Categorie: geschiedenis

een vergissing?

Mocht u het nog niet gelezen hebben, het is een geweldige aanrader. In het Nederlands vertaald onder de titel “een keukenmeiden roman“, ligt al een half jaar in de boekhandel. De oorspronkelijke titel is “The Help”. Deze Amerikaanse roman speelt zich af begin jaren zestig in de staat Mississippi. Een ernstig, ontroerend boek met heel veel humor. Het gaat over hoe de zwarten zich voelden in een door blanken beheerste maatschappij. Het laat je ook in een spiegel kijken als lid van een grote meerderheid in ons eigen land. Gewoon lezen dus! Aardig is het commentaar in verschillende soundbites achter in het boek. De pers heeft zich meer dan lovend uitgelaten. Een citaat uit het NRC gaat over het omslag en de titel. De recensent vind beide in het Nederlands veel beter. Valt naar mijn idee over te twisten. Door die NRC opmerking was ik wel nieuwsgierig hoe het Amerikaanse omslag er uit zag. Op Amazon.com heb je dat zo te pakken natuurlijk. Daar las ik ook nog een keer de eerste pagina in het Engels. Aibileen vertelt dat Mae Mobley is geboren op een vroege zondagochtend in augustus, in 1960. ‘A church baby we like to call it’ (citaat 2e regel). De vertaalster maakte daarvan dat het dan een ‘kerkbaby’ wordt genoemd. Heeft de schrijfster zich vergist?  Is een kind wat op een vroege zondagochtend wordt geboren niet gewoon een zondagskind? Of zouden de zeer gelovige zwarten dat echt een kerkbaby hebben genoemd? En zou de vertaalster daar dan niet aan gedacht hebben?  Ondanks dit raadsel, lees en geniet!

 

 

waar komen wij vandaan?

Een kerk in het Roomse zuiden volgepakt met stoere mannenbroeders en struise zusters. Begin jaren 60 vorige eeuw. Voor in de kerk een tafel met daarachter VU professoren. Zij leggen uit hoe de VU omgaat met wetenschap in moderne tijden. De bioloog en hoogleraar Jan Lever houdt op gedragen toon een voordacht over het probleem rond de evolutietheorie. Vanuit de VU achterban komen allerlei vragen. Bijvoorbeeld hoe het moet met Adam en Eva, als de aarde volgens de geleerden miljoenen jaren oud is. Het voorgaande was een fragment uit een tv-documentaire van de NCRV. Op een VU-symposium over ‘anderhalve eeuw evolutiedebat in protestants-christelijk Nederland’, werd het getoond. Het symposium ging vooral over die 150 jaar. Eén van de inleiders, Ab Flipse, toonde duidelijk aan dat het creationisme niet is geïntroduceerd vanuit de VS, door de EO, maar vooral de streng gereformeerden van voor de oorlog. Na de oorlog waren het vooral vrijgemaakte gereformeerden die de deze lijn voortzetten. Gelukkig kregen dezen ook in eigen kring wel weer tegenwind. Met name noemde hij dr. C.Smits en Nico Rupke (zoon van ds. Rupke). Op het lyceum in Groningen werd zelfs min of meer creationistisch onderwezen. Zo leerde ik ook begin jaren 70 alles over ”polystrate dendrolieten’. Die laatste waren bijvoorbeeld het bewijs van de zondvloed.

Naar mijn idee was het debat schepping versus evolutie in de 21e eeuw niet meer relevant in de kerk. Intelligent design was enkele jaren geleden in discussie, maar verdween ook snel weer naar de achtergrond. Toch is er nog steeds een grote groep creationisten die serieus probeert christenen te overtuigen van hun gelijk. Ook tijdens de forumdiscussie lieten ze van zich horen. Naar mijn idee mag er wel wat meer aandacht voor deze discussie komen. En dan vooral veel luisteren en proberen elkaars argumenten te doorgronden en te begrijpen. De meerderheid van de bezoekers was de zestig al wel gepasseerd. Maar de gemiddelde leeftijd van het forum was onder veertig. Dat laatste mag veelbelovend heten.

Een oude grijze dame (met rollator), kwam met een mooie uitspraak. ‘Zolang hypotheses kunnen worden bewezen is het leuk, maar het blijven vaak hypotheses.’ Ze was vroeger scheikundige geweest, hoorde ik haar zeggen bij het verlaten van de zaal. Een paar dagen voor het symposium was op het nieuws dat men in Genève de snelheid van een deeltje had gemeten. En… sneller dan het licht. Volgens Einstein onmogelijk, dus moet er opnieuw worden gemeten en ook op andere plaatsen. Wanneer het uiteindelijk toch waar is, gaan veel natuurkundewetten de prullenbak in. Grappig vind ik, vaststaande zaken opeens overhoop. Terug in de tijd, waar sommigen op hopen, kan trouwens niet. Maar da ga ik nu niet op in.

vakantie in Frankrijk

Wanneer je een vakantiedagboek bij houdt, zijn  mensen verbaasd. Iemand zei, dat kun je toch ook op Facebook doen? Nou, mij niet gezien dus. Min of meer voor de grap antwoordde ik dat ik er misschien wel een blog over ging schrijven. Eenmaal thuis ging ik alle foto’s doornemen. Dat leverde meer dan genoeg materiaal op. Niet om anderen te vermoeien met mijn familieactiviteiten natuurlijk. Wel om wat leuke opvallende plaatjes door te geven. De eerste foto is natuurlijk op zich helemaal niet bijzonder. Je komt dit soort beelden in Frankrijk overal tegen. Wel apart vond ik deze meer dan 5 meter hoge crucifix bij het strand van Palavas (half uurtje van Montpellier). Nu besef je als gereformeerde dat God ook op vakantie er is. Ook op het strand dus! Prachtig was de Arena in Nimes. Het zet aan het denken dat je een gebouw doorloopt dat al 2000 jaar bestaat. Dat bepaalt je opeens bij de nietigheid van de mens. Wat stellen wij voor met ons korte mensenleven in de geschiedenis… Groen van Prinsterer zijn uitspraak: ‘in het verleden ligt het heden, in het nu wat worden zal’, doet hier opgeld! Omdat we vanuit het zuiden een tussenstop in de Bourgogne maakten, konden we Autun (71) verkennen. Ook daar overblijfselen uit de Romeinse tijd, waaronder een prachtige poort. Het bijzondere was, dat aan de poort een gereformeerde kerk was vastgebouwd. Tja, daar kun je toch flink over filosoferen. Het gebouw zag er niet uit trouwens. Niks geen statigheid, geen uiterlijk vertoon. In het zuiden hebben we ook verschillende gebouwen gezien van de Eglise Reformee en ook bezocht trouwens. Ook daar strakke eenvoudige functionele gebouwen. Al met al, een kerk die steun vindt aan een poort van het grote Romeinse Rijk, lijkt mij een unicum. Tot slot; de druivenpluk was begonnen. Zeer bijzonder, want normaal gesproken is dat weken later. Maar de druiven zijn vroeg rijp, vanwege het mooie voorjaarsweer. Voor de echte wijnliefhebber is het een ontroerend gezicht; wijngaarden die met de hand worden geplukt!

congo een geschiedenis

Enkele weken geleden heb ik boek ‘Congo een geschiedenis’ uitgelezen in mijn boekenkast gezet. Met aarzeling echter, want het nodigt uit tot terugbladeren en herlezen. Een uitgebreide recensie zal ik de lezers van mijn blog besparen. Die zijn elders al genoeg te vinden. Tegelijkertijd vermeld ik wel, dat ik het boek vijf sterren geef. Daarom ook niet alleen maar een aanbeveling om dit boek van David van Reybrouck te gaan lezen, maar een oproep die wat mij betreft verder en dieper gaat. Dit boek is een ‘must’, zoals dat heet. Alleen al dat je meer te weten komt over de foto op de omslag. Eitienne Nkasi is waarschijnlijk geboren in 1882 en overleed in ieder geval in 2010. Intrigerend dat deze man, die de voorkant van Reybroucks boek, 128 schijnt te zijn geworden.  Over deze 128 jaar gaat ook het grootste gedeelte van het boek. Uitgebreid komt de geschiedenis aan de orde van de Belgische koning Leopold II tot en met de huidige contacten met China. Het is een droefmakende geschiedenis. Geweld, onderdrukking, uitbuiting; het wisselt elkaar constant af. Het leert je tegelijkertijd ook dat België in het bijzonder, maar zeker heel Europa een ongelooflijke schuld op zich heeft geladen in grote delen van Afrika. Daarom ook vind ik het must dat mensen het lezen. Hier kun je niet schouderophalend aan voorbijgaan. Het zet je aan het denken over hoe NGO’s te werk gaan, het zet je aan het denken over de verschillende Pinksterkerken die ook in Amsterdam vertegenwoordigd zijn, het zet je ook aan het denken over hoe Nederland zijn kolonialisme altijd heeft verdedigd. En het zet je aan tot nog veel meer denken.

‘Congo een geschiedenis’ is een goed geschreven boek. Het boeit van begin tot eind. Sommige gedeelten zijn zeker van literaire kwaliteit. Ik miste zelf de foto’s in het boek. Gelukkig maakte de omslag veel goed. Op internet valt trouwens veel materiaal te vinden. Ook zijn er diverse documentaires over Congo gemaakt die zeker ook her en der nog wel te vinden zijn. Tot slot; ‘Congo een geschiedenis’ is geen verdrietig boek.

strijdbaar & omstreden in de ramsj

Wanneer is een biografie een goede biografie? Wat naar mijn idee wel heel belangrijk is dat je een mens leert kennen in zijn tijd. Het is altijd heel gemakkelijk om met de kennis van vandaag te oordelen over gisteren en dan de fouten van iemand te benoemen. Maar een goede biograaf probeert te achterhalen wat de opvattingen en omstandigheden waren in de tijd dat de hoofdpersoon van de biografie leefde en van daar uit je oordeel te vormen. Dat sprak me ook zo aan in de biografie over Einstein. Het leerde me heel veel over de omstandigheden in Duitsland rond Wereldoorlog I en de aanloop van Wereldoorlog II. En vervolgens ook veel over de omstandigheden in de VS en het mallotige gedoe met senator McCarthy. Een goede biografie, ik kan er niet genoeg van krijgen. Ik zal nooit vergeten dat op de pedagogische academie onze leraar geschiedenis Arjo Vanderjagt ons confronteerde met Ongeloof en Revolutie van Groen van Prinsterer. Deze staatsman liet de geweldige uitspraak na; ‘in ’t verleden ligt het heden, in het nu wat worden zal.’ Van biografieën valt dus heel veel te leren voor vandaag. En wanneer je de tijd van vandaag goed onderkent, kun je steeds weer goed voorbereid de toekomst aan.

Bij de grootste boekhandel van Amsterdam vond ik andermaal een prachtige biografie. In eerste instantie viel mijn oog er op omdat mijn schoonfamilie dezelfde achternaam heeft als de mevrouw waar de biografie over gaat.  En ik herinnerde me ook nog een artikel over deze bijzondere mevrouw in het ND. De ramsj was me weer goedgezind, 9,90 euro! Je vraagt je af waarom zo’n uitstekend boek zo goedkoop over de toonbank kan. Bij de uitgeverij heb ik proberen te achterhalen hoeveel er uitgegeven en verkocht zijn, maar daar kon men mij niet over inlichten. Nogal geheimzinnig. Het boek gaat over Gezina van der Molen; geboren in en opgegroeid in Baflo, later in Rotterdam, onderwijzeres, medeoprichtster van Trouw, smokkelaarster van Joodse kinderen in WO II, in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw hoogleraar aan de VU. Door velen gezien als een vrouw met een lesbische relatie, maar ook streng calvinistisch en gereformeerd tot haar dood. Een zeer intrigerende persoonlijkheid. Wie meer wil lezen, gaat even googelen bij bol.com of gaat naar Selexyz. En wil je meer weten over Gezina van de Molen kan via internet terecht bij een uitzending van de IKON uit 2007. Het geeft een mooi beeld van deze bijzondere vrouw en laat ook prachtige beelden van haarzelf zien. Wat wel bijzonder was dat de hoofdpersoon van deze biografie ook een groot voorstander was van de Volkenbond en later de Verenigde Naties. Bij Einstein kwam ik vrijwel hetzelfde tegen. Ook Einstein had  een heel bijzondere verhouding tot de staat Israël, net als de hoogleraar volkerenrecht mevrouw van der Molen. Dat laatste mede vanwege haar gereformeerd zijn, maar ook door haar werk in het verzet.

staff benda bilili

Dinsdag is eens in de zoveel weken, onze concertavond. Gisteravond was wel bijzonder omdat tegenover de garderobe een groot condoleanceregister lag vanwege het overlijden van Yakov Kreizberg. De gastdirigent had er voor gekozen om ter nagedachtenis aan Kreizberg de avond te beginnen met de orkestsuite nr 3 in D, BWV 1068 (Air ‘auf der G-Saite’) van Johann Sebastian Bach. Een mooi en ontroerend gebaar. Eigenlijk had men op zo’n moment op een groot scherm iets van Kreizberg moeten laten zien… Daarna klonk in een vioolconcert van Britten de oorlogsdreiging van Wereldoorlog II. Een vreemde combinatie, maar het stond geprogrammeerd natuurlijk. Na de pauze konden we heerlijk romantisch wegdromen bij de 8e symfonie van Schubert.

Thuisgekomen nog even zappen. Helaas was er bij Pauw en Witteman alleen maar het zoveelste gezeur over de mislukte helikoptervlucht in Libië. Minister Hillen werd weer even flink afgezeken; niet boeiend dus. Gelukkig was op Nederland 2; ‘het uur van de wolf’ (fantastisch documentaire programma van de NTR). Opeens waren Britten en Schubert vergeten en bevonden we ons in de dierentuin van Kinshasa (Congo). Een groep gehandicapte mannen maakte muziek over hun leven op straat. Enkele oude gitaren, een paar trommels en zelfs een eensnarig instrument. Rauw, maar ook ontroerend. Kijk maar eens naar het volgende YouTube filmpje:
De documentaire over deze groep muzikanten start in 2004 en volgt de ontwikkeling van deze groep die zich Staff Benda Bibilili noemt. Nadat ze een CD gemaakt hebben worden ze uitgenodigd in Frankrijk om daar op te treden. Vervolgens veroveren ze Europa. Bij een van de nieuwjaarsconcerten van het Nederlands Blazers Ensemble hebben ze zelfs in het Concertgebouw gespeeld. Het meest ontroerende, naast de muziek vond ik dat deze mannen ondanks hun handicap en hun ongelooflijke armoe, toch doorzetten en hun levenslust en humor behouden.

Deze week ben ik begonnen in het inmiddels veel bekroonde werk van David van Reybrouck. In dit boek wordt op een meeslepende wijze de geschiedenis van Congo beschreven. Wanneer je dat leest begrijp je de achtergrond van Staff Benda Bilili. Ik zal er later nog wel een keer op terug komen, maar dit is nu typisch zo’n boek wat elke leerkracht gelezen moet hebben. Je leert Afrika een beetje begrijpen, je leert over de slavenhandel, over de prachtige natuur van Centraal-Afrika en dus ook waarom de mannen en jongens van SBI in zulke omstandigheden wonen. Onbevooroordeeld kijken, lezen of spreken over Afrika of in het bijzonder Congo, is er dan niet meer bij.

einstein  en de namaakgoden

Albert Einstein 1947

Beim Menschen ist es wie beim Velo. Nun wenn er fährt, kann er bequem die Balance halten. Albert Einstein aan zijn zoon Eduard, 5-2-1930

Vandaag heb ik de biografie van Einstein uitgelezen. Gedeeltelijk heeft dat  te maken met het feit dat ik thuis zit. Maar het was ook een intrigerende biografie en zeer boeiend geschreven. En… deze week is het boekenweek, die deze keer de biografieën min of meer centraal heeft staan. Het bijzondere van een goede biografie vind ik altijd dat je op een gegeven moment de man of vrouw waar het over gaat, een beetje leert kennen. Ondanks het lijvige karakter van de biografie over Einstein, is het boek zeer aan te bevelen. (Nog in de aanbieding!) Betreurenswaardig is dat sommigen op voorhand al terugschrikken als een boek meer dan honderd pagina’s heeft, maar dat terzijde. Deze biografie zet Einstein goed neer in zijn tijd. Het vertelt heel goed, verweven met de persoonlijke geschiedenis van Einstein de periode rond Wereldoorlog I en de ontwikkeling van Europa en Duitsland in het bijzonder. Einsteins constante strijd tegen het fascisme en het nationaal-socialisme is bewonderenswaardig. Die strijd begon al ver voor Wereldoorlog II. Isaacson trekt mooi de lijn van het non-conformistische denken van Einstein op wetenschappelijk gebied naar het non-conformisme van Einstein op filosofisch en ook politiek terrein. Ook komt goed uit de verf dat Einstein wanneer hij in 1933 in Amerika terecht komt zich daar zeer thuis gaat voelen. Hij is wat dat betreft een voorbeeld Amerikaan te noemen. Einstein bleef ook in de VS vrijheid bepleiten voor andersdenkenden en de gediscrimineerde negerbevolking. Zijn verhouding met religie komt in deze levensbeschrijving ruim aan de orde. Mythevorming rond de persoon Einstein wordt stap voor stap ontleed en waar nodig naar het rijk der fabelen verwezen.

Zeker bij de laatste hoofdstukken heb ik ontdekt dat ook Albert Einstein zich fors afzette tegen namaakgoden. Daarmee verklaar ik hem niet tot volgeling van Tim Keller of Keller tot volgeling van Einstein. Maar er zijn veel parallellen. Keller wijst in zijn boek genadeloos de zwakten van het huidige individualisme en kapitalisme aan. Daarin is hij groot medestander van Einstein!

P.S. Volgende biografie gaat over John Adams (ook in de ramsj)

tegenlicht over namaakgoden

Wanneer ik mijn blogs zit door te neuzen, merk ik dat ik eigenlijk nog niet zo veel heb gezegd over de situatie in de Arabische staten. Ik heb natuurlijk het nieuws gevolgd en ook op dit punt de krant goed bijgehouden. Ondertussen heb ik in gesprekken, niet onder stoelen of banken gestoken dat het westen heel, heel veel boter op zijn hoofd heeft. Dat was met de situatie in Egypte al zo. Voor Nederland staat toch altijd het koopmanschapsprincipe voorop. Het maakte allemaal niet uit aan wie we wapens verkochten, van wie we de olie importeerden en ook niet waar we op vakantie gingen. Nederlanders waren zeker wat het laatste betreft fervente bezoekers van Tunesië en Egypte. Niemand bezint zich van te voren, zo lijkt het, op het regime wat er in zo’n land heerst. Trouwens alle autobezitters die tanken bij TAMOIL, maken zich er ook niet druk over dat de winsten van dat bedrijf verdwijnen in de zakken van Moammar Mohammed al-Qadhafi (schrijfwijze volgens Wikipedia). Het meest heb ik mij de afgelopen weken geërgerd aan Frans Timmermans van de PvdA, als hij weer eens breeduit bij bijvoorbeeld Pauw en Witteman zijn betweterige mening zat te verkondigen. Toen hij zelf staatssecretaris was van Buitenlandse Zaken, waren zijn uitspraken heel wat genuanceerder! Wat dat betreft heeft het z.g. Vrije Westen heel wat uit te leggen. Enkele weken geleden zag ik een 0verzicht in de krant waarop Europese leiders  op de foto stonden met de Libische dictator. Dat was nu echt een  serie waar je je gewoon voor zou moeten schamen!

Vanavond zal ik met interesse kijken naar het programma ‘Tegenlicht’ van de VPRO. Onder andere Joris Luyendijk zal uitleggen hoe de verhoudingen zijn geweest tussen Europa en de landen ten zuiden van de Middellandse Zee. Misschien zet het de kijkers aan het denken.  Trouwens ik hoorde in het middagprogramma van de EO oud-generaal van Vuuren spreken over de problemen in de Arabische landen. Hij wees als oorzaak van veel problemen  in de Arabische landen niet alleen naar de dictators of de steun die ze kregen in het Westen. Een belangrijke oorzaak is volgens hem ook de grote jeugdwerkloosheid. Iets om over na te denken.

En wie weet gaan we bij volgende verkiezingen de politici beter bevragen afrekenen op hun o zo mooie standpunten, waar je later grote vraagtekens bij zet. Net zoals je dat kunt doen bij banken die nu al weer miljoenen uitgeven aan bonussen. Tim Keller heeft in zijn boek ‘Namaakgoden’ ook over macht en zucht naar geld. Dat doet je allereerst zelf in de spiegel kijken, maar ook zet je aan het denken hoe we omgaan met politieke keuzes.

mannenbroeders van kootjebroek

IDTV Docs en de EO presenteren ‘Mannenbroeder van Kootjebroek’, een film van Geertjan Lassche. Tien jaar na de uitbraak van mond- en klauwzeer in 2001 is MKZ in Kootwijkerbroek nog steeds een open zenuw. De Kootwijkerbroekers geloven niet dat er bij hen MKZ is geweest. Het trauma van de massale dierruimingen is een wond die niet heelt zolang Den Haag volhoudt dat de ziekte terecht is vastgesteld. Hun vertrouwen in de overheid heeft een onherstelbare breuk opgelopen. In Mannenbroeders van Kootjebroek zien we vier hoofdpersonen worstelen met dit verleden, ieder op hun eigen wijze, maar verenigd in hun wens om de waarheid boven tafel te krijgen. Komt er een moment dat zij het verleden kunnen laten rusten?
Uitzenddatum: 31 maart 2011 bij de EO op Nederland 2 (bovenstaande gedeelte stond onder het YouTube filmpje)

Het bordje in de OBA met de aankondiging. Door mij niet gezien, maar wel door een Rouveense fotgraaf.

Een week geleden zat ik uit te blazen in het restaurant op de bovenste editie van de Centrale Openbare Bibliotheek (vlakbij het CS Amsterdam). Overigens een prachtig gebouw, om heerlijk in rond te dwalen. Bij het halen van een kop koffie zag ik dat er een groot bord stond met de titel van bovenstaande film. Het woord ‘mannenbroeders’ intrigeert natuurlijk mij als gereformeerde. Van mijn koffie genietend zag ik tien minuten later een gereformeerde broeder met zijn vrouw richting het bewuste bord lopen. Daarna volgden nog een aantal niet Amsterdams uitziende gasten. Inmiddels had ik ontdekt dat ze richting het theater van de OBA liepen. Later heb ik gezocht op internet, waar die prachtige titel bij hoorde. Resultaat was de intro op YouTube. Filmmaker Lassche (Nooit meer laf / De boer die zou emigreren) kennende is het weer een indringend portret geworden. Ik denk dat het ons als gereformeerden ook zal confronteren met vragen over onze houding tegenover de seculiere overheid. Zeker wanneer belangen gaan botsen met je geloofszekerheden.

herlezen

Johan Hidding (* Hooghalen 1918 - † Hooghalen 1976)

Er zijn van die boeken die je altijd in gedachten blijven. “Reis door de nacht” van Anne de Vries, ik heb het wel 6 of 7 keer gelezen denk ik. Ook de boeken over Virgilius van Tuil heb ik meer dan eens gelezen. Maar dat kwam omdat ik ze prachtig vond om voor te lezen in de klas. Onvergetelijk is de spanning op de gezichten van de leerlingen voor je. Afgelopen week heb ik ‘De race’ van Johan Hidding herlezen. Het was nog een heel gedoe om hem in bezit te krijgen. Maar internet staat voor niets. Ik denk dat het nooit herdrukt is. Verschenen in 1941, met een voorwoord van Anne de Vries. Het gaat over een boerenzoon met technische aanleg. Uiteindelijk belandt hij bij een motorenfabriek. Het verhaal eindigt met een van de eerste TT-races en een uiterst ontroerend slot. Het boek zit vol met prachtige ouderwetse Drentse woorden en uitdrukkingen. Ook zitten er prachtige natuur en sfeerbeschrijvingen in. Misschien is het noastalgie, maar het is ook leuk om een boek wat je jaren geleden geboeid heeft nog eens weer te lezen. Aan te bevelen dus.