Maand: november 2017

IDFA 2017 (3)

En ook vandaag was weer bijzonder boeiend, voor de liefhebbers daarom nog een kort verslag en wat indrukken.  Afgelopen maandag was de derde film een ontspannen aangelegenheid. De documentaire ‘Children of chance’ van de Belgische filmmaker Thierry Michel vertelt over het leven in een laatste klas van een basisschool. Hij wilde eigenlijk een film maken over de gesloten kolenmijnen, maar ontmoette toen een schoolklas die bezig was met een project over de mijnen. Uiteindelijk lopen de gesloten mijnen als een rode draad door de film. Een prachtig document met een geweldige juf, die met heel veel tact en liefde haar van oorsprong Turkse leerlingen probeert zo goed mogelijk voor te bereiden op het voortgezet onderwijs. Deze film hoort thuis in het rijtje onderwijsfilms als; Être et avoir, Entre les murs, de klas van Mr. Toshiro Kanamori en de kinderen van juf Kiet. Bekijk de trailer en geniet wanneer je in de gelegenheid bent van de hele film!

Gisteren had ik er maar één docu in mijn agenda staan, ‘Watani My Homeland’. Deze ontroerende film gaat over een Syrisch gezin in Aleppo. Op een dag is vader, commandant van het Vrije Syrische Leger, gekidnapt door IS. Moeder blijft achter met haar zoon en drie dochtertjes en krijgt de kans om via Turkije naar Duitsland te vluchten. Nog steeds in onzekerheid over vader, moet het gezin een nieuwe toekomst, in een volstrekt vreemd land, opbouwen. In Goslar (Harz, voormalig Oost-Duitsland) wordt de familie op een mooie manier opgevangen. Opnieuw een indrukwekkend en aangrijpend verhaal.
Het deed mij extra veel omdat we maandag te horen hadden gekregen dat onze Armeense vrienden Vahe en Aneta met hun twee dochters in Nederland mogen blijven.  Na zoveel jaren onzekerheid hebben ze eindelijk een A-status gekregen, fantastisch en God lof! We weten van hun wat het betekent te moeten vluchten, terwijl je dat zelf niet wilt. Jarenlang niet weten wat er zal gebeuren, moeten leven volgens de regels van de IND en toen ze illegaal gingen; leven van de geef… Hoe zouden wij als verwende Nederlanders reageren? Maar gelukkig is nu het moment aangebroken om weer aan een toekomst te gaan denken!

Gelukkig zijn er ook ontspannende films, alhoewel in ‘Ali Aqa’ zat wel een verdrietige ondertoon. Een duivenhouder in Iran zorgt met veel liefde voor zijn duiven. Achttien maanden heeft Kamran Heidari de oude Ali gevolgd. Ali wordt gekweld door allerlei ouderdomskwalen en heeft ook een hersentumor. Maar ondertussen zijn zijn duiven alles. Een film om bij te lachen en te huilen, over liefde, familieverbanden, handelen in duiven en het verkopen van groente.

En toen was vanmiddag de laatste van mijn serie docu’s aan de beurt. Na een paar minuten wist ik, dit is de film die ik met Harm had willen zien. Dit was een echte docu, over het bizarre oorlogsleven in Noord Irak, verschrikkelijk ook.  ‘The Deminer’ geeft een inkijk in het leven van Fakhir, een Koerdische commandant die als geen ander weet hoe je mijnen en bommen moet demonteren. En ook al verliest hij door zijn werk een been, hij gaat opnieuw door, omdat IS ook zijn sporen achterlaat. En als zijn vrouw en kinderen willen dat hij stopt, kan hij niet anders dan doorgaan; andere kinderen zullen immers getroffen kunnen worden? Een adembenemend verhaal en het bleef lang stil na het laatste beeld. Pas toen de makers Hogir Hirori en Shinwar Kamal op het podium kwamen, werd er lang en luid geapplaudisseerd, terecht! Voor de makers, maar ook voor Fakhir.

Nog drie dagen kunt u terecht in Amsterdam.

 

IDFA 2017 (2)

Het duurt nog tot eind van deze week. Alle tijd dus om nog een keer te gaan. Ik wil de lezer dan ook niet onthouden waar ik inmiddels geweest ben. En even rondstruinen op de site van de IDFA laat zien dat er nog genoeg lege stoelen zijn. Oké, sommige docu’s zijn uitverkocht, maar niet alleen de publiekstrekkers zijn indrukwekkend!

Nadat we vrijdag een begin hadden gemaakt met het schuurtje, waarover later meer, ben ik met broer Henk naar ‘The Man Behind the Microphone’ geweest. Een indrukwekkende en ontroerende film waarin de filmmaakster ontdekt dat haar opa Hédi Jouini, een beroemde Tunesische zanger is geweest. Het levert een prachtige zoektocht op. Waarom heeft ze dit nooit geweten, waarom heeft haar vader er nooit iets over verteld en waarom kan zij zich er niets van herinneren, terwijl ze toen ze jong was toch elk jaar op vakantie naar haar vaders geboorteland gingen? Een intrigerend verhaal met prachtige beelden van de zanger, die in Tunesie en andere Noord-Afrikaanse landen een gevierde held was. Maar ook verdrietig makend, omdat het ook gaat over een verscheurde familie.

 

‘In Cold Blood’ murder house in Holcomb, Kansas

Gisteren was wel een beetje een heftige dag. Ik had drie documentaires gepland, maar gelukkig was het te doen. Voor ‘Cold Blooded: The Clutter Family Murders’ moest ik weer naar de bovenste verdieping van de bioscoop tegenover de Munt. Een heel ander verhaal dan de documentaires van vorige week, maar wel weer een heel boeiend. Eigenlijk meerdere verhalen in één docu. De docu start met de viervoudige moord op de familie Clutter in 1959 in Holcomb, Kansas. Op een zondagmorgen werd de familie in hun huis gevonden door mede-kerkgangers, vader, moeder, zoon en dochter, alle vier koelbloedig vermoord. Uiteindelijk worden de twee daders gepakt, berecht en veroordeeld tot de strop. De maker, Joe Berlinger, heeft prachtig werk geleverd, mee ook omdat hij het non-fictie boek van de schrijver Truman Capote er in betrekt. Het boek werd later verfilmd en boek en film leidden tot opschudding. Va non-fictie mag je verwachten dat het zoveel mogelijk de waarheid weergeeft en dat was nu net het probleem. Een boeiende documentaire, die je volledig meeneemt in het verhaal. Familie, vrienden, oud-politiemensen en ook familie van de beide moordenaars komen aan het woord. Onopgesmukt en goed in beeld gebracht wat de impact van deze verschrikkelijke gebeurtenis had in het kleine stadje.

Gelukkig was ik snel in Tuschinski, maar daar was de hal al wel heel erg vol. De openingsfilm van het IDFA werd vertoont in de grote zaal; Amal. De zaal was volledig uitverkocht en de scheidend directeur heette het publiek welkom. Ook hier was de maker van de film aanwezig.  Mohamed Siam volgt in de documentaire een meisje van 14, tot het moment dat ze als twintigjarige haar groeiende buik streelt. De revolutie heeft het land en de bevolking veranderd, Amal is daar als het ware de spiegel van.
Ook nu weer een indringend verhaal, wat staat voor een veel groter verhaal. Daarnaast is het intrigerend om zo’n inkijk te krijgen, als is het door de ogen van de filmmaker. Je wilt trouwens ook weten hoe het afloopt met Amal, haar moeder en haar grootouders. Dat laatste hoort echt bij het medium documentaire trouwens, het zet aan tot denken en doordenken.

IDFA 2017

Mijn eerste IDFA film zit erop. In een druilerig Amsterdam hingen de IDFA-vlaggen er een beetje triest bij, maar het mocht de pret niet drukken. Twaalf dagen lang staan bioscopen, filmzalen en theaters in het teken van de documentaire. In totaal 319 documentaires worden er vertoond. Onmogelijk om alles te zien natuurlijk en tot op heden heb ik er dan ook maar 8 gepland om te bezoeken. Gelukkig wordt er ook op tv aandacht aan geschonken en zijn er op die manier ook nog een aantal te volgen.
Wat is er nu eigenlijk zo aantrekkelijk aan een documentaire? Wanneer je een liefhebber bent en regelmatig een documentaire bekijkt, dan heb je recht van spreken. De maker heeft zich echt op een onderwerp kunnen richten en dat voor langere tijd. Hij heeft zich echt in zijn onderwerp kunnen verdiepen, motieven en ontwikkelingen bloot kunnen leggen. Een goede documentaire lijkt dan ook erg veel op een goed non-fictie boek. Bij mij op de leestafel ligt op dit moment van Thomas Harding, “Het HUIS aan het MEER”. Een prachtig voorbeeld van een uitgebreid onderzoeksproject. De oma van Harding heeft ooit haar kleinkinderen vanuit Engeland meegenomen naar haar geboorteland Duitsland. Net op tijd was haar gezin gevlucht voor de nazi’s. Maar vergeten is ze haar geboortegrond en in het bijzonder de mooie zomers aan de Wannsee niet. Het levert een prachtig verhaal op over de families die in het huis aan de Wannsee door de jaren heen hebben gewoond.

“The Rebel Surgeon”, een documentaire over een Zweedse chirurg die na jaren werken in Zweden als orthopedisch chirurg in Ethiopië aan het werk gaat. Dit Afrikaanse land is door hem niet willekeurig gekozen, want zijn vrouw is er geboren. En in dit land, met een totaal andere levensstandaard en en niet te vergelijken omstandigheden in ziekenhuizen, kan chirurg  Erik Erichsen ongelooflijk mooi werk verrichten. Met zeer beperkte middelen, en dat is echt een understatement, helpt hij elke dag honderden patiënten. Als voorbeeld laat op een gegeven moment Erichsen zijn boormachine zien. In Zweden geven ze daarin een kliniek wel 4000 euro voor uit vertelt hij, maar hier heeft men er een gekocht in een soort bouwmarkt voor 15 euro. Daarnaast gebruikt hij wielspaken, tiewraps en haarspelden; allemaal omdat ander materiaal in Ethiopië niet voorhanden is.
Een boeiende documentaire die ons westerlingen een spiegel voorhoudt. Erichsen beseft drommels goed dat hij uit een bevoorrechte maatschappij komt. Prachtig fulmineert hij tegen de administratieve rompslomp in zijn vaderland, in Ethiopië kan hij met ongeveer 1% toe. Meer tijd heeft hij er ook niet voor, want elke dag melden zich opnieuw honderden patiënten. Het verhaal zet aan het denken en stelt aan de kaak. En iedereen die wel eens loopt te mopperen op de medische zorg in Nederland, zou zich moeten onderdompelen in dit verhaal.
Het siert de chirurg dat hij ondanks alles, de zieke en ook stervende mens in zijn waarde laat. Ik denk dat hij de maker,  Erik Gandini, op het spoor heeft gezet van de vrienden die een stervende man naar huis brengen. Op een geïmproviseerde brancard dragen acht vrienden, elkaar afwisselend, de stervende naar huis. Erichsen merkt hierbij op: “Hier sterft men nooit alleen!.”

Een wolk van getuigen | In memoriam Harm 1982 – 2016 (68)

Ik kreeg het niet meer uit mijn hoofd, maar het klopte niet. Waar het stond wist ik wel, in één van de laatste boeken van de Bijbel. Maar een beeld kan je ook op het verkeerde been zetten. Het kwam zo; de uitvaartonderneming waarmee we vorig jaar de begrafenis van Harm regelden, bestaat twintig jaar. Ze stonden daar op een bijzondere manier bij stil. In hun ‘winkel’ maakten ze een prachtig kunstwerk. De namen van alle “cliënten” in die afgelopen twintig jaar, werden op witte stukjes linnen, vaantjes, geborduurd en vervolgens als een grote wolk opgehangen. En die wolk deed het hem, dat deed me denken aan die prachtige bijbelse uitspraak: ‘een wolk van getuigen’. In de brief aan de Hebreeën, in dat bijbelboek staat het, gaat het over mensen uit een ver verleden, die voor vandaag nog steeds als voorbeeld kunnen dienen.
Maar ja, daar gaat de vergelijking toch enigszins mank. De wolk bij “de Ode” bevatte namen van Amsterdammers die de afgelopen twintig jaar zijn overleden. Die kun je niet vergelijken met de wolk van getuigen uit Hebreeën 12. Toen ik vorige week ging kijken was ik onder de indruk. Samen met de uitvaartondernemer hebben we een hele tijd gezocht waar het ‘vaantje Harm’ hing. En het was ook werkelijk, zo leek het, een wolk van getuigen. Elke naam zegt; ik heb geleefd, ik ben gebaard en ben opgegroeid, vaders en moeders hebben mij geknuffeld, ik heb liefgehad en werd geliefd. Aan elke naam zit een heel leven vast, of hij of zij nu jong is gestorven of heel oud is geworden. Elk leven wat bij die meer dan duizend namen hoort is een getuigenis, van mooie, van minder mooie en ook van verdrietige dingen.
Dat de wolk van vaantjes zo prachtig hing kwam door de steentjes, daar was over nagedacht. Prachtige glanzende kiezelsteentjes hielden de draadjes recht waar de vaantjes aan bevestigd waren. Symbolisch, want in de Joodse traditie zien we op graven vaak steentjes liggen. Stenen ter nagedachtenis aan de gestorvene. Ben je bij zijn of haar graf geweest, dan richt je een steen voor hem op!

En opnieuw moest ik aan die ‘wolk van getuigen’ denken toen ik de weekmail van ArtWay in mijn postvak kreeg. Het uitgebreide artikel over Martijn Duifhuizen maakte dat ik over de wolk wilde schrijven. Zijn verhaal heeft dan wel te maken met een terugblik op 500 jaar Reformatie, maar ook hier opnieuw een wolk van getuigen. Een geweldige hoeveelheid namen, die je in eerste instantie niet kunt lezen of kunt ontcijferen. Zo ging het mij bij de Ode ook, ik moest me verdraaid goed concentreren en scherpstellen om de afzonderlijke namen te kunnen lezen. Duifhuizen, prachtige naam trouwens, heeft een werkelijk uniek kunstwerk geschapen. In het YouTube filmpje legt hij precies uit wat de diepere gedachte is achter zijn nieuwste werk; Communio sanctorum. Mooi en kunstzinnig wanneer je het filmpje bekijkt. Ook zij die er niet meer zijn, mogen geen ‘nomen nescio’ worden. Daarom blijft ook de naam van Harm steeds weer genoemd, gisteren, vandaag en ook morgen.

Kyrie eleison

Meer over het kunstwerk op: http://www.communiosanctorum.net/