Categorie: geschiedenis

kapitein Westerling

Historicus Willem Bouwman gebruikt in de krant van zaterdag 12 mei j.l.(http://www.nd.nl/digitale-editie/20120512/8), een aantal argumenten om aan te tonen dat het nog niet zo gemakkelijk is om excuses over de misdaden van kapitein Westerling te maken. Naar mijn bescheiden mening gaan alle argumenten die hij gebruikt mank aan een behoorlijke portie eenzijdigheid.

kapitein Raymond Westerling, alias de Turk

Er vallen grote vraagtekens te zetten bij het voortgezette kolonialisme door Nederland, van na de tweede wereldoorlog. Zeker de wijze waarop de politiek in Den Haag probeerde de opstand in Indonesië te beperken en neer te slaan, mag achteraf best bekritiseerd worden. En dat ondanks alle goede daden die generaal Spoor, gouverneur van Mook en veel goedwillende militairen, óók verricht hebben. Een van Mooklaan en een Spoorkazerne zijn nog geen argumenten om geen vraagtekens te mogen zetten bij hun optreden. En ook een bijna honderdjarige weduwe is geen argument. Al die vrouwen die weduwe werden op Celebes, door het optreden van kapitein Westerling hebben hun hele leven pijn moeten lijden. En pijnlijk voor Nederlanders die hebben gebeden voor kapitein Westerling? Werd er op Celebes  en in heel Indonesië in veel huizen, niet in de naam van dezelfde God gebeden om vrijheid voor Indonesië? Westerling een held? Ik raad de lezers aan om nog eens wat oude uitzendingen van Andere Tijden (2007) terug te kijken! Ooit woonde bij ons in de straat een oud-Indiëganger die gediend had onder Westerling. Deze oud-NAVOmilitair schaamde zich voor wat er zich toen allemaal heeft afgespeeld onder het bevel van deze kapitein en karakteriseerde Westerling als een SS-er.

Je verleden onder ogen zien, ook de koloniale geschiedenis is nog niet zo slecht. En vandaag toegeven dat er door het kolonialisme van onze voorouders ontzaglijk veel is misgegaan in Indonesië (en bijvoorbeeld ook in Suriname), wat is daar mis mee? Als het door Bouwman aangehaalde lied meer dan gebral was; wat was het dan nog meer? Koloniale geschiedenis bestuderen (en dan niet uit schoolboekjes), ik stem dat met Willem Bouwman in, is leerzaam, maar vaak niet onderhoudend. Heel vaak leidt het tot plaatsvervangende schaamte.

P.S. bovenstaande blog werd gedeeltelijk opgenomen in het ND als INGEZONDEN. Natuurlijk heeft een krant het recht om het wel of niet volledig te plaatsen. Maar opvallend is dat juist het door mij rood gemaakte gedeelte is weggelaten. Waarvan acte!

 

In memoriam Rients Wietsma 1935 – 2012

Dinsdag 27 maart overleed in Putten meester Rients Wietsma. Van 1970 tot en met 1995 was meester Wietsma de directeur van de dr. M.B. van ’t Veerschool. (Dit is de oude naam van Veerkracht.) Hij heeft dus 25 jaar aan het roer van onze school gestaan. Toen ik in 1978 kwam werken in Amsterdam was hij het ‘hoofd der school’. Hij gaf gewoon les in klas 6, zoals groep 8 toen genoemd werd. Soms gaf zijn vrouw les en had hij tijd om wat administratie te regelen en vertegenwoordigers te ontvangen. De school was toen nog een eenmansbedrijf zou je kunnen zeggen. In het oude 19e eeuwse gebouw tegenover voormalig station Sloterdijk kwamen leerlingen uit de wijde omtrek gereformeerd onderwijs volgen. Uit Haarlem, Zaanstad, Hoofddorp, maar ook uit IJmuiden en Beverwijk en natuurlijk uit heel Amsterdam kwamen de leerlingen naar de Molenwerf. Meester Wietsma was in 1970 in Amsterdam komen werken. Na allerlei kerkelijke perikelen had men het hoofd der school van de GBS in Schildwolde gevraagd naar Amsterdam te komen. Voor hem en zijn gezin een geweldig grote stap natuurlijk, maar het voelde als een roeping, gaf hij later aan. Op onze school heeft meester Wietsma echt de grote onderwijsontwikkelingen meegemaakt en vorm gegeven. Terwijl hij toch eigenlijk het lesgeven het leukste vond, gingen allerlei andere zaken steeds meer de aandacht vragen. Omdat begin jaren 80 van de vorige eeuw, het oude gebouw bijna instortte, moest er een nieuwe locatie gevonden worden. Toen dat eenmaal gevonden was aan de Slotermeerlaan moest er verhuisd worden. Al vrij snel na de verhuizing moesten verbouwingsplannen gemaakt worden. De school werd uitgebreid met een kleuterafdeling en dat bracht heel wat geregel met zich mee. Halverwege de jaren 80 werd het hele gebouw gerenoveerd en ook daarin dacht meester Wietsma, zelf een verdienstelijk klusser, volop in mee. Op het hoogtepunt telde de school toen zo’n 250 leerlingen. Eind jaren 80 volgde de afsplitsing van de gereformeerde school in Velserbroek. Meester Wietsma was een meester van orde en regelmaat. Onder de huidige oudergroep zullen een aantal zich dat ook herinneren. Nooit het werk van leerlingen on-nagekeken teruggegeven bijvoorbeeld. Met ook altijd een cijfer voor het schrijven daarbij, naast een cijfer voor rekenen of taal.  Meester Wietsma was een meester die vond dat leerlingen voorop stonden. Ook voor ouders had hij altijd een open oor. Het belangrijkste voor hem bleef toch de gereformeerde identiteit van het onderwijs. Hij wilde de leerlingen wat dat betreft zoveel mogelijk bagage voor de toekomst meegeven. Huiswerk voor Bijbelse geschiedenis was dan ook heel gewoon. Hij zorgde ervoor dat we allemaal huiswerklessen maakten en met stencilschrijver en stencilmachine kon je elke leerling zijn blaadjes meegeven. Toen computers hun intrede deden, liep hij voorop en volgden we met het hele team een computer cursus op de MAVO in Bloemendaal. In meester Wietsma gedenken we een schoolmeester met liefde voor de Heer en zijn kerk. Toen hij met een koninklijke onderscheiding in 1995 afscheid nam, vertrok hij kort daarna met zijn vrouw naar Putten. Daar heeft hij zich nog uitgebreid bezig kunnen houden met zijn hobby schilderen (aquarelleren). Boven aan het overlijdensbericht stonden uit Hebreeën 13 de volgende woorden: “Want wij hebben hier geen blijvende stad, maar wij zoeken de toekomstige.” Dat was ook wat hij in het leidinggeven zijn team en leerlingen meegaf.

in memoriam

Een paar weken terug verscheen een boek van Guus Luijters met daarin een lijst van bijna 18.000 kinderen die in de oorlog zijn vermoord. Gelukkig werd dat omgeven met flink wat publiciteit in de pers. Daarnaast wordt er een tentoonstelling gehouden in het Stadsarchief van Amsterdam. Van 3.000 kinderen is een foto tentoongesteld. Bij de foto is natuurlijk hun naam vermeld met geboorte-en sterfdatum en hun woonplaats. Dat levert dus rijen en rijen foto’s op. In een aparte tentoonstellingsruimte staan op de wanden de bijna 18.000 namen vermeld en zijn  15 Amsterdamse kinderen uitgelicht.

In de geschreven reacties komt het woord indrukwekkend vele malen voor. Logisch vind ik. Maar er is meer. Het is niet alleen maar een indrukwekkend In Memoriam voor al die Joodse en ook Roma en Sinti kinderen. Het doet je ook stilstaan bij al die broertjes en zusjes, vaders en moeders. Maar ook; deze kinderen hadden buren, vriendjes en vriendinnetjes, klasgenootjes en ga zo maar door. Wat is er toen toch gebeurd, dat het gebeuren kon? Wie de geschiedenis een beetje kent, weet ook dat gewone Nederlandse ambtenaren de lijsten van Joodse Nederlanders maakten. Dat ze hun uitstekende best deden om het zo compleet mogelijk te maken. Ook werd er zelfs een Amsterdamse plattegrond gemaakt met daarop aangegeven waar de Joden woonden. Nederlandse agenten werden vervolgens ingezet om Joden te verzamelen in de Hollandse Schouwburg. Gewone trams werden gebruikt en ook de spoorwegen werkten mee. Wat zou er toch gebeurd zijn wanneer al die mensen in opstand waren gekomen? En het mag ook best aan het denken zetten over het huidige Nederland wanneer groepen mensen worden wegzet en afgeserveerd. Een oproep dus om dit gedenkteken in het Stadsarchief te gaan bezoeken en ook voor jezelf te bepalen welke lessen je uit dit stuk geschiedenis kunt leren.

jodendom in de nieuwe kerk

In AVRO-kunstuur had ik al een keer een reportage gezien over de directeur van de Nieuwe Kerk, die op ‘strooptocht’ was in Israël. Hij probeerde daar zoveel mogelijk stukken voor zijn tentoonstelling binnen te halen. En zoals Ernst Veen veel gelukt is, lukte ook dit. Met zijn charmante voorkomen flikte hij ook dit weer. Het resultaat mag er zijn; een indrukwekkende tentoonstelling over het Jodendom. Voor wie een beetje bekend is met de Bijbel en hoe het Jodendom zich na Christus heeft ontwikkeld is dit een feest van herkenning. Een groot aantal onderwerpen komt voorbij. Van synagoge tot jad en van diaspora tot sjabbat. Ook de bijbehorende catalogus is fraai van opzet. Hierin komen 100 Joodse begrippen kort aan de orde die worden vergezeld van voorwerpen uit de tentoonstelling. Helaas komen de prachtige banieren wat mindere tot hun recht. Wil je die namelijk lezen, dan hou je er een hernia aan over. Gaan dus; om het kleine stukje Dode Zeerol te bewonderen en ook het prachtige schilderij van Marc Chagall van een treurende rabbijn met een Thora-rol.  Alleen die twee voorwerpen al, maken de tentoonstelling tot een must.

Een groot compliment tenslotte aan de scheidende directeur Ernst Veen. Wanneer je de audio-tour beluistert houdt Veen bij nummer een 1 een afscheidstoespraakje. Deze man heeft zoveel betekend voor de Nieuwe Kerk en de Hermitage; geweldig. Dit soort mensen hadden ze ook nodig bij het Rijks en het Stedelijk Museum.

abraham kuyper in de uitverkoop

Altijd is het weer opwindend om door stapels afgeprijsde boeken te neuzen. Kom ik misschien iets tegen, waarvan ooit dacht; oooh, dat boek wil ik graag kopen. Alleen de opwinding al is een leuk gevoel. Zeker wanneer ik al enige tijd niet bij Scheltema aan het Koningsplein ben geweest, is het altijd weer spannend om bij de vers aangevulde ramsj te snuffelen. Een paar weken terug kwam ik de biografie over Abraham Kuyper tegen. Eigenlijk te geef: € 7,80. Toen het boek in 2007 verscheen, bracht het onder historici, zeker de gereformeerde historici, nogal wat opschudding te weeg. Dat laatste wekt natuurlijk extra belangstelling. Achterop het boek staan dan ook een aantal uitspraken uit de pers om het boek extra te verkopen. De mooiste daarvan is van de in november 2011 overleden historicus A.Th. van Deursen. Hij had in het Nederlands Dagblad geschreven dat het een ‘Een misselijk boek’ is. Op Wikipedia is te lezen dat andere historici als Harinck en Schutte, het niet met van Deursen eens waren. Al met al een mooie aanbeveling om het forse boek van 672 pagina’s ter hand te nemen. Aanbevolen dus!

leve de koningin!

De laatste dag van januariwerd onze vorstin HKH Beatrix van Oranje vierenzeventig. Vandaag trouwens is het weer feest in huize Oranje. Tien jaar geleden trad Willem-Alexander in het huwelijk met Maxima. Als Oranje-fan is mijn week weer goed! In het TV-programma ’twee-vandaag’ toonde men dat ook dit jaar weer de populariteit van de jarige was gestegen. Er werd zelfs een soort quasi wetenschappelijk betoog bij gehouden. Een van de redenen dat Hare Majesteits populariteit was gestegen, zo werd beweerd,  was onder andere de VPRO serie ‘Beatrix, Oranje onder vuur’. Deze vierdelige serie, waar ik trouwens alleen maar een enkel fragment van heb gezien is, zo zeggen de makers; fictie. Nou ja, men probeert de werkelijkheid zo goed mogelijk te benaderen. De schrijver van de serie is Tomas Ross.

Ross voert in deze laatste 'Schaduw' een vierde geheime dochter van prins Bernhard ten tonele

Tomas Ross is in ons land een bekende schrijver op het gebied van spannende detectives. Niks mis mee, zou je denken. Maar Tomas Ross is echter een complot(be)denker. En in dat laatste zit hem de kneep. Je kunt dus werkelijk de genoemde VPRO serie niet serieus nemen. En dan de grap, dat een gedeelte van ons volk onze koningin sympathieker is gaan vinden door deze fictieve serie. Wat mij betreft worden dit soort series verbannen van de publieke omroep.  Wanneer Wilders moeilijk doet over een hoofddoek, valt heel weldenkend Nederland over hem heen. Laten ze dan ook dit soort majesteitsschennis in de vorm van een fictieve serie over het leven van onze zeer gewaardeerde koningin verwijzen naar de prullenbak.

 

 

 

 

 

jeffrey pondaag

Nederland en Indonesië zijn door hun gezamenlijke geschiedenis voor altijd aan elkaar verbonden. Maar volgens het Comité Nederlandse Ereschulden is Nederland nog lang niet klaar met verantwoording af te leggen over misdaden die in Indonesië zijn begaan. Het Comité heeft onlangs aan het Openbaar Ministerie gevraagd om te onderzoeken of Nederlandse militairen misdrijven hebben begaan tijdens het bloedbad in Rawagede, in 1947. Deze week zei het OM het verzoek in beraad te hebben. Een gesprek hier over met Jeffrey Pondaag, hij is voorzitter van de Stichting Comité Nederlandse Ereschulden.

uit de serie 'verboden foto's' van Politionele Acties

Bovenstaande citaat kwam ik tegen op een NOS-site. Donderdag 19 januari werd er op Radio 1 over gediscussieerd in het programma StandpuntNL. Moeten militairen die zich in Rawagede schuldig hebben gemaakt aan misdaden alsnog voor de rechter komen? Bovengenoemde heer Pondaag is voor vervolging en lichtte zijn mening in de studio toe.

Jeffrey Pondaag heb ik al jaren terug een aantal keren aan de telefoon gehad. Hij sprak zijn ongenoegen uit over de herdenking die we jaarlijks houden op 4 mei bij het monument aan de Haarlemmerweg met de basisschoolkinderen. Ik denk dat hij het een keer meegemaakt heeft en toch wel wat miste in mijn verhaal over herdenken. Verschillende keren benaderde hij mij om te zeggen dat in het onderwijs veel meer aandacht moest zijn voor de wandaden van Nederlandse militairen in het voormalig Nederlands-Indië. Het werden een paar moeizame gesprekken, waarin ik in ieder geval mijn sympathie voor zijn verhaal heb proberen duidelijk te maken. Ik heb hem uitgebreid mijn mening over kolonisatie en slavernij gegeven. Nu hoorde ik hem dus opeens voor de radio en schoten mij de telefoongesprekken weer te binnen. Helaas voor de heer Pondaag kreeg hij maar van 30% van de luisteraars gelijk. De grote meerderheid van de stemmers op StandpuntNL vonden dat we deze kwestie toch moesten laten rusten. Veel reacties vond ik ronduit beschamend. Natuurlijk gaat het om een kwestie van meer dan 60 jaar geleden. Maar over een met de Duisters heulende oorlogsmisdadiger wordt in ons land ook nu heden ten dage, groot ophef gemaakt. Ik doel hierbij op Heinrich Boere, afgelopen week nog weer in het nieuws. Ook ik onderschrijf trouwens dat een man als Boere zijn verdiende straf niet moet ontlopen. Maar dan moeten we ook niet moeilijk doen, over Nederlandse militairen die Indonesië misdaden hebben begaan. We hebben niet over zo maar een misdaad. In Rawagede werden zonder pardon meer dan 400 mensen zonder reden doodgeschoten. Ook al is het meer dan 60 jaar geleden en hadden de jonge soldaten van toen net een vervelende oorlog achter de rug. Jazeker, en ook het Indonesisch verzet verichtte wandaden. Maar ook dat laatste moest en moet bestraft. Nederland heeft flink veel boter op zijn hoofd. Het was al veel te laat met excuses richting de bevolking van Rawagede. Een schadevergoeding wordt nu betaald omdat de stichting van de heer Pondaag maar door en door bleef gaan. Ik wens hem in ieder geval veel sterkte en doorzettingsvermogen voor wat betreft de aanklacht bij het OM.  

kijk niet om…

Steeds weer in dubio, je agenda weggooien of toch bewaren. Ik ben in ieder geval van de bewaarkant. Zo van, je weet maar nooit. Toch kan ik als het moet, wel opruimen en weggooien. Behalve boeken natuurlijk, die gooi je niet weg. Met terugblikken is het al net zo. Kijk je terug en overdenk je dat nog een keer, of denk je; kom op vooruit… Bloggen is trouwens steeds even over je schouder kijken. En aangezien ik blog, is het ook niet erg om 2011 nog een keer voorbij te laten gaan, toch?

Op de grens van het voorjaar las ik de biografie over Albert Einstein. Een intrigerende beschrijving van een bijzonder mens. Walter Isaacson heeft een voortreffelijk boek geleverd. Inmiddels heeft dezelfde Isaacson ook Steve Jobs zijn leven op een rij gezet, maar dat terzijde. Door de ARBO-arts was ik doorverwezen naar HSK, om een re-integratietraining voor mijn burn-out te gaan volgen. Elke keer wanneer ik het kantoorgebouw, waar HSK gevestigd is, passeerde ik in de hal de muurschildering met het hoofd van Einstein. Door het lezen van de biografie en de frequente bezoeken aan het Einstein-gebouw, werd Einstein een inspirator in overspannen tijden. ‘Mensen kun je vergelijken met fietsen. Alleen wanneer je er de vaart in houdt, blijven ze in evenwicht.’ (vrij naar Einstein)

De psycholoog bij HSK heeft heel wat aan moeten horen. Een stap in de goede richting, zo beloofde ik haar, zou in ieder geval zijn wanneer ik de vloer in de woonkamer af zou kunnen maken. In de zomer van 2009 hebben we enige meters laten aanbouwen bij onze woonkamer. Toen konden we onze vloer in de aanbouw niet door leggen, omdat de planken niet meer leverbaar waren. Zwepenboom-vloeren zijn niet meer leverbaar in Nederland. Omdat Co van der Horst één van de  toonzaalvloeren ging vervangen, kunnen wij nu alsnog genieten van een complete vloer. Zo komt onze nieuwe 4800 nog beter tot zijn recht. Met natuurlijk dank aan Wouter!

En toen opeens zaten we met z’n tweeën thuis. Coos werd geconfronteerd met darmkanker. De operatie lukte. Maar het laat wel littekens na. Aan de buitenkant natuurlijk, maar ook innerlijk. Kanker is dus niet zomaar weg. Ook in 2012 heeft het KWF weer veel fondsen nodig, dus we gaan zeker weer aanbellen bij buren en oud-buren. Onderzoek en voorlichting blijft immers noodzakelijk en kan veel  leed voorkomen.

Ooit las ik van Adrian Verbree het boek ECLIPS (een verslag van een burn-out). Je denkt, dat het jou nooit overkomen zal. Daarom werk je gewoon door, werk je gewoon door en werk je gewoon door…. En wanneer je niet werkt moet je weer opladen en opladen. En langzaam bouwt het zich op. Druk en nog veel meer druk. Gelukkig, denk je, heb je nog genoeg energie. Ook dit kan nog en ook dat kan nog. Ook dit probleem cancel ik en ook voor het volgende komt er wel weer een oplossing. Totdat het niet meer gaat, todat je over de rand geduwd wordt. Voor wie meer wil weten, lees het boek van Carien Karsten.

Gineke Zikken - fabriek in A'dam-Noord

Het jaar 2011 zal wel de geschiedenisboeken in gaan als het jaar van versobering en bezuinigingen. Blijft de euro wel bestaan? Kunnen we onze hypotheek over een aantal jaren nog betalen? Een van de sectoren die flink getroffen worden door rigoureuze bezuinigingen is de kunstsector. Een goed idee is dan ook om als particulier wel kunst te blijven kopen. Je fleurt je huis er mee op, je geniet er elke dag van. Een ander idee is om muziekhuizen en theaters te bezoeken wanneer je favoriete kunstenaar optreedt. Door illegaal te gaan downloaden speel je die ‘irritante’ staatssecretaris Zijlstra alleen maar in de kaart.

Doop Jip

Zijn er pillen voor burn-out? Kan mijn huisarts geen receptje voorschrijven? Is er dan niks wat helpt? Nee, er zijn geen pillen. En nee, ook de arts heeft niet een kant en klaar recept. Maar gelukkig zijn er wel dingen die helpen. Rust, ja, heel veel rust en leren echt niets te doen. Maar ook de mooie dingen wel blijven zien. Wel ook weer gaan genieten. Het zo nu en dan bezig zijn met Levend Water en het uitzien naar een kleinkind. Steeds weer de grenzen stellen en proberen er niet over heen te gaan. En de mooie belevenissen zorgen ook voor steeds weer een beetje beter worden.

Viktor Kossakovski maakte een prachtige documentaire over zijn zoontje van twee. Kossakowski is documentairemaker en wilde vastleggen hoe Svyato voor het eerst in de spiegel zou kijken. Op YouTube staat een korte samenvatting. Het leert je om ook zelf eens anders in de spiegel te kijken. Een paar weken geleden zag ik Svyato in de serie van Willem Jan Otten in de De Balie. Zo’n spiegelfilm is goed voor je burn-out. Trouwens een toespraak van Willem Jan Otten is ook heel inspirerend.

Ik ben weer begonnen met werken. Officieel heet dat re-integratie. Twee morgens in de week op ‘de Rank’ in Alkmaar. Alhoewel het niet naast de deur is, wel goed om te doen. In groep 7/8 was het bij de kerstmaaltijd uitermate gezellig. Bij de kleuters liep ik laatst binnen en vroeg de juf me of ik wilde uitleggen wat knielen betekent. Een meisje wilde het wel voordoen. Mijn vraag, na enige uitleg, was vervolgens: “Kan iemand zich nog kleiner maken voor God?” Al gauw lag een jongetje languit op de grond met zijn handen gevouwen. Blijkbaar is het verhaal goed overgekomen, want op een zondag erna zei een predikant: “Zulke meesters hebben we nu nodig!” Waarvan akte!

Kijk niet om… Natuurlijk kijken we vooruit! In 2012 ga ik verder lezen. In ieder geval in drie boeken, die ik nog niet uit heb. Van de neven Foer lees ik op dit moment ‘Het geheugenpaleis‘ en ‘Dieren eten‘. Allebei erg leuke boeken. En er ligt nog een derde Amerikaan om uit te lezen. Het boek van Tim Keller over gerechtigheid is confronterend. Zet aan het denken hoe je omgaat met de ander en met geld, hoe je weggeeft en deelt. Genoeg om over na te denken in 2012.

 

netsukes

De haas met de amberkleurige ogen. Sinds dat ik CONGO van David van Reybrouck heb gelezen, had een boek niet zoveel indruk op mij gemaakt. Een korte recensie in het ND had me geprikkeld. Mijn zoon gaf het me cadeau op mijn verjaardag. Inmiddels beleefde het boek de derde druk in Nederland, met gelukkig de oorspronkelijke titel. De eerste twee drukken verschenen als het ‘Knoopjeskabinet’. Een vreemde gewoonte trouwens om de titel van een boek (zonder opgaaf van redenen aan de lezers) te veranderen. Gelukkig is ‘The Hare With Amber Eyes’, nu ‘De haas met de amberkleurige ogen’. Wil je uitgebreid lezen waar het boek over gaat, volg dan de link naar de boekenbijlage van Vrij Nederland. In een uitgebreid artikel van Carel Peeters wordt weergegeven wat de inhoud van het boek van Edmund de Waal is. De Waal heeft onderzocht wat de geschiedenis is van de door hem geërfde verzameling netsukes (spreek uit: nets’kees). Daardoor komt hij automatisch terecht bij de levensverhalen van de oorspronkelijke netsuke-bezitters. [Een netsuke is een behoorlijk grote knoop die hoort bij een riem/gordel om een Japanse kimono dicht te houden. Al eeuwen waren er in Japan ‘kunstenaars’ die deze knopen sneden uit ivoor of heel hard hout. Het werden kleine kunstwerkjes/sieraden en daardoor ook een verzamelobject.] Het verhaal over de netsukes sleept je vervolgens volledig mee en de schrijver verweeft zich ook zelf in het verhaal. Parijs eind 19e eeuw komt in beeld en vervolgens Wenen in de eerste helft van de 20e eeuw. Een verhaal over vrijwel onbegrensde rijkdom, maar ook over Jodenhaat. Soms grijpt je het verhaal echt naar je strot. De schrijver Edmund de Waal is eigenlijk beeldend kunstenaar. Hij heeft zich gespecialiseerd in porseleinen kunstwerken. Op zijn website is te zien en te lezen dat zijn werk in verschillende verzamelingen en musea is te bewonderen. Opvallend is dat daarin het thema verzamelen een belangrijke plaats heeft. Kasten of rekken met daarin prachtig vormgegeven flesjes, schaaltjes en potjes laten je zomaar wegdromen en filosoferen over wat de inhoud zou kunnen zijn. De waal heeft in zijn boek het in ieder geval gevuld met verhalen over zijn verre neef Charles en zijn overgrootouder Viktor en zijn oudoom Iggie. Mooi is dat Edmund de Waal ook te zien is in filmpjes op YouTube. Ontroerend vond ik het filmpje uit de serie ‘5×15 event’. Een spreker die verlegen overkomt, niet weet waar hij met zijn handen heen moet, een netsuke tevoorschijn haalt uit zijn broekzak en daarover gaat vertellen. Hier en daar doorspekt met droge humor. Waarbij mensen naar mijn idee dan net te hard lachen, waar het over Joden gaat. Een recenter filmpje gaat over een bijzondere toespraak in Wenen. Duidelijk is dat hij daar in het ‘paleis’ van zijn voorouders staat. Zijn familie is meegekomen, waaronder zijn 82-jarige vader. Wat moet dat vreemde geweest zijn. Een inmiddels weer prachtig gerestaureerd gebouw, wat ondertussen een Casino is geworden, maar wat ooit van je overgrootvader is gestolen door de nazi’s. Edmund de Waal in Palais Ephrussi – Wenen Volg de link en verbaas je ook hier over de bizarre tegenstrijdigheden die dit filmpje oproept.

Echt een boek om  te gaan lezen, zeer aanbevolen. Mooi vond ik dat op de flap staat; koop er twee, lees er één en geef de ander weg. Een beter compliment kun je een boek niet geven. Het boek zet ook aan het denken over verhalen uit je eigen geschiedenis. Moet je in sommige gevallen zwijgen? Moet je je verleden steeds maar opruimen en in de versnipperaar gooien? Hadden de families Ephrussi en de Waal dat gedaan, dan hadden we nu in ieder geval niet zo’n indrukwekkend boek gehad.

Norman Viss remigreert

Enkele weken geleden zijn we naar Heemstede geweest om afscheid te nemen van Norman Viss en zijn vrouw Cyndi. Na bijna 22 jaar Nederland keren ze terug naar de Verenigde Staten. Eind 1989 zal het geweest zijn dat ik voor het eerst kennis maakte met vader, moeder en zoon Viss. Ze woonden toen voorlopig in Buitenveldert. Vanuit de kerkenraad hebben we toen contact gelegd via dominee Kim Batteau (in die tijd predikant in Zaandam). Vader en zoon Viss waren uitgezonden door een Amerikaanse zendingsorganisatie; World Harvest Mission. Omdat onze kerk in die tijd behoorlijk actief was met zomerevangelisatie in de Bijlmer, leek het zinvol om samen te gaan werken. Uiteindelijk heeft het geresulteerd in een aantal gezamenlijke zomerprojecten in het centrum van Amsterdam. Een groep jonge gereformeerde mensen werkte dan vanuit de Oosterparkkerk samen met een Amerikaans team. Onvergetelijk waren de gezamenlijke start sessies in de OPK, gedeeltelijk in het Engels en het Nederlands. We baden en zongen samen, letterlijk ook hand in hand. Ik weet nog dat er teams zijn geweest uit de Redeemer Presbyterian Church (New York) van Tim Keller. Zij offerden hun twee weken zomervakantie op, om op de Dam, het Leidseplein, maar ook in het Vondelpark, Gods Woorden te laten horen. Voor veel mensen in onze kerkelijke gemeente was het een prachtige eyeopener om met broers en zussen uit de VS zo samen op te trekken. Die samenwerking heeft ons geloof verdiept en ons oog voor de wereld om ons heen verder geopend. Het heeft echt blijvende invloed op ons kerk-zijn gehad. Norman haalde al snel zijn gezin naar Nederland en na een korte periode in Almere-Haven, kwamen ze wonen in Diemen. Ben en Willy leerden op de van ’t Veerschool in no-time Nederlands. Onze kinderen weten nog te vertellen dat Cyndi altijd hetzelfde boek voorlas wanneer ze wel eens oppaste. Een oefening voor haar uitspraak! Ook het team van WHM in Nederland groeide.

Vlnr. Cyndi en Norman Viss, Charlet en Bill Viss (sr.)

Onvergetelijk werden bijvoorbeeld onze contacten met Joe en Deb. Joe was ex-worstelaar en had de Olympische Spelen van München nog meegemaakt (als reserve, naar ik meen). Hij maakte van nabij de terreuraanslag van de Palestijnen (Zwarte September) mee. In New York had Joe later gewerkt bij een speciale politie-eenheid  die de Joodse maffia bestreed. Een bijna fatale schietpartij werd de aanzet tot Joe’s bekering.

Na een aantal jaren stichtte Norman met WHM in Amsterdam-Noord een nieuwe gemeente met de NGK (september 1993); ‘de Hoeksteen’. Norman werd voorganger en uiteindelijk zelfs predikant. Na een bewogen periode in Noord werd Norman in 2002 predikant in Heemstede, een ‘gewone’ Nederlandse gemeente. Nu na bijna 22 jaar Nederland nemen Norman en Cindy afscheid. Hun drie kinderen wonen inmiddels allemaal weer aan de overkant van de oceaan. We hebben veel aan ze te danken. Het verbreedde onze kijk op de kerk en de wereld. In zijn blog geeft Norman een advies aan zijn collega’s. Kortweg: maak vrienden buiten de kerk, ruim daar echt plaats voor in. Gewoon mens zijn te midden van andere mensen, zeker als ze niet geloven. Een advies om ter harte te nemen. Niet alleen voor voorgangers, maar ook voor gewone kerkgangers. Wees christen te midden van je buren en allerlei andere contacten. Maak er ruimte voor, zegt Norman Viss. Ook laat Norman een pas verschenen boek achter. Een boek over hoe we als mensen met elkaar omgaan. “Zoals men ijzer scherpt met ijzer, zo scherpt een mens zijn medemens”, een tekst uit Spreuken als ondertitel. Een oproep aan mensen om elkaar aan te scherpen. Een indringende, maar liefdevolle boodschap. En beslist geen lood om oud ijzer!

Norman en Cindy nemen weinig mee bij hun terugkeer naar de VS. Daarom hadden ze hun CD verzameling in de uitverkoop gedaan. Wanneer ik nu de Chieftains, Joe Cocker of U2 in de CD-lade stop, gaan de herinneringen weer naar Norman en Cindy.  Het ga ze goed, met Gods zegen!