Categorie: Harm 2016

We wandelen over het strand en de tranen van kou drogen als vanzelf door de wind. Een stuk hout, een laars, voor de rest een prachtige zandvlakte, getekend door wind en water. Een weekje Ameland doet goed, even weg van alle beslommeringen en geregel. Onze fietsen hebben geen enkele moeite met de schelpenpaden en voor we het weten zijn we in Nes of Ballum. De maand november is door slimme Amelanders uitgeroepen tot kunstmaand. Kerken, strandtenten, restaurants en ook het gemeentehuis; wat maar enigszins geschikt is doet mee. Kunstenaars hebben hun werk uitgestald en opgehangen, tot in de vuurtoren aan toe. Omdat de markante rood-witte vuurtoren een verfbeurt nodig heeft zijn kunstenaars uitgedaagd een ontwerp in te leveren. Nu zweven er duikers, dolfijnen, zeehonden en walvissen  rond de toren. Vandaag hebben we met de kleinkinderen de toren beklommen en genoten van een prachtig, maar koud uitzicht. Tweehonderdzesendertig stalen treden omhoog in een toren die is ingehaald door modernere apparatuur. Onder het vuurtorenlicht van bijna vierenhalf miljoen candela zit geen vuurtorenwachter meer, maar een etalagepop.  Op Ameland steken ze elke dag er een op ‘voor altijd Harm’, zegt Coos. Nou niet één dus, maar vierenhalf miljoen!

Eerder deze week bekeken we in de Gereformeerde-Doopsgezinde Kerk van Hollum de schilderijen van Ans Markus. Ze heeft een serie indrukwekkende schilderijen gemaakt onder de titel ‘Verborgen Verdriet’. In deze serie heeft ze mannen vastgelegd die verdrietig zijn. Meestal hebben ze handen voor hun gezicht. De kunstenares zegt in het programmaboekje: “mannen mogen dan wel minder hun emoties tonen, maar die zijn er wel degelijk”. De voor je gevoel onaffe schilderijen, stralen letterlijk het verdriet uit en stemmen tot bezinning. Er zijn geen tranen te zien, de handen zijn voor het gezicht geslagen. Maar wel druipt aan de onderkant langzaam de verf naar beneden, de man huilt met zijn lijf… Zo ontkomen we ook op Ameland niet aan de dood van Harm. Of we nu op een avond zitten te kijken naar een aflevering van ‘dolende dertigers’ waarin een grijnzende Harm met zijn vrienden geniet van een festival.
Op het laatste festival, waar hij was in september, op het waddeneiland Vlieland, had Harm een T-shirt gekocht. Hij droeg het toen hij in de vroege nacht van 14 september de Nassaukade overstak. ‘Into the great wide open’ staat op het shirt gedrukt en het borstzakje heeft een mooie foto van een blauwe lucht met wat wolkjes. Was het symbolisch? Net zo symbolisch als de verdrietige mannen op de schilderijen van Ans Markus? Het lijkt wel of het verdriet niet afneemt en het gemis stukje bij beetje erger wordt. Wat had ik graag met hem door de duinen gelopen en over het strand gebanjerd. Nu, met de rest van het gezin is het fijn, maar het zal nooit meer compleet zijn.

Kyrie eleison, want we weten dat U het niet zo bedoeld hebt.

Met dank aan collega Martin bij MM. Harm zou het al zo lang doen, maar ja het moest wel even gebeuren. Zoals wel vaker gebeurde, het komt wel goed. Gelukkig is er dus een fantastische collega die gelijk begrijpt wat ik bedoel. En.. het ziet er ook gewoon netjes uit, de juiste afstanden en de goede spatiëring. Door je e-mailadres in te vullen krijg je automatisch een mail wanneer ik weer iets geblogd heb. Het kost niets.

Waarom was Harm zo’n fan van Adidas ? Tig foto’s zijn er waar hij op staat met een Adidasvest. Inmiddels zijn er verschillende vrienden en neven die ter nagedachtenis regelmatig een vest van Harm aantrekken. Op die manier blijft hij toch een beetje voortleven. We willen Harm niet vergeten! Zo heb ik inmiddels ook zijn mooie KEF-speakers aangesloten. Ze passen  heel goed bij mijn eigen KEF-speakers. Ook zijn versterker heb ik in gebruik genomen. Een mooie blijvende herinnering aan Harm, vooral ook omdat hij het ook in muziek goed voor elkaar wilde hebben.

Kyrie eleison

Het is zondagmiddag en voor mij op tafel ligt het boek van Rikko Voorberg, ‘De dominee leert vloeken’. Graag zou ik het je cadeau hebben gedaan en aangemoedigd hebben om het te lezen. Niet half, maar deze keer helemaal. En dan bij een koffietje er over door praten wat de kunstenaar Rikko in je losmaakt. Of vond je het al met al toch te confronterend wat dominee Rikko doet? Kan je vader het misschien nog wel meer waarderen dan zijn zoon? Ik mis je, omdat we het niet meer kunnen bespreken, er niet meer samen over door kunnen ouwehoeren.
In de ‘PS van de week’ staat een mooi interview met Erik Kessels van het reclamebureau aan de Lauriergracht. Ik wil er met je over doorpraten. Die Kessels heeft prachtige ideeën over creativiteit en ik kom dezelfde gedrevenheid tegen wanneer ik praat met collega’s van je. Volgens mij hebben we het wel eens gehad over de fotoboeken van KESSELSKRAMER. Het moet schuren en het moet ook nog beter dan goed zijn. Het is alsof ik je chef bij MM hoor praten. Zonde dat je er niet was toen we afgelopen donderdag met Femmie en Rieke gingen lunchen bij de Monks. Fantastisch dat we zoveel konden delen met je collega’s. De gereserveerde tafel was haast te klein, maar je had er op een hoekje best nog bij gekund. We misten je allemaal en hadden zo graag je grijnzende kop gezien en je willen horen over weer een foto in de trein van een slapende forens. Nooit zal het rijtje van 100 compleet worden en elke keer bij een slapende treinreiziger missen we jou, om even stiekem een foto te nemen. Wanneer we later over je afdeling lopen, is de lege plek bij je computer o zo zichtbaar. Waar hang je uit? Welke afdeling ben je even naar toegelopen om inspiratie op te doen? Welk geel memootje kende je inmiddels uit je hoofd en was aan vervanging toe? Ik mis je en wil het wel in honderd verschillende lettertypes achter elkaar zetten. Waarom voelt het net of 14 september gisteren was?
Ik mis je. Onder het boek van Rikko ligt de IDFA krant van 2016. Volgende week is het zover en worden de bioscopen en filmhuizen in Amsterdam weer overspoeld met prachtige en spraakmakende documentaires. Al bladerend bedenk ik welke we samen leuk vinden, maar niet gaan zien. Misschien de film ‘Uzu’ over een religieus ritueel in de Japanse stad Matsuyama of naar een Franse documentaire over vluchtelingen op het inloopspreekuur van dokter Jean Pierre Geeraert. Meestal liet ik het aan jou over om iets uit te zoeken, omdat je agenda vaak al zo vol zat. Nu zal ik alleen moeten zoeken en daar mis ik je om.
Ik mis je, omdat vanmiddag je vrienden komen en jij er niet bij bent. We gaan kijken naar de film van de bijeenkomst in de Westerkerk. Opnieuw zullen we huilen en elkaar vasthouden. Het glas zullen we heffen, op jou, omdat we je missen.

Kyrie eleison

Woensdag 2 november was het niet alleen ‘dankdag voor gewas en arbeid’, maar ook Allerzielen. Geert stuurde een mail dat hij gevraagd had om bij hem in de Oud Katholieke Kerk ook de naam van Harm te noemen en een kaars aan steken. Tegenover Loetje staat aan de Ruysdaelstraat al jaren het Amsterdamse kerkgebouw van de OKK. In de eucharistieviering werd woensdag stilgestaan bij wie stierf en je bijbleef. Een mooie en indringende en ook rustgevende viering. Vooral het Kyrie eleison en ook psalm 130 maakten indruk op mij en Coos. Gedurende de dienst besef dat je als gereformeerd christen dit in je eigen kerk mist. Ooit is met de reformatie dit soort rituelen uit de liturgie verdwenen, denk ik. En al heel lang beseffen protestanten dat ze toen veel kwijt geraakt zijn, maar helaas zijn er te weinig rituelen voor terug gekomen. Nu we Allerzielen hebben ervaren als heel mooi en ook het bij God brengen van je verdriet en gemis, zou het heel mooi zijn om dat ook gewoon in de gereformeerde kerk een plek te geven. De voorganger draaide er ook niet omheen. “Is het Koninkrijk van God een vrome illusie? Houden we onszelf voor de gek? Maar dan zou het leven toch zinloos zijn? De doem van de dood zou toch constant boven je hoofd blijven hangen? Geloof is nodig tegen pessimisme en angst! Uitzicht op Gods Koninkrijk houdt zicht op het leven en wie Jezus hoort spreken in het evangelie, hoort God spreken. ‘Er zij licht’, staat geschreven, kies daarom voor het leven. ‘Ik ben het leven en wie in mij gelooft zal niet sterven’, zei Jezus. Mensen die dit willen en durven nazeggen, mogen deel hebben aan de eeuwige vreugde in Gods Koninkrijk!” Wij konden niet anders dan dit beamen.

Eerder heb ik al geschreven over de werkzaamheden aan de Nassaukade. Inmiddels is dat afgerond en voor zover ik kan inschatten, is het een stukje veiliger geworden. Je kunt als fietser en voetganger in ieder geval even pauzeren op een soort vluchtheuvel. Auto’s zijn door de wegversmalling ook gedwongen iets af te remmen. Harm komt er niet door terug, maar misschien voorkomt het dat er meer slachtoffers vallen.
De laatste weken krijgen we regelmatig de vraag of er al meer bekend is over het onderzoek naar het ongeluk. Helaas is dat nog niet het geval, maar binnen een paar weken zullen de resultaten wel op een rij staan. Hoe en wat er dan gaat gebeuren weten we ook nog niet precies.  Waarschijnlijk komt er uiteindelijk wel een strafproces naar we nu weten. Te zijner tijd zal ik daar ongetwijfeld nog wel eens over berichten.

Naast het mooie van een ritueel als Allerzielen, zijn er ook nog steeds de dagelijkse rituelen. Een kaars aansteken op de kast bij allerlei spulletjes van Harm, maar ook stap voor stap verder opruimen. Inmiddels ook allerlei paperassen uitgezocht en maar eens geordend in een map. Van alles kom je dan tegen, een concurrentie beding van Resoluut, Harms arbeidsovereenkomsten, een Strum Academy certificaat, maar ook een onderwater navigatie brevet. Opnieuw trekt het leven in Harm in korte hoofdstukjes aan je voorbij, bizar. Rituelen vind ik eigenlijk ook dat lieve mensen op bezoek komen, het doet zo goed! Nog eens verhalen ophalen over Harm en nog een keer naar de foto’s van 22 september kijken. Een kaartje, een belletje, voor ons werkt het. Ook al weten we soms niet te zeggen hoe het gaat en hoe het nog voelt…

Kyrie eleison

Ik rij door de polder naar Kampen, parkeer op advies bij het gemeentehuis en wandel op deze prachtige herfstochtend naar de Nieuwe Kerk. Vandaag wordt in deze kerk stilgestaan bij vijftig jaar Open Brief. Iets wat de meeste lezers van mijn blog helemaal niets zegt waarschijnlijk. Zelfs mijn kinderen snappen hier helemaal niets meer van, laat staan iemand die niet is ingewijd in heel specifieke kerkgeschiedenis. Heel kort gezegd komt het er op neer dat een Open Brief van een 25 tal dominees, mee de aanzet werd tot een scheuring in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Ik was toen net tien en kan me er alleen nog van herinneren dat onze dominee in Hoogeveen een fel bestrijder was van de Open Brief aanhangers. Hij kon aan het eind van de dienst zó bidden dat er enkele broeders en zusters met hun gezin, onder het bidden, de kerk uit stommelden. Later in 1970 was er in Hoogeveen een synode. Ook daar werd de breuk tussen ‘binnen en buiten verband’, zoals de door de scheuring ontstane groepen in eerste instantie werden genoemd, niet meer geheeld. De ‘buitenverbanders’ gingen verder onder de naam Nederlands Gereformeerde Kerken. In 1970 was ik natuurlijk wat ouder en kan mij er van herinneren dat het emotionele vergaderingen moeten zijn geweest. De breuk liep soms dwars door gezinnen en zorgde voor jarenlange trauma’s.
Ik vind het prettig om me weer even onder te dompelen in een stuk kerkgeschiedenis waar we ook in kerkelijk Amsterdam vaak tegen aan zijn gelopen. Inmiddels zijn er al weer jaren terug vele gesprekken geweest en erkennen de GKv en de NGK en ook de CGK trouwens, elkaar als kerken van Christus. Wanneer het zo uit komt preken dominees ook in deze drie verschillende kerken. Even een dag geen nasleep van Harms ongeluk aan mijn hoofd denk ik, wanneer ik de Nieuwe Kerk aan de Broederweg binnenstap. Toch ontloop ik het ook vandaag niet. Erik schiet me aan en betoont zijn medeleven, heeft vaak aan ons gedacht. Ik kan niet veel zeggen, tranen kruipen omhoog. Later zie ik Dik-Johan zitten, met een groet laat hij merken dat hij me ziet zitten en in de pauze spreken we elkaar. Natuurlijk gaat het over Harm. En ook in de ontmoetingen met Piet, Arnold, Atze, Cor en Hans kan ik er niet omheen. Praten over een kerkscheuring blijkt deze dag goed te doen. Maar mij doet het praten over het verlies van onze oudste ook goed. Tijdens de receptie spreek ik Peter. Prachtig hield hij aan het eind van deze congresdag een emotioneel betoog. “Oproep tot eenheid”, noteer ik mijn Moleskine. Ik vertel Peter dat ik gelijk aan zijn vader moest denken toen hij sprak. Meer dan vijfentwintig jaar geleden nodigde ik op school rond de 4 en 5 mei herdenking vaak mensen uit die de Tweede Wereldoorlog bewust hadden meegemaakt. Zo kwam ook opa Sneep op een middag zijn verhaal vertellen. Al vrij snel was hij in WOII ondergedoken in Amsterdam en betrokken geraakt bij het drukken van het illegale Vrij Nederland. Prachtig kon hij er over vertellen. De leerlingen en zeker zijn kleinkinderen gingen helemaal op in zijn geschiedenis.
Toch moest ik speciale toestemming krijgen van ons schoolhoofd om meneer Sneep binnen te halen. Meneer Sneep, zo begreep ik uit de toelichting van meneer Wietsma, was ‘besmet’. Hij had ooit in 1966 aan de wieg gestaan van de Open Brief en hem zelfs gedrukt! En tja… Inmiddels kijken we daar naar met een heel andere blik en vinden we zo’n reactie echt raar. Maar het laat wel zien hoe diep de emoties zaten als het ging over die Open Brief en daaruit volgende kerkscheuring.  Nu kan ik er met Peter om glimlachen. Daan en Kees komen er even later bij staan. Daan heeft me al eerder verteld dat hij mijn blog volgt en het hem extra raakt omdat hun gezin een dochter heeft moeten begraven. Daan vraagt Peter hoe hij deze dag ervaren heeft. “Therapeutisch”, zegt Peter.
Na een kop koffie aan de Burgwal bij Kees, waar we nog veel oude Amsterdamse gebeurtenissen voorbij laten komen, wandel ik door het inmiddels in straatlantaarnlicht gehulde Kampen naar de auto. Het woord therapeutisch blijft maar rondzingen in mijn hoofd. Jazeker, ook voor mij was het therapeutisch, om toch weer te vertellen en te delen over het verlies van Harm.

Kyrie eleison

Ook vandaag kwamen er per post nog condoleances binnen. Je merkt dan steeds weer dat het ook anderen niet loslaat en misschien helpt het ons juist een beetje om los te laten. De oogpleisters zullen we goed bewaren, waarschijnlijk plak ik ze in het boek met herinneringen aan Harm. Ontroerend mooi en doet me terugdenken aan de tijd dat we met hem naar de VU polikliniek gingen en iedere keer maar controleren of z’n luie oog het iets beter zou gaan doen. Om het nog enigszins aantrekkelijk te maken kregen die malle pleister/ooglapjes een stickertje. Zag Harm zelf niets van natuurlijk, maar het verguldde iets. Volgens de orthoptist zou Harm nooit straaljagerpiloot kunnen worden, omdat hij geen diepte zag. Vond hij geen probleem trouwens. Uiteindelijk had hij er bij zijn werk als design director geen nadeel van, voor zover ik weet.

Ook een hele mooie reactie kwam vanmiddag tijdens een kop koffie aan het Beukenplein. Harms beste vriend vertelde me dat hij even was gaan snuffelen bij Distorion Records aan de Westerstraat. De eigenaar vertelde hem dat hij net wat dozen met mooie lp’s had binnengekregen. Dat er ook een bizar verhaal aan vast zat, want het was binnengebracht door de vader van een verongelukte jongeman. Harms vriend vertelde natuurlijk dat hij de betreffende muziekliefhebber heel goed gekend had. Het cirkeltje was rond. Vervolgens vertelt de handelaar dat hij achteraf gezien, bij het doorbladeren van de dozen lp’s merkte dat er toch meer bijzonder materiaal tussen zat, dan hij in eerste instantie gedacht had. Daarom gaf hij alsnog vijftig euro extra. Bij het kopje koffie komt er dus ook een briefje van vijftig op tafel, hoe genereus van deze platenhandelaar. Hartelijk dank; het getuigt van vakmanschap en handelaarsgeest. Harm zou het ook gewaardeerd hebben en met een grote grijns op zijn gezicht de winkel zijn uitgegaan.

Kyrie eleison

Afgelopen week hebben we een paar keer zitten kijken naar de film die gemaakt is van de bijeenkomst in de Westerkerk. Heftig, maar ook troostrijk. Je beseft opeens dat er veel meer mensen om de dood van je zoon rouwen, dan alleen een vader, een moeder, twee zussen, zwagers en een vriendin.  Al die mensen, die we lang niet allemaal hebben kunnen spreken, gedeeltelijk zie je ze nu zitten. Gek ook om jezelf terug te zien. Je bedenkt opeens dat je nog veel meer had willen vertellen over Harm, ik had nog uren kunnen door gaan. Op de film zie ik mezelf vertellen dat Harm gedoopt is, zo stond het ook op mijn papier. Gedoopt, catechisatie gevolgd en belijdenis gedaan en zelfs nog de Alpha-cursus. Ik beweerde toen dat hij is gedoopt door dominee de Boer, maar dat was niet juist. Dominee Erik de Boer heeft een van onze twee dochters gedoopt. Harm is gedoopt door dominee Breen. Onvergetelijk, want dominee Breen was in die tijd van het oude stempel en dus voor ‘vroegdoop’. Harm werd zaterdag 17 april geboren, prachtig weer was het die dagen na Pasen. Twee weken later werd op zondag Harm gedoopt, zodat Coos er ook gewoon bij kon zijn. Veel familieleden waren aanwezig, een mooi feest.

Weer een paar weken later, een broer en schoonzus waren op bezoek, preekte op zondagmiddag ds. Breen over de kinderdoop naar aanleiding van zondag 27 (uit de Heidelbergse Catechismus). In de preek zei dominee Breen dat de doop minder waard is als je daar langer mee wacht dan nodig is. Toen de kerkgangers thuis kwamen, in die tijd woonden we op loopafstand van de kerk in de Transvaalbuurt, kwam het verhaal uitgebreid op tafel natuurlijk. In de hal van de kerk had een oudere broeder duidelijk zijn ongenoegen er over geuit dat zelfs een gereformeerde onderwijzer zich niet meer aan de ‘regels’ hield. In de week er na heb ik het bandje opgevraagd en het nog eens teruggeluisterd. En ja hoor, het verhaal was juist. Ik heb daarom maar een afspraak gemaakt met onze dominee. Keurig werd ik ontvangen in de grote studeerkamer aan de Apollolaan. Ach, zei hij, ik moest er niet zo zwaar aan tillen. Het was niet persoonlijk bedoeld en de uitspraak sloeg niet op de doop van Harm. Verward ben ik maar naar huis gefietst, wat een rare manier van denken, dacht ik. Op de mannenvereniging, een groep broeders uit de Oosterparkkerk die samen de Bijbel bestudeerden, werd er ook over gediscussieerd. En er waren werkelijk broeders heilig van overtuigd dat wanneer op zaterdag je kind wordt geboren, je op de zondag erna kunt dopen. De vader als hoofd van het gezin kan immers ook zijn vrouw vertegenwoordigen, ook al ligt ze nog in het kraambed. In het huidige kerkelijke leven vinden we dit soort gedachtegangen hopeloos ouderwets, maar dertig, veertig jaar geleden was het heel normaal om hier elkaar de maat te nemen. Nu na het verongelukken van Harm komt het twistpunt weer boven. Dominee Breen leeft niet meer en was denk ik inmiddels ook niet meer zo’n heftige verdediger van de ‘vroegdoop’.

In gesprekken met andere ouders van wie de kinderen een zelfde weg zijn gegaan als Harm, komen doop en belijdenis regelmatig ter sprake. Harm zijn generatie heeft met grote aantallen de gevestigde gereformeerde kerk (vrijgemaakt) verlaten. In sommige gevallen hebben ze zich aangesloten bij allerlei verschillende groepen, waar niet de kerkgeur uit hun jeugd hangt. Sommigen zijn evangelisch geworden of weer een ander een compleet ander uiterste; oud-katholiek.  Maar nog veel meer is het geloof langzaam aan verdwenen en is er alleen nog een vaag religieus besef over. En wanneer dat laatste er ook niet meer is, heeft het geloof in een levende god echt afgedaan; je leeft vandaag, maak er iets moois van, want na dit leven is er niets.
We hadden ze toch zo keurig opgevoed? Ze gingen naar een gereformeerde basisschool, kregen gereformeerd vervolgonderwijs en zaten elke zondag netjes naast ons in de kerk. En opeens was het bij velen zo maar voorbij. De deur uit en gelijk ook maar de kerk uit en weg met alles wat daar ook maar mee te maken heeft. Ouders van dertigers maakt dat onzeker. Wat hebben we verkeerd gedaan? Wat als mijn kind er opeens niet meer is, zoals nu met Harm gebeurd is? Zal God dan oordelen? Is hij of zij wel gered? Allerlei vragen spoken dan door je hoofd en je kunt er van wakker liggen.

Mij troost de gedachte dat Harm, al leefde hij niet als een doorsnee gereformeerde kerkganger, er openlijk voor uit kwam dat hij geloofde. Er was verbinding met boven, net als bij een botsautootje knetterde dat soms flink. En ook Harm botste regelmatig tegen allerlei zaken aan. Hij verloochende zijn opvoeding niet en had gelukkig heel veel bagage meegekregen. En hij was gedoopt! Wij vergeten vaak, ook als ouders, dat God veel groter denkt, was en is, dan wij ooit kunnen bedenken. God liet Harm niet los, Harm liet God niet los. Vervolgens mag dat mij en al mijn broeders en zuster in de kerk er niet van weerhouden om na te denken over hoe we hier mee om moeten gaan. Doet de kerk iets fout? Hebben ouders het fout gedaan? Zat en zit het in het onderwijs? En wat kan ons nog troosten als je kind niets meer met het christelijk geloof te maken wil hebben? Zijn het ook niet dezelfde vragen die vijftigers en ook zestigers kunnen bezighouden? Wat als ik twijfel? Wat als het niet waar is? Zijn al die veranderingen in de kerk wel zinvol? Struisvogelpolitiek levert in het algemeen al niet veel op en in de kerk al helemaal niet! Waarvan akte.

Kyrie eleison

“Hoe gaat het nu…?”, misschien wel de meest de gestelde vraag wanneer Coos en ik mensen ontmoeten. Aan de deur, in de kerk, aan de telefoon… en je voelt het verdriet en gemis. Is het erg, dat de vraag gesteld wordt? Natuurlijk niet, maar goed ook dat de ander gewoon durft te vragen. Maar het antwoord is zo verschrikkelijk lastig. Hoe het nu gaat…. Wat moet je zeggen? Niks? Of een nietszeggend antwoord? Of zit de ander ook niet te wachten op mijn antwoord, wil hij eigenlijk wel echt weten wat ik van binnen voel? Vaak voel ik de neiging opkomen om maar niet te antwoorden of een beetje een quasi nietszeggend antwoord te mompelen. Tja, gelukkig schijnt de zon… hmmmm de herfst komt er nu wel heel stevig aan… mijn neiging om het in een verhaaltje te verpakken. Maar hoe moet je knagende verdriet, dat Harm er niet meer is, in woorden vatten? Gisteravond zaten we in het Concertgebouw te luisteren naar het 3e pianoconcert van Rachmaninoff; zo overweldigend hevig en indrukwekkend. Maar kun je dat omschrijven? Het is muziek, niet in woorden te vatten immers en na een paar uur zijn de klanken weggestorven. Pianist Trpčeski speelde vervolgens samen met cellist Chirstiaan Louwens een bijzonder mooi romantisch lied, moeilijk te verstaan wat het was. Tot tranens toe zo mooi, maar waarom? Ik had het gevoel dat de Macedonische pianist het persoonlijk voor Harm speelde, maar het was voor zijn jarige broer.
Probeer ik nu duidelijk te maken dat vrienden, broeders en zusters uit de OPK, buren en wie dan ook, ons niet meer moeten vragen, hoe het gaat? Nee, doe het toch maar en misschien krijg je een antwoord wat ergens op slaat, maar misschien ook niet. Van binnen huil ik regelmatig en soms voel ik me zo leeg en kan ik het nog steeds niet beseffen wat het betekent dat Harm verongelukt is. Vanmorgen zijn we, toen het nog droog was, even naar Zorgvlied gefietst. Het graf van Harm is nu echt een graf. Geen bloemen meer, gewoon zwarte aarde binnen een betonnen rand. Aan het hoofdeind alleen nog het bordje met “R.H. Wimmenhove” en de begraafdatum. Schuin achter Harm zijn plek is alweer een nieuwer graf. Begraven 13 oktober en ook een zee van bloemen, ook daar hebben veel tranen gevloeid voor iemand die te jong gestorven is.

Het grootste gedeelte van Harm zijn spullen zijn opgeruimd. Een verhuisdoos vol cd’s, waar moet je er mee heen? Bij Concerto konden ze er nog 140 gebruiken, een euro per stuk. Veel spullen konden we weggegeven, boeken gaan we nog eens doorbladeren en zijn muziek zullen we nog wel es draaien. Maar al zijn foto’s? Zijn zwarte boekjes met aantekeningen van Resoluut, Fabrique en Media Monks? Hier en daar is duidelijk te zien dat hij zich ook wel eens verveelde, tussen alle gestructureerde aantekeningen door. De laatste tijd dook PHOSFOR weer op. Nooit begrepen wat hij er mee bedoelde, maar misschien is er iemand die ons daar wijzer in kan maken.
Toen ik zijn boekenkast leegruimde kwam ik een stapel kartonnen enveloppen tegen met daarin de originele Feltron Annual Report verslagen. Ik heb er vijf gevonden en het zijn alle vijf meesterwerkjes. Nicholas Felton (http://feltron.com/) de maker zette in deze jaarverslagen een heel jaar op grafische wijze in elkaar. Ik las ergens dat jij het meest trots was met het de uitgave van 2010. Harm zijn exemplaar, gesigneerd door Felton zelf, heeft nummer 825 (van de 3000). Het heeft als ondertitel ’the paternal report 1929-2010′. Een geweldige ode aan zijn vader die geboren als Günter Fajgenbaum in Berlijn, moest vluchten waarschijnlijk met zijn familie, op de vlucht voor de nazi’s. In 1953 laat vader zijn naam veranderen in Gordon Felton. Een geweldig boekje, met een aaneenschakeling van getallen en steekwoorden. Paspoort stempels (van 34 in de USA tot 5 uit Nederland), fysieke activiteiten en hoeveel Black Panters hij heeft ontmoet. Een collega van Harm met liefde voor getallen en feitjes zou toch in staat moeten zijn om een “Annual Report” over Harm uit te brengen. Wie neemt deze uitdaging aan?

Kyrie eleison

“Are You Ready”

In Hilversum worden we verwelkomd door de naaste medewerkers van Harm bij Media Monks. Goed om eens rond te kijken op de plek waar Harm altijd met zoveel genoegen en liefde over sprak. Verschillende afdelingen, met elk hun eigen functie. Mooi om te zien hoe de werknemers daar op een hele ontspannen manier bezig zijn met interactieve media producten. Harm zijn bureau staat als een monument tussen alle drukbezette werkplekken. Enkele bloemen op zijn bureau, zijn laatste aantekeningen op een stapeltje en een dichte laptop. Wanneer we vanuit het glazen kantoortje Harms afdeling overzien, denk je dat hij zo lachend kan opduiken en enthousiast iets kan uitleggen over het project voor de barbecues of een ander project. Confronterend, maar ook goed. Boeiend, omdat je opeens heel veel van zijn enthousiaste verhalen kunt plaatsen. Ook daar kenden ze zijn ongebreidelde enthousiasme voor festivals, Iris en fotograferen. Mooi om te merken hoe hij in zijn werk werd gewaardeerd en echt op zijn plek was. Dankbaar nemen we afscheid en we zeggen toe dat we zeker nog eens langs zullen komen. Natuurlijk kunnen dan we nog eens gaan discussiëren over de plaat in kantine waar de hoofd-monk zit te eten met zijn twaalf discipelen. Blasfemisch of niet? Wie van de Media Monks kan er het oorspronkelijke verhaal bij vertellen?
Om alles rustig te laten bezinken rijden we via de Loodijk naar Amsterdam. Wanneer we Iris hebben weggebracht rijden we langs de boom aan de Nassaukade waar de bloemen inmiddels zijn weggehaald. Duidelijk zichtbaar is een zilveren hart, net zo een als op straat voor de ingang van de Westerkerk. Later krijgen we een foto van het hart en blijkt dat er een zwarte rand om heen zit en het een onderschrift heeft gekregen. Vanaf deze plek willen we de illegale spuiter nogmaals bedanken! Zo mooi om te merken hoeveel vrienden en vriendinnen ook met verdriet rondlopen en dat proberen een plek te geven. Door mailtjes, door samen plaatjes te gaan draaien, door nog een kaartje te sturen en soms ook door gewoon mee te huilen. Wordt ons verdriet, onze pijn, ons gemis er minder door? Ik weet het niet, maar het troost wel, net als alle gebeden tot de Allerhoogste.