dan ook nog in vele combinaties. Je kunt het haast niet bedenken of het is verkrijgbaar. En wanneer je over de vorm begint is het helemaal eindeloos natuurlijk. Natuurlijk wil je vervolgens rekening houden met wat Harm mooi vond. Maar ja, hij is er niet meer en met hem hebben we het nooit over grafstenen gehad, geloof ik.
Harm was van de vormgeving, en van dat ene uitgebalanceerde lettertype kon hij genieten. Oh, wat kon hij schelden als er een officieel epistel van mijn werk in ‘comic sans’ was opgemaakt. Het zijn opeens van die dingen die boven komen wanneer je met een grafsteen bezig bent. Gelukkig was het lettertype voor zijn naam snel te achterhalen. Geen idee of Harm indertijd de herkomst van dat lettertype heeft uitgezocht, maar ik denk wel dat hij dat had willen weten. Media Monks heeft het indertijd gebruikt bij het maken van de rouwkaart, omdat ze wisten dat dit het favoriete lettertype was van Harm. Zo installeerde hij jaren geleden het VAG (afkomstig van de Volkswagenfabriek) lettertype op mijn computer; was hij toen helemaal weg van. Dat New Batavier is al heel oud trouwens. Eva en Marta Yarza (een New-Yorkse tweeling en eigenaars van een ontwerpstudio) kwamen een prachtige poster tegen uit 1928 van de stoomvaartlijn op Londen. Op die poster stond een prachtig lettertype wat was gemaakt door Francesca Claussen. De Yarza tweeling heeft dit lettertype bewerkt en zo werd het de New Batavier.
Onze oudste twee kleinkinderen Jip en Fiene komen bij ons logeren. Spannend, want het is een eind rijden en hun papa en mama gaan even lekker uitwaaien met de jongste. Maar al gauw zijn ze weer gewend en spelen ze er flink op los.
Het is een halfjaar geleden dat Harm op een bizarre manier is verongelukt. Vanmorgen liep de app al vol met mooie selfies waarop een zonnebril of iets anders van Harm werd gedragen en er waren veel lieve berichten van Harms vrienden. Omdat we vandaag naar Las Palmas gingen hebben we in de kathedraal van de heilige Anna een kaarsje aangestoken. Het was wel een beetje tegen ons principe, want het was een elektrisch kaarsje, een nepkaarsje. Een munt er in en een elektrisch kaarsje springt aan. Vervolgens was niet te ontdekken welke nu van ‘ons’ was.
Gelukkig was er naast die gekke kaarsentafel en veel ‘rijk rooms leven’ in de bijgebouwen, in de kerk zelf een prachtige schildering van de opstanding. Wel een beetje bizar voorgesteld, een soort vierkante kist met daarboven Christus, die triomferend omhooggaat. Soldaten deinzen achteruit en een engel kijkt rustig toe. Niet allemaal waarheidsgetrouw waarschijnlijk, maar wel mooi om te beseffen, dat door Christus opstanding wij mogen geloven dat ook de doden eens zullen opstaan uit hun graf! Ook onze zoon Harm! Ondanks alle gemis en verdriet van vandaag, weten we ook dat de Opgestane alle tranen van onze ogen wist! Vanavond bewust een gedeelte van Desolate Cage aangezet, maar vervolgens via ‘All of Bach’ ook geluisterd naar de Actus Tragicus.