Categorie: politiek

Crisis en chaos……………? Hoop!

De afgelopen weken waren wat mij betreft wel te typeren met  de termen crisis en chaos. De overwinning van Trump in de VS, de perikelen in de Nederlandse politiek, dronken voetbalsupporters en verhitte relschoppers,  het stemt je niet vrolijk. Het zette mij voor de zoveelste keer aan het denken; wat moet ik doen? Een blog onder de titel ‘Ik weet het ook niet meer? …’?  Of toch met een protestbord naar de Dam? Soms is het om wanhopig van te worden. “Tja, hadden wij het maar voor het zeggen”, verzuchten mijn overbuurman en ik bij een kop koffie. “Wij weten wel het hoe het moet”.

Gelukkig was er weer het jaarlijkse IDFA. Vaste lezers van mijn blog weten dat ik een groot fan van documentaires ben. Bij de invulling van een nieuw agenda blok ik bij voorbaat dan ook die 10 dagen in november. Storm, regen en hagel houden mij niet tegen om een serie documentaires in verschillende bioscopen te gaan bekijken. Weken van te voren is het een interessante en boeiende uitdaging om een privé-programma samen te stellen. In de voorverkoop zijn er altijd genoeg plaatsen beschikbaar gelukkig. (Voor enkele euro’s per maand steun je de IDFA en heb je voorrang bij het bestellen.) Je zou trouwens ook best gedeprimeerd kunnen worden van het zien van verschillende documentaires. Oorlog, verwoesting, stromen vluchtelingen en een naar de afgrond denderend klimaatbewustzijn, alles komt voorbij op de IDFA. Toch is mijn ervaring door de jaren heen dat er toch ook een positieve boodschap zit in de meeste docu’s. Het kan aan mijn keus liggen natuurlijk, maar ik lees van te voren alleen maar de korte beschrijvingen op de IDFA site en zie wat stills uit de betreffende docu. Vrijwel alle documentairemakers willen ondanks alle ellende toch een positieve boodschap bij de kijker achter te laten.
Mijn week startte afgelopen maandag in de mooiste bioscoop van Amsterdam, Tuschinski. ‘An American Pastoral’ was de titel. De Franse filmmaakster wilde een film maken over de politieke situatie in de VS in het licht van de naderende verkiezingen. In Elizabethtown (Pennsylvania) werden verkiezingen voor een schoolbestuur van een openbare school georganiseerd. Rechtse politici, dat wil zeggen zogenaamde radicale christenen, kaapten deze verkiezingen om een meerderheid in het schoolberstuur te krijgen. Ze deden dat vanwege, naar volgens hen zeer ideële motieven, de strijd tegen LHBTQ-ers en het weren van allerlei seksueel getinte boeken in de schoolbibliotheek. De bibliothecaresse, met een Democratische achtergrond, verloor uiteindelijk haar strijd om een zetel. Maar hoopvol vond ik dat ze toen het nieuwe schoolbestuur werd ingezworen, opstond, het woord nam en een ontroerend pleit voerde voor verbinding, openheid, vrijheid en eerlijk behandelen van welke minderheid dan ook. De tranen stonden in haar ogen en ze verweet een aantal gekozenen dat ze een vals evangelie volgden. Beide kanten kwamen trouwens zonder er een oordeel aan te geven, aan het woord

In de volgende docu zaten we opeens mee te kijken in een inrichting voor psychiatrische patiënten in Parijs, prachtige mensen, met bijzondere verhalen en ook zo kwetsbaar. Om te glimlachten en ook hoopgevend dat er zoveel verzorgers zijn die deze zwakkeren in onze samenleving met liefde omringen en hen proberen het echte leven weer te vinden. Mijn laatste drie docu’s hadden allemaal te maken met de Tweede Wereldoorlog. Een film over een NSB-filmmaker (The Propagandist), met daarna een zeer boeiende docu over de Duitse evenknie van Jan Teunisssen; Leni Riefenstahl. Fragmenten uit haar bijzondere oeuvre (Triumph des Willens, Olympia) afgewisseld met naoorlogse interviews. Daarin toonde ze zich vaak van haar ware kant, het ging immers alleen maar om de kunst, toch?  Ondertussen werd ze breed gesteund door oud-nazi’s en geprezen om haar werk. Totaal geen zelfinzicht en boos als bewezen werd dat ze wel degelijk had meegeheuld met Hitler en zijn trawanten. Hoopvol dat ze in deze uitgebreide docu, waar jaren aan is gewerkt, toch wordt ontmaskerd.

De laatste in mijn serie was ook de meest bijzondere. Nesjomme, (Neshoma is de Engelse titel) een soort kruising tussen en speelfilm en een documentaire. Filmmaakster Sandra Beerends heeft echt iets heel bijzonders gemaakt. Ze maakte een verhaal van een jonge Joodse vrouw aan de hand van brieffragmenten. Vervolgens zocht ze bij de brieffragmenten, geschreven aan haar broer in Indië, filmbeelden. Het geeft een intens beeld van het Joodse leven in Amsterdam tussen de wereldoorlogen. Al kijkend bedacht ik dat er waarschijnlijk ook veel beelden tussen zaten van een film van Jan Teunissen. Deze filmmaker (zie boven) maakte voor de oorlog een mooie film over Joods Amsterdam (Sjabbos). Bij de Q & A heb ik gevraagd en  het bleek te kloppen.
Hoe het verhaal zich verder afspeelt moet u beslist gaan bekijken in de bioscoop. In januari in heel Nederland dus te zien; indrukwekkend en ook ontroerend. Ondanks dat het verhaal voor de meeste Joodse Amsterdammers verschrikkelijk eindigde, is er een hoopgevend einde. Zeer aanbevolen!

Bossenbroek over kolonialisme, een aanrader!

Er was toch nog een boekenbon op mijn verjaardag. Vorige week even binnengelopen bij de Linnaeus Boekhandel, natuurlijk ook kijken wat er voor moois lag in het kader van de Kinderboekenweek. Wat een keuze aan mooie en interessante boeken voor kinderen. Bij de non-fictie zag ik toevallig een boek liggen van historicus Martin Bossenbroek. Ik heb het eerder over hem gehad, naar aanleiding van zijn boek ‘De Boerenoorlog’. Inmiddels heeft Bossenbroek een flink oeuvre bij elkaar geschreven, dikke pillen, maar iedere keer weer uiterst boeiend. Toen ik afrekende zei de verkoopster; “Zo, u bent er snel bij, net verschenen vandaag!”. Met dat laatste schiet je niet veel op natuurlijk, maar het is een leuke bijkomstigheid. De ondertitel intrigeerde mij en omdat Bossenbroek een boeiende verteller is, was ik, eenmaal thuis, snel gegrepen door het verhaal.

In overzichtelijke hoofdstukken behandelt de schrijver wat de plaats was van ons land in de ‘slavenhandel’ en ook wat ons land aan kolonialisme deed. Genuanceerd en met veel verwijzingen naar verschillende studies krijg je een mooi inzicht hoe door de jaren heen en ook in het huidige tijdsbestek wordt omgegaan met het verleden. Scherp analyseert Bossenbroek ook even de huidige politieke werkelijkheid en dat bepaald niet kritiekloos. De vraag bleef haken, waarom laat Wilders zich afbeelden als Michiel de Ruijter?
Ook de situatie in de VS komt ruimschoots aan bod. En daar richt hij zich niet alleen op de tegenstellingen tussen de afstammelingen van de slaven en de blanke uitbuiters. Bossenbroek heeft zich ook verdiept in het dikke boek van schrijver Ned Blackhawk die ‘De herontdekking van Amerika’ schreef. Een uitgebreide verhandeling over de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika. Zeg maar de Witte Verders, Winnetous en Arendsogen, Je hoeft maar even te googelen en het getal 56 miljoen verschijnt. Zoveel oorspronkelijke inwoners van Zuid-, Midden- en Noord-Amerika vonden de dood in de eerste honderd jaar nadat de eerste Europese kolonisten er voet aan wal zetten. Het boek van Blackhawk lag bij ons in de bibliotheek op de ‘vers-tafel’. In de paar weken dat ik het thuis had heb ik er doorheen  gebladerd en verschillende stukken gelezen. Ten hemel schreiend, maar ook boeiend om te zien hoe deze zogenaamde ‘Indianen’ van betekenis zijn geweest. “Deze hervertelling van de Amerikaanse geschiedenis erkent de blijvende kracht, de constante invloed en het overlevingsvermogen van inheemse volken, wat een zuiverder beeld van de Verenigde Staten en hun geschiedenis oplevert.” (citaat van Libris.nl)
Nederland, Groot-Brittannië, Spanje en Portugal; het zijn niet alleen de West-Europese landen die op de wereldkaart hele gebieden opeisten. In Bossenbroeks  boek komen ook Rusland en China ruimschoots aan bod. En in het perspectief van eeuwen en eeuwen is er niets nieuws onder de zon. Extra boeiend is wel hoofdstuk 4 over het Midden-Oosten en hoe dat een speelbal was van westerse mogendheden. Bossenbroek zet het huidige conflict tussen Israël en Palestina in een historisch en breder perspectief. Het hoofdstuk heet niet voor niets ‘Bloedwraak’. De schrijver kent waarschijnlijk psalm 83 niet (‘Tegen uw volk smeden zij een complot, ze spannen tegen uw lieveling samen en zeggen: ‘Kom, wij verdelgen dit volk, Israëls naam wordt nooit meer genoemd.’), maar begrijpt wel waar de oorzaken van het conflict liggen. Echt een hoofdstuk om nog eens te herlezen en te overdenken. Nog meer bedenk ik dat je in deze bloedige strijd geen partij kunt kiezen, maar eigenlijk alleen maar kunt bidden voor vrede. Laten toch al die volken die zich beroepen op het feit dat ze afstammen van vader Abraham, dan ook zijn God en zijn Zoon toelaten in hun leven. Dat geeft werkelijk Shaloom en Salam!

Bossenbroek heeft een knap stuk werk geleverd. Het zet aan tot denken en probeert ook aan te geven hoe wij met een ‘fout verleden’ kunnen omgaan. In een commentaar kwam ik al verschillende tegenwerpingen tegen. De schrijver zou de hele discussie over het verleden willen sluiten, geen komma (Rutte), maar een dikke punt willen zetten. Niets is minder waar volgens mij. Laat er maar discussie over ontstaan, maar vooral na grondige bestudering van de bronnen en wat er in verschillende onderzoeken over geschreven is. Bossenbroek loopt er niet voor weg, naar mijn idee. Een aanrader dus, voor schoolmeesters, leraren, politici en ook voor dominees en priesters en wie maar geïnteresseerd is in het verleden. Bilderdijk zei het al: ‘In ’t verleden ligt het heden, in het nu wat worden zal.’

Nog een tip die past in het kader van dit verhaal. Op dezelfde ‘vers-tafel’ lag het boek ‘De Zus’ van de Koreaanse wetenschapper Sung-Yoon Lee. Hij laat in dit boek zien hoe de Noord-Koreaanse familie Kim met koninklijke allures een vernietigende alleenheerschappij voert, hun onderdanen bewust laten verhongeren. Hoofdpersoon is de zus van de huidige heerser Kim Jong un; Kim Yo-jong en voorbestemd om haar broer op te volgen, mocht hij het leven laten. Bizar zijn haar uithalen in officiële toespraken naar de Zuid-Koreaanse president en de Amerikaanse leiders. Een intrigerend boek, dat goed laat uitkomen wat manipulatie en intriges kunnen uitwerken. Zeker nu er Noord-Koreaanse soldaten gaan meevechten aan Russische zijde tegen Oekraïne is dit schokkende relaas over ‘De Zus’ zeer actueel en zeker ook een aanrader.

7 oktober

‘Wat heeft een mens eraan de hele wereld te winnen als dat ten koste gaat van zijn leven? Wat kan hij geven in ruil voor zijn leven?’ Matteüs 16: 26
Standbeeld voor Maarten Luther in Landau an der Weinstraße, met open Bijbel

Het was een zonnige dag gisteren, de 7e oktober. Samen fietsten we langs de Trekvaart en via de nieuwe Solitudobrug kwamen we bij de Amstel. Voorafgaand aan een verjaardagslunch gingen we eerst even langs de begraafplaats. Het graf van Harm moest weer worden geschoond, na een uitbundige bloemengroet op 14 september. Het was rustig op Zorgvlied, de herfst heeft ook daar zijn intrede gedaan. Het wordt weer lichter tussen de graven, de bleke zon krijgt meer ruimte. Her en der zijn paden bezaaid met kastanjeresten en een enkele kastanje. Met lege vazen in de fietstas staken we de Amstel weer over.
Ondertussen werd in Amsterdam stilgestaan bij de afschuwelijke moordpartijen, een jaar geleden, in Israël. Hoogwaardigheidsbekleders kwamen bijeen in de synagoge aan het Jacob Obrechtplein en op de Dam wapperde de vlag met Davidster. Maar ook de Palestijnse vlag werd uitgestoken bij een tegendemonstratie. Op tv kwam ’s avonds de ene na de andere duider voorbij, maar vrede is en blijft nog ver te zoeken. Het schoot mij wel verschillende keren door het hoofd, die zevende oktober is sinds vorig jaar onlosmakelijk verbonden met de oorlog tussen Israel en Hamas, zoals de vierde van deze maand in ons geheugen gegrift staat vanwege de Bijlmerramp. Mijn verjaardag is opeens een beladen datum geworden.
Een oplossing voor de problemen in Israël heb ik niet. We kunnen alleen maar concluderen dat het afschuwelijk is. De verschrikkelijke moordpartij op 7 oktober vorig jaar, maar ook de vergeldingsacties met tienduizenden slachtoffers in de Gazastrook en nu ook in het zuiden van Libanon, het lost niets op. Afgelopen zondagmorgen moest ik een preek lezen. Een paar weken geleden had ik hem al uitgezocht, hoofdstuk 17 uit de bundel van Samuel Wells ‘Wees niet bang‘. Ik vermoed dat hij de preek over Matteüs 18 (vers 15 – 20) in de VS hield, toen hij daar nog hoogleraar was. ‘Kunnen we even praten?’ was de titel van zijn verhaal. Als preeklezer mag je soms best de vrijheid nemen om zinnen te actualiseren. Een voorbeeld over een Afro-Amerikaanse voorvechter voor mensenrechten die bevriend raakte met een leider van de Ku Klux Klan, heb ik met de stilzwijgende instemming van Wells veranderd in een vriendschap tussen een Israëlische vader en een Palestijnse vader die beiden een kind hebben  verloren in de jarenlange strijd. Het kan dus, wanneer mensen echt met elkaar in gesprek komen, ‘kunnen we even praten?’, wanneer men alle moed bij elkaar schraapt, dan kan er vergeving en verzoening ontstaan. In het decembernummer van De Nieuwe Koers bepleit dezelfde Samuel Wells voor ‘gezonde woede’, waar het gaat om het conflict tussen Israël en de Palestijnen.
“Gezonde woede is dus bijna een voorwaarde voor echte vrede. Razernij – níét vrede – is gebaseerd op fantasie, het gaat uit van een verhaal waarin ik jou uitroei, en alles is opgelost. Dat is een sprookje, een sprookje dat brandstof is voor nieuwe razernij, voor een volgende explosie. Daarentegen kan woede ons aanzetten tot actie, zoals een staakt-het-vuren, het gematigde en evenwichtige getuigenis van de bredere gemeenschap, het zorgvuldig identificeren en ter verantwoording roepen van aangedaan onrecht, het geduldig aanhoren van wrok en angsten, het vinden van een weg naar wederzijdse veiligheid, waardigheid, begrip, respect en hoop.” (‘Vrede met scherpe randen” DNK 14 dec 2023) Het ‘kunnen we even praten?’ krachtig uiteengezet in een boeiende column.

Een paar weken terug waren we een lang weekend in een dorpje midden in de ‘Deutsche Weinstraße’. Het was een prachtige zondagmiddag en voordat we gingen eten bij vrienden, maakten we een fietstocht door de uitgestrekte wijngaarden. Net buiten Essingen fietsen we opeens langs een uitgestrekte begraafplaats. De poort vertelde een duidelijk verhaal: “Juischer Friedhof Essingen / bestehend seit 1618 / Mögen die hier bestatteten für alle zeiten ungestört ruhen”. Een indrukwekkende plek, met eeuwenoude grafstenen. Her en der waren de teksten niet meer te lezen, maar het deed gelijk denken aan de grote Joodse begraafplaats in Diemen en die in Muiderberg. Tegenover het oudste gedeelte was er een nog wat nieuwer gedeelte met een groot informatiebord. In Essingen is geen Joodse gemeenschap meer. Op het bord stonden de namen van mensen die er in de jaren voor WOII er nog woonden maar stuk voor stuk werden weggevoerd of vluchtten naar het buitenland. De laatsten overleefden het, een enkeling overleefde Auschwitz en vertrok naar de VS. De grote begraafplaats was voor 30 kleine Joodse gemeenschappen; 1660 graven. Sinds 1869 is er een nieuw gedeelte waar nog 265 graven zijn. De laatste begrafenis was in 1939. Een hele gemeenschap is dus verdwenen, uitgeroeid. De beschermbrieven die de Joden kregen in 1548 van Frederik II, keurvorst van de Palts, bleken in Nazi-tijd niets meer waard. Niet alleen Duitsland laadde met het vermoorden van 6 miljoen Joden een niet te bevatten schuld op zich. Ook andere Europese landen en daar hoort ons land zeker toe, deden weinig tot niets of werkten zelfs mee met een misdadig antisemitisch regiem en zijn dus medeschuldig.
De geschiedenis leert ons lessen voor vandaag. Voor Israël is de geschiedenis van de genocide geen vrijbrief om er maar op los te slaan en zonder mededogen te bombarderen. De geschiedenis leert ook dat het antisemitisme steeds weer de kop opsteekt, met verschrikkelijke gevolgen. In buurlanden van Israël, maar nu ook weer in Nederland. En de geschiedenis leert dat ook de kerk zich lang niet altijd distantieerde van antisemitische sentimenten.
Er is dus nog veel werk te verzetten, waarvan akte.

8 / laatmuzikaaltalentnietstilvallen.nl

Acht jaar geleden, soms is het als de dag van gisteren. Soms sta je er niet bij stil, maar soms grijpt het je toch weer naar de keel. Harm is niet meer en toch is hij er wel. Een week geleden lag de site  vooraltijdharm.nl er opeens uit; error…. Gelukkig is er dan weer iemand bij Monks (voorheen Media Monks), waar Harm werkte, die dat dan weer in een handomdraai heeft gefikst. Men was verbaasd bij Monks, dat er tot op de dag van vandaag nog steeds weer vrienden, bekenden en familie een kaarsje gaan branden en een boodschap achterlaten.
We hebben herdacht samen met veel anderen. Met de kinderen en kleinkinderen naar Zorgvlied, stil staan, een traan, terwijl de kleinkinderen steentjes zoeken. Daarna hebben we heerlijk met z’n allen pannenkoeken gegeten aan de Prinsengracht. Iets wat we ook al deden toen onze kinderen nog klein waren. Stil staan bij de dood van Harm is soms ook gewoon een beetje vieren.

Harm was gek van muziek, ik heb daar al vaker iets over verteld. Hij was niet echt van de klassieke muziek, maar was best onder de indruk toen hij een keer mee ging naar het Concertgebouw. Het was gisteren wel een beetje een vol programma, aan het OPK-gala kwamen we niet eens toe. Maar het was wel heerlijk om gisteravond samen het openingsseizoen van het Nederlands Philharmonisch Orkest mee te maken. Lekker romantisch met Dvořák en Schuman. Wegdromen op prachtige cellomuziek, een weldaad en ook een mooie afsluiting van een lastige dag. Harm zou ook genoten hebben denk ik.

Ondertussen is er een nieuw kabinet aangetreden. Ik ben daar zeker niet vrolijk van geworden, bezuinigingen op een aantal gebieden waar je echt de kriebels van krijgt. Ook de cultuursector krijgt flinke klappen te verwerken. Het Fonds voor Cultuurparticipatie (een uitvoeringsinstantie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) heeft bedacht dat de subsidie moet stoppen voor de zes landelijke instellingen die zich inzetten voor kinderen en jongeren die willen zingen of een instrument leren bespelen. Gekker kun je het niet bedenken. Gelukkig is er een petitie gestart om deze zorgwekkende bezuiniging een halt toe te roepen. Heel simpel; ga naar de de site: laatmuzikaaltalentnietstilvallen.nl en laat je naam achter. Toen ik het deed waren er al bijna 19.000 ondertekenaars, maar dat zouden er echt honderdduizenden moeten zijn! Wanneer de subsidie stopt voor instellingen die er zijn om muzikaal talent van jongeren te ontwikkelen en te ondersteunen, dan zijn er over aantal jaren geen mensen meer die in het NPO of het NKO kunnen spelen. Wat een armoe zou dat zijn. Heel muziekscholen zijn al wegbezuinigd, het muziekonderwijs op basisscholen laat veel te wensen over. Onderteken dus deze petitie!

Muziek is ademen,
Muziek is goed je gezondheid
Muziek is ontspannen
Muziek maakt blij
Muziek …… zonder kunnen we niet!

Verkiezingen

De kiezer weet het niet beter

Vorige week was het zover. Sinds jaren mocht ik weer meedraaien op een stembureau. Nadat ik het ’toelatingsexamen’ met goed gevolg had afgelegd, had gemeente Diemen mij ingedeeld op het stembureau in Berkenstede. Berkenstede is een ‘woon-, zorg- en dienstencentrum’, vier woontorens met in totaal 227 appartementen. Alle maten rolstoelen rollators kwamen dus voorbij op het ‘feest van de democratie’. In mijn directeurstijd op Veerkracht heb ik bij verschillende verkiezingen ooit wel meegedraaid op een van de twee stembureaus in de aula. In die tijd nam ik er een Adv-dag voor op. Nuttig besteed en werd nog betaald ook. Ruim 750 kiesgerechtigden trokken aan ons voorbij. Het werd een enerverende, leuke en ook gezellige dag. Met veel buurgenoten die we al jaren kennen was het leuk om even bij te kletsen. Heel veel stemmers waren trouwens wel verbaasd dat ze hartelijk welkom werden geheten.
Om negen uur in de avond gingen de deuren dicht en konden de ‘stem-vuilcontainers’ worden geleegd. De voorzitter had precieze instructies voor het tellen, eerst een scheiding in even en oneven en vervolgens tellen op partijniveau.

getelde stemmen in de kliko

Zo zijn dus alle PvdA/Groen Links en alle PVV stemmen door mijn handen gegaan. Omdat we extra tellers hadden, in totaal waren we met z’n negenen, hadden we binnen twee uur onze klus geklaard. Hoewel op ‘ons’ stembureau de partij van Timmermans de grootste werd, was het aantal PVV stemmers bijna 150. Dat laatste stemde verdrietig en toen ik kwart over elf naar huis fietste, was dat met een heel naar gevoel. Onze wijk in Diemen; en dan zoveel mensen die op een partij stemmen die geregeerd wordt door één leider en geen leden heeft. Een partij die in zijn verkiezingsprogramma allerlei discriminerende voorstellen doet en zelfs uit de Europese Unie wil stappen en waarvan de leider ons parlement een nep-parlement vindt, dat trek dus bijna 20% stemmers uit onze wijk. Onze wijk, waar autochtone en allochtone Nederlanders in goede harmonie naast elkaar wonen, waar de gemeente Diemen goed voor het onderhoud zorgt en de meeste bewoners  een koopwoning hebben, blijkbaar is daar dus ook veel onvrede. Onvrede die is omgezet in een stem op een partij waarvan de leider Poetin welgezind is en het liefst de hulp aan Oekraïne stop zet.
Voor een gedeelte is het kortzichtigheid en ook egoïsme is mijn idee. Misschien hebben we het allemaal wel te goed met elkaar en is elke verstoring daarom een bedreiging. Ik denk dat veel stemgerechtigden zich nauwelijks wat breder verdiepen in de politiek en wat er werkelijk op het spel staat. Ook in onze straat klepperen er steeds minder brievenbussen rond zonsopgang, kranten worden nog nauwelijks gelezen. En wie volgde er afgelopen weken alle gesprekken met politici op radio en tv?
Ook mijn partij heeft steken laten vallen, misschien wel te lang, met heel veel afwegingen, blijven zitten in Rutte IV. Te weinig naar buiten toe verteld wat de dilemma’s waren en waar binnen de coalitie water bij de wijn moest. Bezinning is dus nodig, naast een goede analyse van wat er fout ging. Vandaag aan het begin van de middag, na een bijzondere dienst in het het teken van ‘eeuwigheidszondag’, teruggekeken naar ‘Buitenhof’. Als laatste gast schoof schrijver en columnist Bas Heijne aan. “Zelfkritiek gaat vooraf aan elke vorm van verbinding”, was zijn afsluitend advies. Er valt dus nog veel te doen, ook in onze wijk.

de eerste keer

Vandaag, zondag 12 november was in Amsterdam de Klimaatmars. Na een boeiende preek over Exodus 32, onder het thema ‘van gouden kalf naar kruis’, trokken we met een groepje OPK-gemeenteleden naar de Dam. Daar hadden zich al duizenden actievoerders verzameld, met een keur aan ernstige, goedbedoelde en ook grappige leuzen. Omdat andere groepjes christenen vanaf de Westerkerk kwamen, hebben wij ons maar gewoon ingevoegd in de mars naar het Museumplein. Het Rokin ging wel erg schuifelend, maar voelde ook wel bijzonder. Voor Coos en mij was het de eerste keer om mee te lopen in een protestmars. In Amsterdam hebben we er best heel wat voorbij zien komen, maar tot op heden niet de behoefte of drang gevoeld om mee te lopen. Wie weet hadden we dat best wel eens moeten of kunnen doen, maar waarschijnlijk zit dat niet in onze aard.
Ik kan me de ‘antikernwapendemonstratie’ uit 1981 nog wel herinneren, bijna een half miljoen mensen trokken toen naar het Museumplein. Indrukwekkend, maar wij zagen de beelden om 8 uur gewoon op het journaal en hadden niet zoiets van, daar hadden we bij moeten zijn. De 85.000 (de nieuwssites melden dit getal) die vandaag op de been waren vallen wat dat betreft in het niet bij het aantal van 1981. Aan de andere kant is het voor een Klimaatdemonstratie bijzonder veel. Storend was wel, dat we eenmaal op het Museumplein waren aangekomen iemand uitgebreid iets stond te roepen over het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Gelukkig greep de organisatie in.
Wat maakte nu dat we onze zondagmiddag opofferden aan deze actie? Dat we voor het eerst aan zo’n massale protestmars mee deden? Wij zij niet van die geitenwollen sokken types toch? Een stukje vlees versmaden we daarnaast ook niet. Maar helaas zien we om ons heen wel ontzettend veel onnodige verspilling, op het gebied van voedsel, maar ook van kleding bijvoorbeeld. Ook het ongelimiteerd gebruik maken van het vliegtuig om op vakantie te gaan, het begon ons tegen te staan. Daarnaast zien en merken we aan het weer over een aantal jaren heen dat er echt grote veranderingen zijn. Groei, groei, groei… het is op veel punten doorgeslagen.
Het zijn maar een paar voorbeelden, maar met de jaren zijn ook onze zorgen gegroeid. Als we niet radicaal op verschillende fronten ingrijpen, zullen klimaatveranderingen een steeds negatievere invloed hebben op ons bestaan. Gelukkig zien we nog regelmatig een regenboog in de wolken en zijn we er vast van overtuigd dat God blijft zorgen, maar ook dat wij als mensen verantwoordelijk zijn voor klimaatveranderingen.

Boerenopstand 1963 2023

Vorige week, een mooie zonnige woensdag. Broer Henk en ik hebben afgesproken bij de P + R van Amersfoort. Samen op weg naar het theaterstuk over Boer Koekoek. We hebben ruim de tijd genomen om eerst nog wat te eten in Hoogeveen. Na een rondje Hoofdstraat moeten we wel eerlijk onder ogen zien dat Hoogeveen weinig uitstraling meer heeft. Het saaie winkelaanbod draagt daar nog eens extra aan bij. Waar voorheen boekhandel Pet domicilie had, zit nu een eetcafé. De boekhandel zit in wat vroeger de kantoorbenodigdhedenafdeling was. Het plein voor de Hoofdstraatkerk is nog het aardigst, waterstralen zorgen voor de broodnodige verkoeling. Echte speciaalzaken uit onze jeugd zijn allemaal verdwenen.
De Boerenopstand in 1963 zit bij ons beide nog in het geheugen. Onvergetelijk was de parade van de bereden politie langs ons huis. Ze waren op weg naar de boerderij van Klaas Hartman, zijn boerderij zou bij opbod worden verkocht. Een drama, in het voor die tijd onbekende dorp Hollandscheveld. Die 6e maart was er nog sneeuw voorhanden en de politie werd dan ook flink bekogeld. De Boerenopstand was een feit en de Boerenpartij van Hendrik Koekoek (geboren in Hollandscheveld) kreeg daardoor zoveel wind in de rug dat ze datzelfde jaar in de Tweede Kamer kwamen. Nu 60 jaar later en een nieuwe boerenopstand nog vers in het geheugen ligt, is er een geweldig theaterstuk over gemaakt. Theatermaker Tom de Ket (van onder andere Het Pauperparadijs) heeft 1963 verbonden met de problemen van onze tijd in de landbouw. Stikstofdepositie, regeldruk en BBB, het komt allemaal voorbij. Maar ook het historisch geheugen wordt flink opgefrist, in boekhandel Pet staat ‘De Boerenopstand’ van Bertus ten Caat dan ook op nummer 1 van de plaatselijke top tien. In onze familieapp verschenen er echter grote vraagtekens toen ik een foto plaatste; wie is boer Koekoek?
In een gigantische loods heeft men een tribune gebouwd voor 1000 bezoekers. Omdat de loods nog niet helemaal was afgebouwd kijk je zo naar buiten, het weiland strekt zich uit. We konden net niet onze broer voor ons geboortehuis zien staan, maar het scheelde niet veel. Ook het weiland werd gebruikt als speelvloer, knap gevonden. Langzaam ging de zon onder en kleurde de hemel prachtig. Het was na middernacht dat we weer thuis waren en onderweg betreurden we de desinteresse van onze broers en zus.

Afgelopen zaterdag was er een mooie aanvulling op de problemen die werden benoemd in het theaterstuk. In ARGOS van de VPRO werd uitgebreid Johan Vollenbroek geïnterviewd. Vollenbroek is voorzitter van de MOB, de club die regelmatig rechtszaken aanspant tegen de overheid. Hij legde uitgebreid uit waar het in de landbouw verkeerd is gegaan. Voor de geïnteresseerden, zeker terug luisteren. Onze va had na zijn lagere schooltijd met goed gevolg de Landbouwschool gevolgd. Toen hij de ruilverkaveling, schaalvergroting en overbemesting zag, wist hij het wel. “Dat kan nooit goed zijn!”

 

 

 

 

 

 

 

Nieuwe header

De laatste zaterdag van oktober waren we in de provincie Groningen. Schoonzoon had een afspraak gemaakt bij kunstschilder Gertjan Scholte-Albers. Heerlijk om rond te snuffelen in het atelier van deze schilder. En wat een prachtig werk! We hebben gelijk ons riet-schilderij maar ingewisseld voor een prachtige impressie van Groningse kwelders. Na een heerlijke tussenstop in Garnwerd was er nog genoeg tijd over om op de terugweg ook Westeremden aan te doen. Op de website van museum Helmantel had ik gezien dat ze dit weekend voor het laatst open waren in 2022. Het was er rustig en de Weem was al helemaal gehuld in herfstkleuren.

De Weem gehuld in herfstkleuren

Ik vind het elke keer een belevenis om je te kunnen onderdompelen in de serene uitstraling van Helmantels stillevens en kerkinterieurs. Helaas waren de kinderen minder onder de indruk en hadden al snel gezien dat de schilder Nederlands beroemdste zwemster met haar eveneens beroemde man, aan het rondleiden was. Ondertussen was ik getroffen door het schilderij dat Helmantel had gemaakt naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne. Een prachtig stilleven met daarin de kleuren van de Oekraïense vlag verwerkt. In de museumwinkel werden kaarten  verkocht met een afbeelding van het schilderij. Een mooie gelegenheid om de header van mijn blog aan te passen. Langs de Weespertrekvaart staat nog steeds een protestbord met de blauw-gele vlag. De foto daarvan sierde dit jaar mijn blog, tijd voor verandering. Maar wel met een verwijzing naar de nog steeds durende oorlog in Oekraïne.

Oeigoeren

Vandaag de dag maken we ons druk over de gasprijs. Ook wij wachten met het aanzetten van de verwarming, totdat het niet meer anders kan. Toch staan veel mensen er niet elke dag bij stil dat die hoge prijzen het gevolg zijn van de annexatiedrang van de Russische president. Tegen genoeg  waarschuwingen in hebben we gas en oliecontracten gesloten met Rusland. Eigenlijk zouden we net als Derk Sauer, Poetin wel een mooie bos bloemen willen geven met een fout goedje erop, zodat hij na een minuut of tien het loodje zou leggen. Maar de ‘energiecrises’ (eigenlijk is die er niet, want we hebben nog genoeg), is niet het enige probleem in ons land. Je hoeft maar een keer de A1 te nemen en de omgekeerde vlaggen grijnzen je tegemoet. Even voorbij Barneveld is zelfs een heel weiland ingepakt in het blauw, wit en rood. Daarnaast is er elke week wel weer een opstootje in Den Haag dat contraproductief werkt op het vertrouwen in de politiek. En dan hebben we het nog niet eens over een minister-president die jaren heeft weggekeken van de Groningse aardbevingsproblematiek en bij tijden wel een erg selectief geheugen heeft. Toch leven we in een vrij en democratisch land waar zelfs ‘wappies’ in het parlement hun stem mogen laten horen.

Op de leestafel van de biep vond ik een aantal weken geleden een boekje van Ahmedjan Kasim. Ik had alweer een tijdje geleden een interview met hem gezien op TV. Het boek van deze jonge Oeigoer is een hartverscheurende oproep om niet weg te kijken van wat de Oeigoeren, een volk in Oost-China van minstens 12 miljoen mensen, wordt aangedaan door de Chinese regering. Onderdrukking, marteling, deportatie, ontmenselijking, eigenlijk kun je je het niet voorstellen. Ahmedjan Kasim was vijftien toen hij in Nederland aankwam, het land waar zijn moeder naar toe was gevlucht. Regelmatig, zo vertelt hij,  worden ze bedreigd door de Chinese geheime dienst net als hun familie in Xinjiang. De vader van Ahmedjan Kasim zit waarschijnlijk vast in een werkkamp en de schaarse beelden uit dat soort kampen, spreken voor zich. Het tv-programma Zembla zond afgelopen week een uitgebreide reportage uit over wat er met de Oeigoeren gebeurt. President Xi Jinping heeft een beleid uitgestippeld om deze bevolkingsgroep langzaam te laten verdwijnen, door deportatie, assimilatie, sterilisatie en concentratiekampen. En wie er ook maar iets van durft te zeggen, roept de toorn van de Grote Leider over zich af.

Ondanks alle problemen die er zijn in ons land, zouden we ons ook moeten afvragen hoe we ons moeten verhouden met China, een land dat systematisch een heel volk onderdrukt. De Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties stemde twee weken geleden tegen het bespreken van de situatie van de Oeigoeren. Toch had  vijf weken geleden de VN geconcludeerd dat China zich in Xinjiang schuldig heeft gemaakt aan “ernstige mensenrechtenschendingen”. (zie artikel op de NOS site). Het woord genocide werkte als een rode vlag op een stier (hoezo beeldspraak). Zouden we nog meer haarlokken moeten afknippen om onze steun te betuigen? Of moeten we zoveel mogelijk Chinese artikelen uit ons winkelmandje verbannen? Het lezen van Ahmedjan Kasims stemt tot bezinning. Wat doen we zelf? Wat doet onze politieke partij voor de Oeigoeren? Wat doet onze regering om het lot van deze verdrukte minderheid? Ondertussen  vraagt dezelfde regering zich af of ze een afvaardiging naar de WK in Quatar moeten sturen. Tja, olie en gaslevering zou eens in gevaar kunnen komen… De koopman gaat het waarschijnlijk weer verliezen van de dominee. Waarvan akte!

Winnetou

Veel dagbladen pikten het bericht op. Meulenhoff Boekerij zet het uitgeven van de boeken over Winnetou stil vanwege kritiek op de hele foute cliché’s die de schrijver gebruikte (zie onder).  Meerdere dagbladen wijdden er een column aan. Of er bij een van de z.g. praatprogramma’s nog aandacht aan is geven weet ik niet. Het is natuurlijk geen dramatisch nieuws en het wordt al snel overvleugeld door de grote items die op dit moment spelen. Wel lees ik dat de politieke leiders van JA21 en de PVV verbolgen hebben gereageerd. De heren van deze partijen tonen zich geschokt en hebben het over een zieke woke-werkelijkheid. Zij zijn nog van het Indiaantje spelen. Het zijn mijn partijen beslist niet, maar hun protest kan ik wel een beetje meevoelen.
Van de weeromstuit ben ik in mijn eigen boekenkast gaan rommelen. Ik wist dat ik er nog een paar had, meegenomen nadat na het overlijden van mijn moeder alles verdeeld moest worden. Ik vermoed dat de rest van de Karl May serie In de boekenkasten van mijn broers staat. Dat kwam zo. Halverwege de jaren zestig van de vorige eeuw liep de houthandel van mijn vader als een tierelier. Toen ik een jaar of tien was heb ik nog net leren melken. Op een krukje tussen de warme koeienlijven, emmer tussen de onderbenen en dan de melkslag met je handen te pakken krijgen. Uiervet bij de hand en al melkend wegdromen, misschien wel over Winnetou en Old Shatterhand. Maar als snel kwam daar een eind aan. De melkkoeien werden verkocht en in de winter stonden er toen alleen nog pinken op stal, die werden afgemest. Pinken hoefden niet gemolken  te worden en konden in het voorjaar heerlijk de wei in. Mijn vader had het in de houthandel zo druk dat het echte boerenleven steeds meer naar de achtergrond verdween en er ondertussen flink verdiend werd aan Hollandscheveldse boeren die hun keuterboerderijen gingen updaten. Boeren kregen waterleiding en later werden ze ook aangesloten op aardgas. Ik vermoed dat mijn moeder in die dagen niet te klagen had over het huishoudgeld. Daarnaast hadden we ook nog een forse moestuin; echt een rijk leven.
Op zaterdagmiddag gingen we met ‘va’ vaak boodschappen doen in Hoogeveen. Soms wat boodschappen bij Albert Heijn, maar het was ook een goede gewoonte om dan bij de boekhandel Stoter binnen te lopen (Hoofdstraat 134), naast de winkel van Meppelink (voor kachels en al het andere loodgieterswerk). Vaak mochten we dan een boek uitzoeken en zo zijn er tientallen pockets van Karl May op de Langedijk beland. In een van de deeltjes die ik heb staat dat hij 2,50 gulden heeft gekost.

Zullen Arendsoog en Witte Veder binnenkort ook in de ban gedaan worden?

Het heeft ongetwijfeld mijn horizon verbreed, je leerde er bijvoorbeeld allerlei verschillende Indianenstammen door kennen. Achterop staan vaak kaartjes van de landen en plaatsen waar Karl May zijn verhalen situeerde. Winnetou was een soort supermens, met haast onmenselijke gaven. Het is in de verhalen, ook over de oosterse held Kara Ben Nemsi, steeds goed tegenover kwaad. En uiteindelijk winnen steeds de goeden natuurlijk. Terugkijkend zijn de verhalen meer dan romantisch en behoorlijk moralistisch. Ook zitten er steeds evangeliserende trekken in. May streed in zijn boeken voor gelijkheid tussen de volken. Natuurlijk is er vanuit het perspectief van 2022 van alles op aan te merken, maar het uit de handel nemen is wel heel rigoureus. Karl May had respect voor ‘vreemde’ volken en streed tegen Klu Klux Klan en streed tegen slavenhandel in de Arabische landen.
Een beetje googelen leverde een prachtig artikel op van Godfried Bomans. Bomans schreef in 1963 een mooie analyse over Winnetou en Old Shatterhand en had het ook raar gevonden dat boeken uit een soort protest niet meer uitgegeven worden.

Van de site van de NOS:
De discussie over de houdbaarheid van Winnetou richt zich vooral op de uitgave van twee nieuwe boeken, die ter gelegenheid van die bioscoopfilm werden uitgegeven. Op sociale media werd de uitgever overspoeld met kritiek op de stereotypen in de boekenserie. Naast de twee boeken werden ook een puzzel en stickerboek uit de winkel gehaald. Ravensburger (de Duitse uitgever) zei in een verklaring te erkennen dat met de boeken mensen worden gekwetst. “We zijn tot de conclusie gekomen dat de onderdrukking van de inheemse bevolking geromantiseerd wordt en met veel clichés wordt omgeven.” De uitgeverij zegt zich intensief bezig te houden met thema’s als diversiteit en culturele toe-eigening. Redacteuren zullen hier bij andere uitgaven actiever op letten, belooft het Duitse bedrijf.