Categorie: wetenschap

de eerste keer

Vandaag, zondag 12 november was in Amsterdam de Klimaatmars. Na een boeiende preek over Exodus 32, onder het thema ‘van gouden kalf naar kruis’, trokken we met een groepje OPK-gemeenteleden naar de Dam. Daar hadden zich al duizenden actievoerders verzameld, met een keur aan ernstige, goedbedoelde en ook grappige leuzen. Omdat andere groepjes christenen vanaf de Westerkerk kwamen, hebben wij ons maar gewoon ingevoegd in de mars naar het Museumplein. Het Rokin ging wel erg schuifelend, maar voelde ook wel bijzonder. Voor Coos en mij was het de eerste keer om mee te lopen in een protestmars. In Amsterdam hebben we er best heel wat voorbij zien komen, maar tot op heden niet de behoefte of drang gevoeld om mee te lopen. Wie weet hadden we dat best wel eens moeten of kunnen doen, maar waarschijnlijk zit dat niet in onze aard.
Ik kan me de ‘antikernwapendemonstratie’ uit 1981 nog wel herinneren, bijna een half miljoen mensen trokken toen naar het Museumplein. Indrukwekkend, maar wij zagen de beelden om 8 uur gewoon op het journaal en hadden niet zoiets van, daar hadden we bij moeten zijn. De 85.000 (de nieuwssites melden dit getal) die vandaag op de been waren vallen wat dat betreft in het niet bij het aantal van 1981. Aan de andere kant is het voor een Klimaatdemonstratie bijzonder veel. Storend was wel, dat we eenmaal op het Museumplein waren aangekomen iemand uitgebreid iets stond te roepen over het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Gelukkig greep de organisatie in.
Wat maakte nu dat we onze zondagmiddag opofferden aan deze actie? Dat we voor het eerst aan zo’n massale protestmars mee deden? Wij zij niet van die geitenwollen sokken types toch? Een stukje vlees versmaden we daarnaast ook niet. Maar helaas zien we om ons heen wel ontzettend veel onnodige verspilling, op het gebied van voedsel, maar ook van kleding bijvoorbeeld. Ook het ongelimiteerd gebruik maken van het vliegtuig om op vakantie te gaan, het begon ons tegen te staan. Daarnaast zien en merken we aan het weer over een aantal jaren heen dat er echt grote veranderingen zijn. Groei, groei, groei… het is op veel punten doorgeslagen.
Het zijn maar een paar voorbeelden, maar met de jaren zijn ook onze zorgen gegroeid. Als we niet radicaal op verschillende fronten ingrijpen, zullen klimaatveranderingen een steeds negatievere invloed hebben op ons bestaan. Gelukkig zien we nog regelmatig een regenboog in de wolken en zijn we er vast van overtuigd dat God blijft zorgen, maar ook dat wij als mensen verantwoordelijk zijn voor klimaatveranderingen.

Hoe Humboldt de rassenonlusten ‘voorspelde’, en dat voor 15 €

De ‘plaatselijke’ boekhandel’ heeft  het zwaar. Inmiddels wel weer wat meer open, maar toch nog steeds beperkt en waarschijnlijk minder klanten dan voor de crisis. Hopelijk gaan de klanten gemiddeld met meer aankopen naar huis, maar daar heb ik geen onderzoek naar gedaan.  Toen ik een aantal weken geleden een besteld boek ophaalde (Stanly Hauerwas over de deugden) voelde ik me vrij genoeg om toch even rond te snuffelen, ondanks een rij wachtenden op het trottoir van de Middenweg. Bij de kleine afdeling biografieën zag ik opeens een stapel boeken met een grote groene sticker liggen, verleidelijk lag het me aan te ‘staren’. Advies; altijd even rondsnuffelen, ook al kom je gewoon iets afhalen!

Bij de OBA duurde het weken voordat ik het boek een keer kon afhalen. Op het congres over christelijke pers, oktober vorig jaar, had Robert mij geattendeerd op de biografie over Alexander von Humboldt. “Moet je lezen, een indrukwekkend verhaal!”, zei hij. Thuis moest ik eerst even graven in mijn geheugen hoe die man nu ook al weer heette, maar gelukkig had ik het in de kantlijn van mijn aantekeningen toch ergens neergekrabbeld. Na wat zoeken bleek de centrale bibliotheek een exemplaar in huis te hebben. Helaas kwam ik maar tot hoofdstuk 3 en toen moest ik hem alweer inleveren en bleek iemand anders hem al gereserveerd te hebben; verlengen was er dus niet bij. Ik werd dus blij van de rode sticker schuin boven het hoofd van Alexander von Humboldt. Want ik moet achteraf eerlijk bekennen, voor die Apeldoornse ontmoeting had ik nog nooit van deze bijzondere man gehoord. Misschien ooit eens in een noot of bij 2 voor 12, maar inmiddels stond en staat Humboldt in mijn geheugen gegrift.

Friedrich Heinrich Alexander Freiherr von Humboldt (Berlijn, 14 september 1769 – aldaar, 6 mei 1859) was een Pruisische natuurvorser en ontdekkingsreiziger. Humboldt deed onderzoek in Midden- en Zuid-Amerika en gaf een uitvoerige beschrijving van het fysische heelal. Hij was de jongere broer van Wilhelm von Humboldt. Volgens de Britse natuuronderzoeker Charles Darwin (1809-1882) was Humboldt de belangrijkste wetenschappelijke reiziger aller tijden.”

Selbstporträt im Spiegel (1814)

Zo begint de Nederlandse Wikipediapagina over Humboldt, waarna een zeer uitgebreide verhandeling over zijn leven volgt. Wanneer je de veel uitgebreidere Duitse Wikipediapagina vervolgens bezoekt, bevat die 8 forse hoofdstukken, onderverdeeld in vele paragrafen. Een goede inleiding trouwens op de prachtige biografie die Andrea Wulf heeft geschreven (in haar boek laat ze het von ook weg). In een goed te volgen interview op de ARD vertelt ze waarom ze deze biografie over Humboldt heeft geschreven. In Zuid en ook Noord-Amerika is Humboldt nog steeds bekend als een groot geleerde, ontdekkingsreiziger en natuuronderzoeker. Al lezend val je van de ene verbazing in de andere. Wulf start het verhaal over Humboldt bij de beklimming van een dode vulkaan in het Andesgebergte, de Chimborazo in het huidige Ecuador. Een adembenemende samen met de Franse geleerde Aimé Bonpland in 1802, zonder allerlei hulpmiddelen die bergbeklimmers tegenwoordig tot hun beschikking hebben. Na die boeiende proloog vertelt de schrijfster over de jeugd van Alexander en zijn eerste stappen in de wetenschap, zijn ontmoetingen en lange gesprekken met Goethe en zijn verlangen om de wereld te gaan bereizen en zoveel mogelijk verbanden te ontdekken. In die tijd, eind 18e eeuw was Europa heel wat anders dan in het jaar 2020. Reizen moest te voet, per paard of met de koets en met zeilschepen. Oorlogen, onlusten, besmettelijke ziekten; gevaar lag overal op de loer. Toch vertrekt Humboldt na verschillende vergeefse pogingen, met een flink gevolg vanuit Spanje op expeditie naar Zuid-Amerika.
Na die reis, die een paar jaar in beslag had genomen, gaat hij terug naar Europa, maar met een flinke omweg. In Noord-Amerika wil hij de president van de Noordelijke Staten ontmoeten, Thomas Jefferson. De ontmoeting met ‘founding father’ Jefferson wordt een groot succes en levert veel contacten en vriendschappen op. Eenmaal terug in Europa, gaat hij lezingen geven over zijn ontdekkingsreis en publiceert verschillende boeken.

De spectaculaire 60 bij 90 centimeter grote afbeelding van von Humboldts ‘Naturgemälde’, die deel uitmaakte van zijn ‘Ideen zu einer Geographie der Pflanzen’. Met de volgende link kun je deze kaart prachtig uit vergroten.

Mijn blog zou veel te lang worden om ook maar een beetje een beeld te geven van deze bijzondere geleerde. Maar één van de dingen die mij opvielen was zijn verzet tegen de slavernij. Hij zag in Zuid-Amerika de uitwassen daarvan door de Spanjaarden. In zijn publicaties over zijn reis steekt hij dan ook niet onder stoelen of banken dat hij tegen het toenmalige kolonialisme is. Voor die tijd heel ongewoon, alhoewel er in Engeland al verschillende protesten tegen slavernij waren geweest. Humboldt nam het zelf waar; uitbuiting en ook de foute houding van de kerk (hij ontmoette veel missionarissen op zijn reis). Wanneer hij bij president Jefferson op bezoek is, zegt hij duidelijk dat hij tegen slavernij is. Voor Humboldt zijn alle mensen gelijk. Hij wil niet weten van ‘wilden’. Volgens hem zijn de bewoners van de regenwouden of de steppes net zo bijzonder als ieder ander en hebben ze zoveel kennis over de natuur en de wereld waarin ze wonen, dat we dat moeten waarderen en ze als gelijken moeten behandelen. In zijn boeken legt hij uit dat uitbuiting van de aarde en van mensen, ontzettend contraproductief werkt. Ver voordat de slavernij overal werd afgeschaft verzette hij zich tegen deze onmenselijke uitwassen. Vaak werd hem dat niet in dank afgenomen, maar door zijn vernieuwende inzichten op zoveel wetenschappelijke gebieden kon hij het zich permitteren om niet zijn mond te houden.
Verschillende keren heeft Humboldt geprobeerd om een reis naar India te maken, hij wilde zo graag de Himalaya zien en onderzoeken en vergelijken met de bergen in Europa en met de Andes. De machtige Engelse Oost-Indische Compagnie hield het echter tegen, bang als ze waarschijnlijk waren dat Humboldt zich dan zou uitlaten over koloniale uitbuiting.
Al lezend bedenk je bij jezelf; wat zou er gebeurd zijn wanneer de Spaanse koning en ook president Jefferson werkelijk geluisterd hadden? Dat had waarschijnlijk vele duizenden scheepsladingen slaven vanuit Afrika naar Amerika gescheeld. Wat zou de wereld er dan anders uitgezien hebben. Op zijn reis naar het noorden deed hij Cuba aan en schreef  een politiek essay en zegt daar onder andere: “Slavernij is ongetwijfeld het grootste kwaad dat de mensheid heeft gekweld, of je nu de slaaf ziet als hij thuis uit zijn land en familie wordt weggevoerd en in het ruim van een schip wordt gegooid, een voertuig dat is ontworpen voor de negerhandel….” 
Men weigerde dit essay in eerste instantie uit te geven. In latere geschriften komt hij er weer op terug en zegt luid en duidelijk dat de Europese landen door hun houding haat gezaaid hebben tussen bevolkingsgroepen en dat dat gevolgen heeft voor de vrijheidsstrijd in de verschillende koloniën. Opmerkelijk is dat op de Nederlandse Wikipediapagina over Humboldt helemaal niets over zijn verzet tegen de slavernij wordt verteld. Op de Duitse pagina zijn er een paar duidelijke paragrafen over geschreven. Ook heb ik mijn  encyclopedie uit  1866 er maar even op nageslagen. [Algemene Nederlandsche Encyclopedie voor den beschaafden stand, 8e deel, pg 84/85; ik denk dat mijn vader hem ooit heeft gekocht (inclusief kast) op de Waterlooplein-markt.] In deze encyclopedie geen woord over Humboldts kritiek op de slavernij en uitbuitend kolonialisme.

verzameld werk

Ruim 200 jaar geleden signaleerde deze geleerde dus al de verschrikkelijke misstanden van slavernij en onderdrukking van inheemse volken.  Ook de geschiedenis van ons land is wat dat betreft donker en duister. Het Nederlandse kolonialisme op de eilanden die nu Indonesië heten, heeft onnoemelijk veel ellende veroorzaakt. En tot op de dag van vandaag is de Molukse kwestie en alles wat daar bij hoort niet goed opgelost, evenals de kwestie Irian Jaya. En de huidige toestand in Suriname is feitelijk terug te leiden op het feit dat dit land is gekolonialiseerd door onze voorouders. Maar ook het racisme wat er vandaag in onze samenleving is, in wat voor vorm ook, mee ontstaan door ons koloniale verleden.
De actualiteit van vandaag, de coronacrisis, onlusten in de VS en ook de klimaatcrisis door de opwarming van de aarde; je kunt het zien aankomen als je leest over het leven en werk van Humboldt, hij waarschuwde er voor. In deze biografie, die leest als een trein trouwens, leer je veel over deze bijzondere en erudiete geleerde. Hij schreef veel, praatte blijkbaar ontzettend snel, gaf colleges en vergaarde kennis bij vele collega’s en maakte daar weer een geheel van. Hij probeerde verbanden tussen alles te zien. In Parijs had hij Simon Bolivar leren kennen en zette deze er mee toe aan om in zijn vaderland op te komen voor de vrijheid. Bolivar las later met grote instemming Humboldts boeken en correspondeerde met hem. Ook Charles Darwin voelde zich geïnspireerd door Humboldt en spelde zijn boeken toen hij mee mocht op de Beagle-expeditie. Humboldt stierf op bijna 90-jarige leeftijd, wat voor die tijd uitzonderlijk is. De titel van het boek is dan ook uitstekend getroffen: ‘De uitvinder van de natuur’. En voor die vijftien euro hoef je het niet te laten.

Toen ik het OBA-exemplaar weer moest inleveren zocht ik in mijn boekenkast op de plank ‘ongelezen’ naar iets anders. Vorig jaar had ik van mijn oudste dochter voor Vaderdag de autobiografie van Michelle Obama gekregen. En soms zijn er van die boeken, die gewoon even blijven liggen. Maar eenmaal begonnen, liet het mij niet meer los. Zij laat in haar verhaal zo goed zien wat het betekent om van slaven af te stammen en echt van jongs af aan op te groeien in een blanke wereld. Tegelijkertijd laat ze ook zien wat je in zo’n situatie kunt doen. Haar man, oud-president Barack Obama, heeft inmiddels een paar keer van zich laten horen. Hij roept op tot hervormingen bij de politieorganisatie, iets waarvoor hij ook tijdens zijn presidentschap hard voor heeft gevochten.
De voorkant van het boek ziet er misschien wat soft uit, maar de inhoud is bepaald niet soft. De voormalig ‘first lady’ vertelt op een eerlijke manier over de ups en downs in haar leven en de ongelooflijk bizarre druk van het wonen in het Witte Huis. ‘Black lives matter’; Humboldt zei het in wat andere bewoordingen, Michelle Obama zegt het hem ruim twee honderd jaar na. En gisteren, vandaag en morgen staan de pleinen vol met mensen die het hardop mee zeggen. ‘Mijn verhaal’ is een verhaal van hoop en van doorzetten. Het is een hart onder de riem van mensen die zich vernederd en aan de kant gezet voelen en voor hen die dat gevoel niet kennen geeft het een mooie inkijk in een prachtige zwarte ziel! Je zou wensen dat Michelle op een dag een roeping krijgt om zich kandidaat te stellen voor het presidentschap.

PS    Al surfend kom ik erachter dat ik op SAIL Amsterdam langs de Alexander von Humboldt II ben gelopen. Wat zegt dat over mijn geheugen…? Het was in 2015 denk ik, maar dat ga ik nazoeken. Een prachtig schip met groene zeilen, nummer I doet tegenwoordig dienst in de haven van Bremen als restaurant en hotel. Nummer II is een opleidingsschip, met dus een eerbiedwaardige naam.

leestips [2]

In een vorige blog heb ik het boek van Daan Dekker besproken over de bouw van de Bijlmer besproken. De dikke pil van Murat Isik is als het ware van binnenuit geschreven. Eerder schreef hij ‘Verloren Grond’ over een familie die het oosten van Turkije ontvlucht. ‘Wees Onzichtbaar’ is een indrukwekkend verhaal over een jongen die in ‘De Betonnen Droom’ opgroeit. Je wordt het verhaal van hoofdpersoon Metin ingezogen. En werkelijk alles komt voorbij; volgepiste liften, vuilniszakken die van het balkon worden afgegooid, drugsverslaving… Maar ook de buurman die zich tot het uiterste tegen sloop verzet, de voetbalclubjes en het neerstorten van een Israëlische Boeing op Kruitberg en een tirannieke vader die niet kan aarden in het voor hem vreemde Nederland.
Een indrukwekkend boek met zoveel herkenbare zaken. In de jaren tachtig van de vorige eeuw dachten we met een groep Oosterparkers dat er in de Bijlmer nog veel zieltjes te winnen waren. In het toenmalige Bijlmerpark richten we in de zomervakantie een blauw-witte tent op en sloegen aan het evangeliseren. Onbevangen en misschien ook wel naïef, maar ook vol van Geest, organiseerden we zangavonden, kinderclubs, filmavonden en spraken we met heel veel mensen over het bevrijdende evangelie. In die zomermaanden van de tachtiger jaren hebben we heel wat zaken gezien die ook door Isik worden beschreven. Leegstaande flats gekraakt door verslaafden, de grote hoeveelheid verschillende culturen en heel veel eenzaamheid.
Hoe anders zou het verhaal van Isik zijn geweest, als de idealen van Siegfried Nassuth één op één waren uitgevoerd? Wanneer de flats niet elf hoog, maar zes hoog waren geweest, wanneer er veel meer liften waren gebouwd en alle gemeenschappelijke ruimtes zo waren gebouwd en ingericht, zoals ze in eerste instantie bedoeld waren? Tja, wat als? Het leverde wel een prachtige roman op.

Als je niet gelooft in een Schepper van hemel en aarde, dan ben je toch nieuwsgierig naar waar de mens vandaan komt. Ik denk dat er geen mensen te vinden zijn, die denken dat de mens, als mens, al van eeuwigheid bestaat. Voor vrijwel iedereen staat denk ik wel vast dat ‘de mens’ op enig moment ontstaan is. Of het nu door een Schepper is geschapen of door evolutie ontstaan, ergens op een dag waren er mensen die met elkaar in gesprek gingen. En wanneer je de eerste mogelijkheid uitsluit, omdat er volgens jou geen God, geen Schepper, geen Allah of wat er nog meer zou kunnen zijn tussen hemel en aarde, dan kom je uit bij het verhaal van evolutie.
In het laatste boek van Frank Westerman gaat het over de evolutionaire mens, een mens die miljoenen jaren geleden is ontstaan uit een wezen, wat we nu gewoon een dier noemen. Toch is die hele evolutie, en dan gaat het alleen nog maar over ons als ‘mensensoort’, een heel erg ingewikkeld verhaal. Her en der kun je in natuurhistorische musea prachtige overzichten vinden ‘van aap tot mens’. Toch zitten daar nog steeds in dat verhaal van aap tot mens hiaten. De afgelopen honderd jaar zijn er verschillende ‘ontdekkingen’ gedaan op dat gebied. Die zoektocht; naar botjes, schedels en als het zou kunnen een beetje DNA, brengt Westerman in beeld. Samen met Leidse studenten zoekt Westerman in archieven en musea naar de ontbrekende schakels. En al onderzoekend ontdekt Westerman ook dat er veel onzin-verhalen de ronde doen. Dat er strijd is tussen archeologen over wie de eerste is en met de eer gaat strijken.
“Wij, de mens” is een prachtig verslag geworden, van Westermans zoektocht samen zijn studenten en een reis met zijn dochter naar Indonesië. En alhoewel onder het hele verhaal van Westerman, het evolutie-idee ligt; groeide bij mij steeds meer het idee: waarom nog twijfelen aan een Schepper? Al die stapjes en botjes die ontbreken tussen aap en mens, wijzen toch op een heel ander ontstaan van de mens?!  Mijn idee, ontleent aan de Bijbel, werd alleen maar bevestigd door dit boek.

Naast boeiende non-fictie en bijvoorbeeld autobiografieën, hou ik erg van goede detectives. Nu valt er natuurlijk over van alles te twisten, en zeker over de vragen; wat is een boeiend non-fictie boek en wat is een goede detective. Maar wie mijn leesgedrag een beetje volgt kan mijn smaak wel een beetje inschatten. Zoals mijn geliefde zus mij wel eens tipt over een ‘goed’ boek, tip ik haar natuurlijk ook. Ze heeft inmiddels “Het Meisje en de Geleerde” gelezen en vond het een geweldig boek; waarvan akte. Maar goed, sommige lezers hebben gelijk, mijn goede smaak hoeft niet overeen te komen met andermans smaak.
Ik had kennissen wel eens gehoord over Dickers ‘De waarheid over de zaak Harry Quebert’. Een echte aanrader, kreeg ik dan te horen. Maar soms is het aanbod van goede detectives te groot en heb ik genoeg aan Michael ConnellyDonna Leon, Philip Kerr.  Bij toeval zag ik Dickers nieuwste boek bij de bibliotheek liggen. Bij de boekhandel had ik het al in dikke stapels gezien, dus toch ook maar eens proberen. Geen verkeerde keus, van begin tot eind een levensecht en boeiend verhaal wat je echt meeneemt naar het kleine stadje Orphea in de VS. Het is zo’n verhaal dat je meezuigt en dat je niet weg kunt leggen. Goed voor een druilerige zondagmiddag op de bank of op een lome vakantiedag in de schaduw.

John Boyne is natuurlijk bekend van het naar mijn idee toch wat overschatte boek ‘De jongen in de gestreepte pyjama’. Later werd dat boek ook verfilmd en versloeg zijn tienduizenden. De afgelopen jaren las ik ‘Het winterpaleis’ en ook ‘De witte veer’, maar ook zijn eerste boek over zijn geboorteland Ierland: ‘De grote stilte’. Vooral dat laatste boek is een overweldigend verhaal over misbruik in de Rooms-Katholieke kerk. Waar ‘De jongen in de gestreepte pyjama’ hier en daar net iets te verzonnen is, voel je bij de ‘De grote stilte’ veel meer de echtheid van het verhaal.
‘Wat het hart verwoest’ is van een zelfde niveau als het verhaal over foute priesters in Ierland. Dit keer is het thema homoseksualiteit. En al zitten er hier en daar in het verhaal wat ongeloofwaardige wendingen, het is tot eind boeiend.

DWDD University

IMG_1226Beatrice de Graaf begon haar collega met een citaat uit Dostojevski’s ‘Boze geesten’. Het dikke boek bleef vervolgens op tafel liggen en aan het eind van het college pakte de hoogleraar geschiedenis het nog eens theatraal als een Bijbel ter hand. Ik kende alleen de titel van dit boek; die is intrigerend. Kort geleden heb ik geprobeerd om de ‘De speler’ te lezen, maar ik vond het niet om door te komen. Ik denk daarom dat ik ‘Boze geesten’ niet zo snel ter hand zal nemen De Graaf gebruikte het boek van Dostojevski om iets te vertellen over het ontstaan en de motieven van terrorisme. Al gauw kwamen Bakoenin en vele navolgers in snel tempo voorbij. In een inleidend praatje van Matthijs van Nieuwkerk bleek dat deze aflevering van de DWDD University eigenlijk aangevraagd was door de kijkers. Veel reacties op de DWDD-redactie om Beatrice de Graaf een keer uit te nodigen. Terecht, want na de laatste aanslagen in Parijs hield de hoogleraar geschiedenis, met als specialisatie terrorisme, een uitstekende en nuchtere analyse op TV.
In haar college onderscheidde ze vier golven van terrorisme vanaf Dostojevski. Aangezien dit college werd opgenomen op donderdag 10 maart (50 jaar geleden werd het huwelijk tussen Beatrix en Claus gesloten), is de uitzending op zaterdag 12 maart om 20.30 u. op NPO1. Rijk voorzien van oude beelden wordt het vast een geweldige uitzending. Geen triest en bangmakend verhaal trouwens. De Graaf geeft een eerlijk beeld van alle verschrikkelijke gevolgen van terroristische daden, maar ook aanwijzingen om terrorisme te bestrijden. Ook al heet het terrorisme op dit moment IS, er is hoop! En dat het uiteindelijk wel goed komt, moeten we niet alleen bij de overheid neerleggen, maar ook bij de burgers. Burgers moeten gewoon in gesprek gaan met mensen van andere culturen en religies. Ga maar theedrinken! Zoek de ander op en ga elkaar leren kennen. Ook aan de huidige golf zal een eind komen, wanneer kan ook Beatrice de Graaf niet aangeven. Een gegeven is ook dat er in de toekomst ook wel weer nieuwe terroristen zullen opstaan. De mens is nu eenmaal in zonde ontvangen en geboren. Als belijdend christen weet ook Beatrice de Graaf dat als geen ander.
Gaat dat dus zien, deze zeer informatieve aflevering van de DWDD University!
de kozakkentuin Na afloop van de opnames in ‘Podium Mozaïek’ kregen de bezoekers allemaal een boekje.  De VARA/BNN medewerkers deelden die uit. Op de omslag allemaal foto’s van krantenartikelen met terroristische aanslagen. Mijn eerste gedachte was dat het college van de Graaf al in druk was verschenen. Helaas… het bleek een simpel aantekenboekje ter grootte van een Moleskine agenda. Maar ja… dat omslag, wat moet je daarmee? Plannen voor aanslagen in noteren, voor je eigen geheimschrift? Of is het gewoon een gadget? Ik noteerde de naam van Dostojevski’s boek en een vraag voor de hoogleraar. Waarom geen aandacht voor de rookbom van 50 jaar geleden? Of viel die niet onder een terroristische aanslag?
Over die schrijver van ‘Boze geesten’ verscheen eind vorig jaar een boeiend boek van Jan Brokken. In ‘De kozakkentuin’ vertelt Brokken de bijzondere vriendschap tussen Alexander von Wrangel en Fjodor Michajlovitsj Dostojevski. Een boeiend verhaal over de verbanning van Dostojevski naar het verre Siberië. Het laat mooi uitkomen wat de motieven waren van schrijver Dostojevski en tekent ook prachtig de sfeer van het Rusland onder de laatste tsaren.

DMDD

Disruptive Mood Dysregulation Disorder, in de (nieuwe) DSM-5 te lezen wat we hier onder moeten verstaan. Eerst denk je nog dat het over DWDD gaat. Van DWDD ben ik fan, maar van DMDD zal ik waarschijnlijk geen fan worden. Nu is er dezer dagen wel wat gedoe over de W en de M. De W van Willem geeft omgekeerd de M van Maxima. Ik ga ook niet uitleggen wat van DMDD precies is. Maar volgens sommige onderwijskundigen zullen we over 10 jaar minsten een groepje DMDD-ers op school hebben. Net als ADHD-ers, PDD-NOS-ers en nog heel veel andere stempels, is DMDD een nieuwe loot aan de serie afwijkingen die we bij leerlingen op school kunnen traceren. In een uitzending van Zembla (VARA 18 april 2013) werd uitgebreid aandacht gegeven aan het geven van etiketten aan kinderen. Een interessante uitzending. Hier en daar misschien wat boude uitspraken, maar het zet aan tot denken over de etikettenplakkerij. Voor gereformeerde scholen blijft het een uitdaging om steeds weer hun positie te bepalen ten opzichte van etiketten. Daarnaast blijft ook de uitdaging om na te denken over wat nu toch het doel is van onderwijs en in het bijzonder van ‘bijbelgetrouw onderwijs’, zeker waar we toch vinden dat elk kind uniek is! Moet je bij unieke leerlingen plakken met etiketten? Wat houdt het in, als je zegt dat je de leerlingen op je school wilt bijbrengen een discipel van Jezus te zijn? Dat laatste geeft immers een heel ander etiket!

waar komen wij vandaan?

Een kerk in het Roomse zuiden volgepakt met stoere mannenbroeders en struise zusters. Begin jaren 60 vorige eeuw. Voor in de kerk een tafel met daarachter VU professoren. Zij leggen uit hoe de VU omgaat met wetenschap in moderne tijden. De bioloog en hoogleraar Jan Lever houdt op gedragen toon een voordacht over het probleem rond de evolutietheorie. Vanuit de VU achterban komen allerlei vragen. Bijvoorbeeld hoe het moet met Adam en Eva, als de aarde volgens de geleerden miljoenen jaren oud is. Het voorgaande was een fragment uit een tv-documentaire van de NCRV. Op een VU-symposium over ‘anderhalve eeuw evolutiedebat in protestants-christelijk Nederland’, werd het getoond. Het symposium ging vooral over die 150 jaar. Eén van de inleiders, Ab Flipse, toonde duidelijk aan dat het creationisme niet is geïntroduceerd vanuit de VS, door de EO, maar vooral de streng gereformeerden van voor de oorlog. Na de oorlog waren het vooral vrijgemaakte gereformeerden die de deze lijn voortzetten. Gelukkig kregen dezen ook in eigen kring wel weer tegenwind. Met name noemde hij dr. C.Smits en Nico Rupke (zoon van ds. Rupke). Op het lyceum in Groningen werd zelfs min of meer creationistisch onderwezen. Zo leerde ik ook begin jaren 70 alles over ”polystrate dendrolieten’. Die laatste waren bijvoorbeeld het bewijs van de zondvloed.

Naar mijn idee was het debat schepping versus evolutie in de 21e eeuw niet meer relevant in de kerk. Intelligent design was enkele jaren geleden in discussie, maar verdween ook snel weer naar de achtergrond. Toch is er nog steeds een grote groep creationisten die serieus probeert christenen te overtuigen van hun gelijk. Ook tijdens de forumdiscussie lieten ze van zich horen. Naar mijn idee mag er wel wat meer aandacht voor deze discussie komen. En dan vooral veel luisteren en proberen elkaars argumenten te doorgronden en te begrijpen. De meerderheid van de bezoekers was de zestig al wel gepasseerd. Maar de gemiddelde leeftijd van het forum was onder veertig. Dat laatste mag veelbelovend heten.

Een oude grijze dame (met rollator), kwam met een mooie uitspraak. ‘Zolang hypotheses kunnen worden bewezen is het leuk, maar het blijven vaak hypotheses.’ Ze was vroeger scheikundige geweest, hoorde ik haar zeggen bij het verlaten van de zaal. Een paar dagen voor het symposium was op het nieuws dat men in Genève de snelheid van een deeltje had gemeten. En… sneller dan het licht. Volgens Einstein onmogelijk, dus moet er opnieuw worden gemeten en ook op andere plaatsen. Wanneer het uiteindelijk toch waar is, gaan veel natuurkundewetten de prullenbak in. Grappig vind ik, vaststaande zaken opeens overhoop. Terug in de tijd, waar sommigen op hopen, kan trouwens niet. Maar da ga ik nu niet op in.

fietsen voor / tegen kanker

Deze week staan veel media ruimschoots in het teken van ONDERZOEK NAAR KANKER. Radio 2 schenkt veel aandacht aan de velen die morgen 9 juni, de Alpe d’Huez gaan beklimmen. Mijn broer Henk gaat het ook proberen en het gaat vast lukken! We zullen daar later wel over melden. Vorige week belde neef Roel uit Geldermalsen op. Hij heeft de bekendste berg in Frankrijk al twee keer beklommen. (nou ja eigenlijk wel tien keer geloof ik) Hij werkt bij de Rabobank en heeft daardoor zo zijn contacten natuurlijk. En in zijn vrije tijd fiets hij graag. Daarom heeft hij afgelopen week voor “Ride for Hope” gefietst. “Ride for Hope” is een stichting die onderzoek naar hersentumoren wil ondersteunen. Ze hebben met elkaar toch maar even 65.000 euro bij elkaar gefietst. Donderdag fietsten ze van Neeltje Jans naar Kampen. Van Kampen gingen ze op vrijdag via de Afsluitdijk naar IJburg. Dat was de reden dat neef Roel belde. Hij had een slaapplaats nodig. Op de Nesciobrug heb ik hem opgepikt. Op mijn elektrische fiets kon ik hem nauwelijks bijhouden. Neef Roel rijdt op een “afgedankte” fiets van Steven Kruijswijk; een Nederlandse wielrenner die 7e werd in de Giro. Maar desondanks een geweldige prestatie om zo,n 800 kilometer in drie dagen af te leggen. Zaterdagmorgen moest hij om half zeven starten om voor donker in Zuid-Limburg te kunnen zijn. Op de foto is te zien  dat hij het gehaald heeft. Van harte gefeliciteerd Roel!

einstein  en de namaakgoden

Albert Einstein 1947

Beim Menschen ist es wie beim Velo. Nun wenn er fährt, kann er bequem die Balance halten. Albert Einstein aan zijn zoon Eduard, 5-2-1930

Vandaag heb ik de biografie van Einstein uitgelezen. Gedeeltelijk heeft dat  te maken met het feit dat ik thuis zit. Maar het was ook een intrigerende biografie en zeer boeiend geschreven. En… deze week is het boekenweek, die deze keer de biografieën min of meer centraal heeft staan. Het bijzondere van een goede biografie vind ik altijd dat je op een gegeven moment de man of vrouw waar het over gaat, een beetje leert kennen. Ondanks het lijvige karakter van de biografie over Einstein, is het boek zeer aan te bevelen. (Nog in de aanbieding!) Betreurenswaardig is dat sommigen op voorhand al terugschrikken als een boek meer dan honderd pagina’s heeft, maar dat terzijde. Deze biografie zet Einstein goed neer in zijn tijd. Het vertelt heel goed, verweven met de persoonlijke geschiedenis van Einstein de periode rond Wereldoorlog I en de ontwikkeling van Europa en Duitsland in het bijzonder. Einsteins constante strijd tegen het fascisme en het nationaal-socialisme is bewonderenswaardig. Die strijd begon al ver voor Wereldoorlog II. Isaacson trekt mooi de lijn van het non-conformistische denken van Einstein op wetenschappelijk gebied naar het non-conformisme van Einstein op filosofisch en ook politiek terrein. Ook komt goed uit de verf dat Einstein wanneer hij in 1933 in Amerika terecht komt zich daar zeer thuis gaat voelen. Hij is wat dat betreft een voorbeeld Amerikaan te noemen. Einstein bleef ook in de VS vrijheid bepleiten voor andersdenkenden en de gediscrimineerde negerbevolking. Zijn verhouding met religie komt in deze levensbeschrijving ruim aan de orde. Mythevorming rond de persoon Einstein wordt stap voor stap ontleed en waar nodig naar het rijk der fabelen verwezen.

Zeker bij de laatste hoofdstukken heb ik ontdekt dat ook Albert Einstein zich fors afzette tegen namaakgoden. Daarmee verklaar ik hem niet tot volgeling van Tim Keller of Keller tot volgeling van Einstein. Maar er zijn veel parallellen. Keller wijst in zijn boek genadeloos de zwakten van het huidige individualisme en kapitalisme aan. Daarin is hij groot medestander van Einstein!

P.S. Volgende biografie gaat over John Adams (ook in de ramsj)

fietsen voor  een goed doel!

Mijn broer voert actie. Nu is hij van nature geen actievoerder naar mijn idee, maar nu heeft hij de stoute fietsschoenen aangetrokken. Ik gebruik in ieder geval mijn blog om hem te ondersteunen. Alweer geruime tijd geleden werd bij hem kanker geconstateerd. Na heel veel behandelingen en enkele operaties gaat het gelukkig nu goed met hem. Een prachtig mooi iets natuurlijk, waar we onze hemelse Vader zeer dankbaar voor zijn. Inmiddels is mij wel duidelijk geworden dat zijn herstel ook gevolg is van de inmiddels steeds verder gevorderde stand in de medische wetenschap.

Voor de ontwikkeling in die wetenschap is heel veel geld nodig. Mijn broer Henk gaat daarom komend zomer de Alpe d’Huez  (bergtop in Frankrijk) omhoog op de fiets. Een tocht waar een normaal mens wel drie keer over nadenkt, daagt hem uit. U kunt hem sponseren. Volg dan de volgende link: “Opgeven is geen optie”. Afgelopen zomer zijn we een weekje in Le Grand Bornand geweest. Een echt skidorp. In de zomer wordt het soms aangedaan door de Tour de France omdat de Col de la Colombière ( 1410 m.) er vlak bij ligt. Wij hebben die tocht per auto gemaakt en dat was zeer indrukwekkend. Ook zagen we ‘vrijetijdscyclisten’ deze tocht volbrengen. Het zou niet in mijn hoofd opkomen om zo’n tocht op de fiets te doen. Nu is de Alpe d’Huez zo’n 1850 m. Dus nog een flink stuk hoger! Wij wensen hem in ieder geval heel veel succes! En… alle kleine beetjes helpen!

weg uit Kampen?…. welkom!

Veel kerkelijke bladen zijn door de jaren heen bij ons in de brievenbus geschoven. Soms door geldgebrek, soms omdat ik het toch niet meer las, zegde ik verschillende abonnementen op. Maar ‘De Reformatie’ is gebleven. Ik heb wel eens op het punt gestaan om hem op te zeggen, maar dan verscheen er gelukkig op dat moment weer een goed artikel. Ongeveer een jaar geleden werd het trouwens veel leesbaarder en kreeg het uiterlijk een moderne smoel. Met veel waardering lees ik regelmatig de artikelen van Ad de Bruijne. Vandaag viel nummer 10 in de brievenbus met daarin een hoofdartikel van professor Ad. Hij denkt daarin na over een vertrek van de Theologische Universiteit  (GKv) uit Kampen. Een verfrissende gedachtegang lijkt me. Daarom hoop ik echt dat er een levendige discussie op gang komt in vrijgemaakt Nederland. Het zal u niet verbazen dat ik pleit voor verhuizing. Amsterdam lijkt me de aangewezen nieuwe vestigingsplaats. En zonder al te veel gekheid, er zijn echt heel veel redenen voor te bedenken. Voor de vuist weg een aantal in willekeurige volgorde;

  • Amsterdam is de hoofdstad van Nederland en vanuit de hele wereld zeer goed bereikbaar.
  • Er zijn in Amsterdam goede partners in UvA en VU te vinden.
  • Daarnaast heeft Amsterdam voor studenten veel te bieden aan een breed scala van culturele uitingen; musea, theaters enzovoort!
  • Ook een reden is dat Amsterdam heden ten dage nog maar 3% serieuze kerkgangers heeft. Het kan een geweldige stimulans zijn voor de meer dan 200 kleine christelijke gemeenten in Amsterdam wanneer een bijbelgetrouwe universiteit zijn tenten zou opslaan in Amsterdam.
  • Voor het samenwerkingsverband ‘Amsterdam in beweging’ zou het een geweldige stimulans zijn.
  • Studenten kunnen wanneer ze gestudeerd hebben in Amsterdam zich nooit meer een wereldvreemde houding aanmeten.

Er zijn vast nog wel meer redenen te noemen, maar ik hoop dat het idee van prof. Ad de Bruijne, al was het dan op persoonlijke titel, positief wordt opgepakt!