Categorie: Harm 2016

Vandaag is het de 11e oktober. Honderd jaar geleden werd mijn vader geboren en vandaag is onze kleinzoon vijf  jaar geworden. Het leven gaat gewoon door en daarom moesten we ons ook vervoegen bij een advocaat om alles door te spreken over het ongeluk, dat Harm het leven kostte. Het lijkt allemaal raar en toch moet het gebeuren. Ga alle schade die we geleden hebben door het verongelukken van Harm maar op een rijtje zetten. Natuurlijk kun je een begrafenis scharen onder geleden schade en ook dat onze dochters ongewild heel vaak heen en weer hebben gereden. Maar Harm heeft toch de grootste schade geleden? Aan zijn leven kwam een abrupt einde, zijn lijf was niet bestand tegen een aanstormend politiebusje. In de ambulance naar het VUmc moet al snel duidelijk zijn geweest, dat de 34 jarige Amsterdammer het niet zou redden. Wat zou mijn vader er trouwens van gevonden hebben? Of zou een honderdjarige zich daar niet meer druk over gemaakt hebben? Zou hij nu wel hebben gedeeld wat voor ramp hem en mijn moeder veertig jaar geleden overkwam? En wat gaat onze kleinzoon van vijf hier van vinden? Kan hij zich er later nog iets van herinneren? Dat hij rustig met zijn treintje zat te spelen terwijl Harm verderop in de kamer van opa en oma stond opgebaard? Is dat ook geleden schade? Dat onze kleinzoon nooit meer heeft kunnen spelen met zijn leuke oom? Stel je voor dat Coos en ik honderd worden, het kan zo maar tegenwoordig. Is het dan geleden schade dat Harm, wanneer we niet meer zo goed kunnen lopen, lezen, reizen….. Is het dan geleden schade dat Harm dan niet onze mantelzorger kan zijn?

Vanavond was er een een nieuwe serie op de KRO/NRCV onder de mooi gevonden titel: ‘Dolende Dertigers’. Aan het begin zag je heel even Harm in beeld, een flits, Harm met een biertje. In een volgende aflevering  komt hij langer in beeld. Ik citeer uit een hele lieve brief van de ouders van een vriend van Harm. “De laatste keer dat we Harm zagen, was op het festival Wildeburg. Hij werd daar geïnterviewd voor een tv-programma over 30-ers. Wij gingen een dagje kijken hoe het het festival er uit zag en we stonden bij de tenten van de vriendengroep. Harm liep langs en de vrienden riepen hem: Harm, Harm, Harm….” Harm liep quasi met zijn neus in de lucht door, alsof hij een filmster was. Iedereen moest daarom lachen.. ”
Dat was dus typisch onze Harm, soms ook gewoon nog een klein jongetje dat kon genieten. Dolende dertiger? Harm? Ik vraag het me af. Vaak wist hij best wat hij wilde, maar ook vaak stelde hij belangrijke beslissingen uit. Maar de ware liefde had hij gevonden, ook al schreeuwde hij dat tegen ons niet van de daken. Een klein jongetje dat het geweldig vond  dat zijn  vlucht naar Dubai een upgrade had gekregen naar businessclass.  Wanneer we weer aan het opruimen zijn in de DSstr. halen we zijn boarding pass van de afzuigkap. Verschillende keren had hij er over opgeschept…
Dolende dertiger? Ja, hij hield van reizen, liefst naar verre landen, zoals Japan. Hij was op zoek, maar had ook vastigheid. Het knetterde soms, maar hij wist ook dat er een band was met zijn hemelse Vader. In zijn boekenkast vind ik een serie Bijbels, onderin, achter de bank. Het ziet er niet uit of ze de laatste jaren veel zijn gebruikt. Ook het Alphacursusboek zit onder het stof, net als het boek dat hij kreeg van de OPK toen hij belijdenis deed. Maar zegt dat iets over zijn band met God? Gelukkig kan ik me daar nu niet zo druk over maken. Hij wist dat er een schepper was van hemel en aarde, een God die zorgt en ook dat het soms knettert. Maar heb ik dat idee, dat gevoel, ook niet regelmatig? Kunnen we dit ook onder het kopje schade scharen? Of wordt het dan opvoedingsschade, of kerkelijke schade? Inmiddels is zijn appartement bijna leeg. Er is dan altijd wel weer een OPK-broeder die mee wil helpen een kast, een bed en een bank weg te brengen. Rijdend over de Nassaukade wijs ik de plek waar Harm is verongelukt en ondertussen zien we verschillende verkeersdeelnemers die niet beseffen dat een ongeluk in een heel klein hoekje zit. Dolende dertigers?

Kyrie eleison

Tja, en toen moest er feest gevierd worden. Een kroonjaar, dat maak je maar eens in de tien jaar mee.  Al weken voor het ongeluk, waarbij Harm omkwam, hadden we wat dingen geregeld. Uitnodigingen via de mail en gekeken of we met de kinderen iets leuks konden gaan doen. Uit eten zou een goed idee zijn, maar nog beter leek het een thuiskok te regelen. Door alle hectiek hebben we mevrouw ‘Uitgekookt’ zelf het menu maar vast laten stellen. Een driegangen diner thuis, geweldig! Natuurlijk was het dubbel en had ik er eigenlijk nog een lege stoel bij willen zetten, om letterlijk te beseffen dat er een gat geslagen is in ons gezin. Opnieuw herinneringen ophalen, lachen en huilen. Bij de koffie met z’n allen op de bank, terwijl de kleinkinderen boven al lekker liggen te slapen. Langzaam trekken de beelden van Femmies trouwerij, afgelopen augustus, voorbij. Een mooi compleet gezin, Harm trots met Iris, gein schoppend met neef en nicht en sigaarrokend met bruidegom en vaders.  Waarom is het opeens zo abrupt voorbij en kan hij niet zelf meekijken en er hartelijk om grinniken? Stoer kwam hij ’s morgens aanrijden met een overjarige gele Saab om ook een steentje bij te dragen aan het vintage thema. Zou hij nu glimlachend toekijken vanuit de hemel en bedenken dat het daar uiteindelijk nog veel mooier is dan alle bruiloften hier bij elkaar?
Gisteren een huis vol met familie en vrienden. Heerlijk om elkaar weer te ontmoeten, te knuffelen en ervaringen te delen. Gelukkig was de verloren gewaande kaas en worst nu wel bezorgd met de welgemeende excuses. En ook de hartige taarten van Miesje (thuis afgehaald.nl) vielen in de smaak. Samen met bier van Kleiburg, een heerlijk witte Ventoux-wijn en een mooie rode uit de Pfalz steeg de feestvreugde tot gepaste hoogte. Ook nu weer momenten die je niet had willen missen, maar tegelijk met zoveel gemengde gevoelens. Kun je eigenlijk wel feestvieren als je kind een paar weken geleden is verongelukt en begraven?
Dominee Vellinga uit Hasselt zei vanmorgen in de Oosterparkkerk, naar aanleiding van het verhaal over Job, dat God ons als het ware een totaalpakket ‘leven’ geeft. In dat leven zitten mooie, leuke, prachtige, maar ook de droevige  dingen. Het vieren van het leven hoort daar zeker bij en mag ook gewoon. Maar je hebt het leven ook te dragen zoals het zich voordoet. Dat laatste is niet altijd even simpel en heel gemakkelijk, dat kan ik u verzekeren.

Kyrie eleison

Dinsdagavond, Daniël Stalpertstraat; een vervolg van het opruimproces. Vrienden van Harm komen helpen. Pizza op bestelling, veel bier en de draaitafels van Harm draaien onophoudelijk. Muziek die ik persoonlijk van zijn levensdagen niet zou opzetten, klinkt nu met doffe dreun door het appartement. Ongemerkt voelt het goed aan, zijn techno, zijn beat, ook dat was Harm. Fragmenten Harm vliegen tijdens het verorberen van de pizza’s over tafel. Mooie herinneringen aan festivals en andere maffe gebeurtenissen. Tranen, hier en daar een knuffel of een arm om de schouder, maar ook strakke gezichten. Het is zo rot om te doen, wat gedaan moet worden. Gelukkig kan er ook gelachen worden bij het passen van truien, shirts en broeken van Harm. Harm zijn boekenkast moet het ook ontgelden; wat nemen we niet mee en wat wel? Gegrinnik om gekke boeken en een verzameling Toy story beesten. Ik voel me opnieuw leeg en vermoeid wanneer ik twee kratten met Harms boeken in de kofferbak zet. Architectuur, ontwerpen, fotoboeken, Harm zijn interesses. Iemand drukt  mij later nog een boek in handen. ‘Tien jaar O.P.’
Harm had, toen we nog op de Acaciastede woonden, de zolderkamer. Een mooie grote afgetimmerde zolderkamer, ooit ingewijd door onze evangelisatievrienden Joe en Deb. Harm kon er rustig zitten klooien met zijn vriendjes, terwijl wij natuurlijk “niks” doorhadden. Allerlei onzinnige wedstrijdjes en zogenaamde gevechten met spuitbussen deodorant. De kamer stond dan blauw van de chemische rotzooi. In zijn puberteit ontstond zijn liefde voor hele andere muziek dan we beneden draaiden. Bij Harm geen Bach, Adrian Snell of Flairck maar de Osdorp Posse. Def P (het alias van Pascal Griffioen) was de grote aanvoerder, van het zooitje ongeregeld; hiphop, rappers… Wij vonden het verschrikkelijke herrie en waren zeer ontstemd over het zich in het plat Amsterdams herhalende mf, dat ook nog eens in vele varianten werd herhaald. Natuurlijk maakten we ons zorgen, dat hoort bij ouders die willen dat hun zoon netjes in het gareel blijft. Op een dag heeft hij met zijn zakgeld, zonder dat wij het wisten, het jubileumboek van de Osdorpers gekocht. Zette het tussen zijn schoolboeken en kaftte het met bruin schoolboekenkaftpapier, dan zouden wij niet ontdekken hoe zo’n grote fan hij wel was. Harm en Jordi hebben denk ik lang gedacht dat wij het niet doorhadden. Nu duikt het boek weer op en zal ik het koesteren als een herinnering aan de tijd dat Harm half zo oud was, als dat hij geworden is. Wanneer ik nu zit te bladeren door de teksten achterin in het boek, besef ik dat de Osdorp Posse op een onnavolgbare wijze zijn tijd en de opgroeiende jeugd verstond. De rap ‘Echte Pijn’ eindigt in het tekstboek zo:
“Echte pijn is niet in woorden uit te drukken, maar helaas kunnen te veel mensen hun woorden alleen in pijn uitdrukken. Word zelf niet één van hen.”

Elke dag nog valt er bijzondere post op de deurmat. Mooie verhalen over zijn tijd bij Petrus Plancius en andere mooie herinneringen komen voorbij. Lieve mensen die zomaar voor de deur staan met soep of een gerookte zalm. Delen in verdriet en gemis lijkt soms moeilijk en ingewikkeld, maar wanneer je drempel eenmaal over bent, vallen alle opgetrokken muurtjes weg. Tranen en een omhelzing doen ons zeer veel en het is goed. Dank lieve mensen!

Vandaag zit ik in het het Arq Psychotrauma centrum op de grond naast onze ‘aangenomen zoon’ uit A. Tranen biggelen over zijn wangen vanwege demonen uit het verleden toen hij gemarteld werd, ze spoken opnieuw door zijn hoofd. De psycholoog komt vragen of ik met hem wil bidden. AZ moest vandaag worden geïnterviewd door een medewerker van het IMMO. Een laatste kans om een verblijfsvergunning te bemachtigen. Het IND heeft de asielaanvraag eenvoudig afgewezen. AZ komt immers uit A, dat land heeft toch een ‘democratisch’ gekozen regering?! Ook de rechter heeft niet geluisterd naar de tranen van de psycholoog en dus zijn AZ en zijn gezin illegaal. Gelukkig is het IMMO er nog en de klinisch psycholoog heeft het zichtbaar te doen met AZ. Er is dus nog hoop op gerechtigheid. Constant zag ik de beelden van ‘La fille inconnu’ in mijn hoofd toen ik tijdens het vier uur durende interview met AZ op de gang zat met een medezuster en de vrouw van AZ en hun jongste. Biddend zag ik de beelden van dokter Jenny uit Luik weer voorbijkomen, op zoek naar de naam van een naamloze dode vrouw. Gisteravond draaide de voorpremière van deze film in De Balie en Willem Jan Otten had de film ingeleid via een prachtig essay in de zaterdageditie van Trouw. Een prachtige, aangrijpende film, met een duidelijke boodschap: ‘Er is geen leven waarin de zoemer niet gaat’. (laatste zin essay Otten). Met instemming citeer ik dan ook wat een oud-collega van Harm ons schreef.
“Harm was een persoon die iedereen zag. Ook Lazarus of wie dan ook. Dat maakte hem bijzonder. Een allemansvriend met oog en geduld voor iedereen.”

Kyrie eleison

Een neef belde, meeleven van een kant waar je het niet zomaar van verwacht. Maar wel heel mooi! Drieëndertig minuten bleek achteraf en toen moest ik het nog afkappen ook. We gaan een afspraak maken en kunnen dan een dag lang bijpraten en als eerste begin moet dat wel lukken, denk  ik. Wie was Harm?, vroeg neef naamgenoot. Harm was in ieder geval een heel creatieve gast, met oog voor bijzondere dingen. Niet voor niets dat hij slapende forensen fotografeerde. Nog maar een paar maanden had hij een nieuw fototoestel, een Ricoh-GR. Helaas is hij flink beschadigd door de klap die Harm gemaakt heeft. Tegenover een collega had hij eindeloos lopen zeiken, dat hij dit model Ricoh zo goedkoop mogelijk wilde kopen op eBay. Toen dat uiteindelijk gelukt was, toch echt een paar tientjes goedkoper dan in de winkel, bleek het een model van vorig jaar te zijn. Moest hij alsnog naar de winkel. Dat was dus typisch Harm, aan te vullen met tig voorbeelden. Op de geheugenkaart staan zijn laatste foto’s. Prachtig om te zien hoe hij er mee aan het experimenteren was. In de de trein, op zijn werk en heel veel plekken in Amsterdam. En ook heel veel terrassen met Iris. En, typisch Harm, heel veel gekke dingen. Voorbijgangers, ouwe troep bij een kunstenaarskolonie in België en vreemde bordjes op een muur of aan een paal… Hij zag het gewoon. Hij zal het wel geërfd hebben denk ik dan. Ik vind dat ook leuk, rare dingen op vakantie, vreemde mensen of een bordje met een zin waar je uren over kunt mediteren. Harm kon dat ook en zag in de meest vreemde dingen weer iets bijzonders. Neef Hans kon toen wel beamen, dat Harm een echte Wimmenhove moet zijn geweest.

Gisteren zijn we in de Jordaan ter kerke gegaan. Stroom vergadert daar tegenwoordig in het gebouw van de Vereniging tot Heil des Volks in de Willemsstraat. Het was goed voorganger Martijn weer te horen. Hij sloot een serie preken af over de Geloofsbelijdenis van Nicea. De laatste overdenking behandelde de vraag wat geloven nu eigenlijk is. Mooi om daar over door te denken, ook na alles wat achter ons ligt in de afgelopen weken. Gelukkig eindigde Martijn met de vraag hoe je je dit geloof nu eigen kunt maken. Voor de geïnteresseerde lezer geef ik het hierbij maar door;
1. Het geloof = mystiek;  vertrouwen vinden is onnavolgbaar, een geschenk wat je gewoon krijgt, je kunt het niet afdwingen.
2. Geloven doe je samen. Het is een eigenschap van een groep mensen die het geloof samen overeind houden, je kunt het niet alleen. WIJ geloven, zegt de belijdenis dan ook. Kerk zijn gaat vooraf aan geloven, het wordt daardoor dan ook mijn familie.
3. Geloven kun je leren! Eerst vind je het misschien onzinnig, maar het begint steeds logischer te worden is de ervaring van mensen die eerst niet geloofden. “Ik verzette me, maar ik heb het opgegeven. Gewoon door er aan te beginnen, stap voor stap.” Je kunt jezelf niet naar het geloof toe denken… Geloven; oefenen in loslaten en vertrouwen dat het goed komt. Je moet jezelf naar het geloof toezingen, elke week weer!

Maakt het dit gemakkelijker? Hmmm, wel begrijpelijker. Ondanks al onze vraagtekens, twijfel en boosheid, doet het er wel toe. Een voormalige buurvrouw vanmiddag: “Daar sta je dan met je geloof hè…” Tja, een waarheid waar je niet omheen kunt, alle mitsen en maren blijven, maar God is er ook!

Kyrie eleison

De maand september is voorbij. Een maand in 2016 die wij in ieder geval nooit zullen vergeten. Dat het zo’n prachtige sportzomer was? Dat in augustus en september records werden gebroken wat betreft de temperatuur? Dat IS vaak op de voorpagina’s stond? Wij zullen het heel snel laten vervagen en alleen 14 september zal in ons geheugen gegrift staan. En nu zijn  er de vele momenten dat je je leeg voelt en heel snel een paar weken terug wilt spoelen in de geschiedenis.
Steeds opnieuw weer uitleggen, delen van verhalen met vrienden, buren en kennissen. Ik sta bij de slager en hij vraagt hoe het gaat, tja hoe gaat het? Niet goed dus en hij kijkt verbaasd om. Staan we zomaar weer te praten over dat verschrikkelijke ongeluk op de 14e. Omdat Harm is aangereden door een politiebusje weet elke Amsterdammer meteen waar het over gaat. Meeleven wordt betuigd en ik geef mijn weblog door. Voor mij een manier om het te delen met anderen, maar ook om het van me af te schrijven.

Donderdag hebben we de eerste stap gezet in het opruimen. Zijn etage in de Pijp moet leeg. We maken een lijst met wat we aantreffen. Door de tranen heen noteer ik en later komen er namen achter. Gelukkig wordt er niet moeilijk gedaan en is er heel veel gunnen.  Het is gek, met een lach en een traan verdelen we hele simpele dingen. Wat jassen gaan mee in een tas, zijn poppetjes en andere kleine dingen waardoor we als gezin nog lang aan hem zullen denken. Een wekker, een fotolijstje…. “Sorry Harm”; denkt Iris steeds. En ik denk maar dat het niet waar is en dat ik helemaal geen spullen van Harm wil weg gooien. In een mum van tijd hebben we twee vuilniszakken vol. Het woord bizar blijft maar klinken en door mijn hoofd spelen. Het lijkt wel of je een leven aan het uitgummen bent. Zijn Resoluut poppetje krijgt bij ons een ereplaats. Trots was hij er op, dat een 3D-printer de prachtige visitekaartjes had uitgeprint. Harm met rugtas-raket, een echte hoogvlieger, hoe typerend nu!
Er moeten zoveel dingen opgezegd worden, van een speciaal bierabonnement tot bankrekening. En voor het één moet er meer moeite worden gedaan dan voor het ander. Gelukkig is er veel medewerking, maar het doet ook verrekte veel pijn. De vragen laaien door mijn hoofd, waarom liet God dit toe? Zo’n creatieve vent, met een prachtige toekomst voor zich, een baan waar hij zich heel senang in voelde bij MM… Waarom hij op een busje geknald en gelanceerd op een geparkeerde auto? Is het echt waar dat het wel goed komt?

Ik heb geen zin om het bestaan van Harm uit te gummen. Ik heb geen zin om alweer te bloggen over het verschrikkelijke verlies. Ik heb geen zin om weer met een familielid, een vriend of vriendin nog een keer uit te leggen hoe alles is gegaan. Maar terwijl ik het opschrijf besef ik dat het ook troost; de bezoekjes, het geklets, nog een glas wijn en het besef dat er gebeden wordt voor je en zelf stamelend woorden richting Boven zend.

Kyrie eleison

Maandag 26 september, we rijden naar Domburg in Zeeland. Lieve vrienden hebben ons uitgenodigd om een paar dagen even andere lucht op te snuiven. Ze waren er toch en we konden zo inschuiven. We laten het maar even gebeuren, ook al slapen we misschien liever in ons eigen bed. ’s Middags waaien we uit aan het strand en staan boven op het duin van Domburg stil bij de Piet Mondriaanbank. “Dit is geen bank voor conversatie Eer een Gerecht in meditatie”. Op de in Mondriaankleuren geschilderde bank zit een bronzen vrouw te staren over de zee. Uren wil ik naast haar zitten, de zon zien ondergaan, huilen en de leegte om het verlies van Harm voelen. ’s Avonds zitten we nog lang na te praten over Harm, de begrafenisdag en het feest van onze vrienden. De vuurtoren van Westkapelle zwiept met rustige regelmaat zijn licht bij ons door de ramen.
Het is vertrouwd als in de kinderjaren van onze kinderen. In de zomer van 1988 gingen we voor het eerst als gezin naar Walcheren op vakantie. Er zouden nog tien keer volgen. Breezand, hof Christina, Hoogelande en wel zes keer naar de Peppel. Wat een plezier hebben onze kinderen gehad. Vrienden voor het het leven hebben wij er gemaakt. Strandforten, fietstochten, museumbezoeken, uitstapjes naar België.  Maar ook mee met een dropping, georganiseerd door de jongelui van de kerk. Zand tussen mijn tanden bij het eten van de middagboterham, maar de kinderen trokken zich er niets van aan. Harm die steeds meer optrok met andere jongens en meiden van de camping; het is alsof het gisteren gebeurd is. Nooit zal het meer zo zijn. Nooit meer compleet een hoogtijdag vieren als gezin en Harm niet missen. Het wringt van binnen en vragen wellen weer op. Dinsdag doen we met z’n vieren een rondje Walcheren. Rijden buitendijks naar Westkapelle en zien de vuurtoren al groter worden. Via Grijpskerke en de wijk Griffioen van Middelburg belanden we toch in Hoogelande. Dat was 1991, bij de familie Boeije in een schuur, of noem het een caravan. Op de fiets naar Dishoeck of Zoutelande. Het strand werd bij vloed steeds smaller en regelmatig moesten we verhuizen. Een paar weken geleden heeft Harm er uitgebreid over verteld toen hij op een bruiloft in Koudekerke was. Ook bij hem kwamen de prachtige herinneringen in veelvoud naar boven. We stappen uit bij het kapelletje en we herinneren ons de uilen die we ’s avonds over de weilanden hoorden en bij de kapel in de bomen zaten. Een paar foto’s als herinnering en opeens staan we bij het graf van Janneke Boeije, overleden in 2013. “Niemand leeft voor zichzelf…” Romeinen 14: 7-9. Je beseft opeens dat Harm dat ook in praktijk heeft gebracht. Al die mailtjes, al die aangestoken kaarsjes, verhalen op kaarten… Harm leefde ook niet voor zichzelf! De man van Janneke werkte bij de wegenwacht en in de zomer dat wij er vakantie hielden krikte hij letterlijk zijn huis op, omdat het scheef zakte en dreigde te scheuren. Mooie herinneringen. In Zoutelande zitten we boven op het duin en genieten van uitzicht, ijs en kibbeling.
Natuurlijk stoppen we in Veere. Hoe vaak zijn we daar ook met de kinderen geweest. In een prachtig pand ‘de Oude Pastorie’ zit een boekhandeltje. De eigenaar troont achter een oud bureau en we kunnen het niet laten om een vriendelijk gesprek aan te knopen. Het blijkt Jonkheer den Beer Poortugeal te zijn, achtenzeventig jaar oud. Hij smeert ons een paar oude boeken aan en belooft, dat hij de volgende keer nog een verrassing heeft. Het bijzondere exemplaar kost normaal honderdveertig euro, maar ik mag het dan meenemen voor veertig euro. Om niet te vergeten deze boekverkoper met ook kaarten, fotopapier en rookartikelen. (warempel nog Agio sigaren!) Later tuffen we rustig over de dijk richting Vrouwenpolder, nog net op tijd kan onze chauffeur de Liebertsweg in schieten. Ter hoogte van hof Christina loopt boer Jan met kruiwagen. Ik vraag de chauffeur te stoppen en we geven Jan door het geopende raam een hand. Herkenning over en weer, net of er geen twintig jaar tussenzit. We praten maar kort, tot Jan zegt: “Jullie hebben een sterfgeval hej..” Uit zijn woorden en ogen spreekt zoveel meeleven. Het prachtige Zeeuwse accent en die paar woorden, ik vergeet het niet meer.

Vandaag rijden we terug en laten het Zeeuwse achter ons. Walcheren, het is niet meer als twintig jaar geleden, maar ook weer wel. Herinneringen blijven en staan onuitwisbaar in ons geheugen, ook al hebben we een sterfgeval. In gedachten zie ik Harm weer fietsen op de Veerse Dam, aan tafel zitten bij het pannenkoekenfeest en ook stoer doen met jongens van de Rijke. Bij de Brouwerdsdam stappen we uit, het waait heerlijk. Eerst tegen de wind in lopen, zo deden we dat. We tekenen een hart op het strand. Harm voor altijd in ons hart, maar tegelijkertijd willen we hem terug. Voorbij Rotterdam zeg ik dat het wel lijkt of mijn tranen helemaal op zijn, maar even later schieten mijn ogen toch weer vol. Vanavond belt de familierechercheur, het lijkt of we elkaar al jaren kennen. De samenkomst afgelopen donderdag passeert opnieuw de revue, wat een indruk heeft die gemaakt. Ik beloof hem dat ik zijn correctie zal publiceren. Familierechercheurs vallen niet onder het Amsterdamse politiekorps, maar horen bij de Rijksrecherche. Een landelijke dienst die ook een heel andersoortige leiding heeft dat een plaatselijk politiekorps. Waarvan akte, maar we hebben Harm er niet mee terug.

Kyrie eleison

Gistermorgen zijn we maar weer gewoon naar de kerk geweest. Het is maar goed dat zo’n ritme ingesleten is. Geen gewoonte,  laat het duidelijk zijn, maar vooral een wekelijkse behoefte. Geen zin in het orgel, maar wel in de preek en dat laatste overheerst gelukkig. Theodoor staat vandaag op het programma. Niets menselijks is mij vreemd, ik verheug me erop. Onze oudste dochter gaat mee en laat man en kleinkinderen aan de Boekweitdonk achter. In de kerk schuiven mijn broer en zus bij ons in de rij.

⁴ Laat de Heer uw vreugde blijven; ik zeg u nogmaals: wees altijd verheugd. ⁵ Laat iedereen u kennen als vriendelijke mensen. De Heer is nabij. ⁶ Wees over niets bezorgd, maar vraag God wat u nodig hebt en dank hem in al uw gebeden. ⁷ Dan zal de vrede van God, die alle verstand te boven gaat, uw hart en gedachten in Christus Jezus bewaren. ⁸ Ten slotte, broeders en zusters, schenk aandacht aan alles wat waar is, alles wat edel is, alles wat rechtvaardig is, alles wat zuiver is, alles wat lieflijk is, alles wat eervol is, kortom, aan alles wat deugdzaam is en lof verdient. ⁹ Doe alles wat ik u heb geleerd en overgedragen, wat ik u heb verteld en laten zien. Doe het, en de God van de vrede zal met u zijn.   
Filippenzen 4, Paul leest het voor, met zijn kenmerkende Amsterdamse accent. “Laat de Heer uw vreugde blijven.” Theodoor legt uit; ‘Altijd verheugd zijn, dat lukt je toch helemaal niet? Je aan iedereen laten kennen als vriendelijke mensen, ook aan die vervelende collega of buurman. Hoe kan die Paulus dit nou zeggen? Hij schrijft zelfs vanuit de gevangenis en die zagen er zeker wel anders uit dan die van tegenwoordig. Wat is geheim? Hoe kan hij dit opschrijven?
“De Heer is nabij”, zegt Paulus en dat is het grote geheim dat Paulus dit durft op te schrijven. God is er en als God er is, als je dat als lezer of toehoorder gelooft en ervaart, dan komt er ruimte om blij en vriendelijk te zijn. Je hebt immers zoveel gekregen van God, dat je daardoor ruimte krijgt om verheugd te zijn. In elke situatie; vreugde! Jezus is zo belangrijk voor je, dat je dat een diepe, innerlijke vreugde geeft. Paulus had Jezus ontmoet, toen hij op weg was naar Damascus. Dezelfde Jezus die hongerige mensen voedsel geeft en ook huilde bij het graf van zijn vriend Lazarus. De zelfde Jezus die bij dat graf ook zei: Ik ben de opstanding en het leven! God lijkt in onze cultuur en onze stad Amsterdam volledig afwezig. Het is dan best moeilijk om in elke situatie in die vreugde te blijven. Er komt zo ontzettend veel, via welke media dan ook, ellende bij ons binnen. Dat maakt het ingewikkeld.

TIP: De heer is nabij en daarom maar God alles vragen wat je nodig hebt. We noemen dat bidden. En als jezelf niet kunt bidden, laat dan andere mensen voor je bidden. Ook al geloof je er op dit moment niets van. Zeg alles wat je nodig hebt. Het hoeft niet mooie woorden. Bid en dank of laat voor je bidden en danken.
ANTWOORD: Als je dat doet, dan zal de vrede van God, dat boven alle verstand uit gaat, je hart en gedachten in Christus Jezus bewaren. Daarmee is het verdriet niet weg (ook ons verdriet om de dood van Harm niet, RJW). Ondanks alles krijg je dan rust, omdat de basis is en Jezus mijn vreugde.
Vrede van God maakt mense actief. Een mooi voorbeeld daarvan is Beatrice de Graaf in DWDD. Zij zei dat geloof ook een kracht ten goede kan zijn. Is dat gemakkelijk? Nee. (En Coos en ik zeggen dat uit het diepst van hart ook na! RJW). Ervaar dus de vrede van God in jouw leven., die is er voor iedereen die dat aan wil pakken en niet alleen maar voor een select groepje kerkmensen of uitverkorenen.
[ Hierboven de preek van Theodoor Meedendorp in het kort samengevat. Ik hoop dat ik de boodschap recht heb gedaan.] In mij was er na de preek een hartgrondig Amen. Tegelijkertijd ook een verlangen dat veel mensen de vrede van God gaan ervaren. De vrienden en vriendinnen van Harm, zijn collega’s en iedereen die hem kende. Niet als een soort vrome christelijke behoefte, maar uit het diepe besef en geloof dat het zo is en het helpt bij een plek van alle rottigheid, verdriet en shit (vergeef me dat laatste, maar ik heb geen ander woord ervoor).

Gistermiddag zijn we met mijn broer en zus nog even naar Zorgvlied geweest. Je zag dat Harm zijn graf al en beetje ingeklonken was. Dat laatste maakt het opeens ook zo echt en niet meer terig te draaien. We liepen wat verder en bekeken andere graven. Te mooi om waar te zijn, ongeveer twintig meter verder een graf met de woorden van de preek over Filippenzen 4. Die Johannes Willem van Egdom heeft een mooi getuigenis nagelaten.

Kyrie eleison

Zondagmorgen, op de Radio 4 heeft A.L.Snijders net zijn ZKV voorgelezen. Geen idee waar het over ging, maar alleen al zijn stem. De stem van schrijver A.L. Snijders is, denk ik, wel een van de mooiste in Nederland. Vooraf vertelde hij dat het iets met het huwelijk en een hotel te maken had. Gelukkig is het  na te lezen. Gistermiddag zijn we samen op de fiets naar de stad geweest. Zulk mooi weer, genietend reden we langs de Weespertrekvaart. Door mijn hoofd flits opeens dat Harm dit nooit meer zal rijden, zijn groene jack aan en rugtas strak vastgesnoerd op zijn rug. Altijd een heel huishouden bij zich.

Graag wil ik even naar Scheltema aan het Rokin. Kijken of het boek van Tim Overdiek nog verkrijgbaar is. Wanneer we de fietsen geketend hebben ziet Coos naast Scheltema een mooie schoenenwinkel. Met een prachtig paar gele schoenen verlaten we het pand, zoiets heet toch troostaankoop? Bij Scheltema zoekt een mevrouw in de computer naar het boek van Overdiek, niet meer leverbaar. Dat wordt dus verder zoeken op bol.com of boekwinkeltjes.nl. We struinen verder en ik dompel me onder in de overdaad aan prachtige boeken. Gelukkig kan ik me in houden en is is het uiteindelijk in één fietstas te houden. Bij de kast met Moleskine zie ik opeens een prachtig special edition notitieboek staan. We besluiten die te gebruiken voor herinneringen aan Harm. Harm was ook een Moleskine fan net als zijn vader. Dingetjes opschrijven en tekenen, zoals ik preken en bijzondere gebeurtenissen bijhoudt. Bij Harm ging het allengs meer over in fotograferen en vastleggen in instagram. Iedereen die de komende dagen, maanden, jaren langskomt mag er iets in opschrijven. “You’ve Got A Friend in Me”. Bij de coffeecorner springen de tranen weer in mijn ogen. Sinds Scheltema aan het Koningsplein zit heb ik daar met Harm een paar keer een koffietje gedaan.

Om een beetje bij te komen steken we de zomerse Dam over. Knuffelen even een voorbijfietsende Oosterparkkerk-broeder en halen een ijsje bij van der Linde. De voorkant is gemoderniseerd, maar de binnenkant is gelukkig nog steeds hetzelfde. WEgenieten van het niet te evenaarden slagroomijs. Op de terugweg passeren we op de Nassaukade de plek van het ongeluk. We worden aangesproken door een oud-collega van Harm met zijn vriendin. Ze willen net wegfietsen, maar herkennen ons vanuit de Westerkerk. Een knuffel een hand en we staan zomaar een kwartier te praten.

Kyrie eleison

Je zegt het, je weet het, maar het is niet goed. “Hoe voel je je nu?”, vraagt de overbuurvrouw wanneer ik de fietsen klaar zet om toch nog even naar Zorgvlied te fietsen. Het is niet goed, het voelt niet goed, maar toch kijken we terug op een nooit meer te vergeten dag. We hebben de oudste van ons gezin begraven en het zoveel mogelijk in zijn en onze stijl gedaan. Bizar…….. Ik vind de foto die Jeske afgelopen week stuurde zo mooi. Samen met Harm heeft ze indertijd de site van Coos gemaakt (wimmenhovekraamzorg.nl) en zag afgelopen week aan de Middenweg deze prachtige lucht; een troostende zwaai van Boven, app-te ze Coos. Je ziet er zelfs de kleuren van de regenboog in en daar spreekt een prachtig vertrouwen op God uit!

De kist van Harm moet naar buiten gebracht worden om vervoerd te worden in de mooie witte lijkauto. Op het wagentje waar de kist steeds op stond wordt hij naar buiten gereden. Ik had al zo mijn bedenkingen; dragen is beter. Mijn aangeboren timmermansinzicht zei dat we ook dat kleine stukje beter konden dragen. Ramt op het laatste moment  kist met Harm nog tegen het voordeurkozijn , wat zorgt dat er een stuk hout los komt. Ach, roept de begrafenisonderneemster, dat is voor de verzekering. Het is alsof ik Harm hoor.

Sinds ik 1 juni officieel werkloos ben, moet ik in principe elke week een sollicitatie de deur uit doen. Ja, meer mag ook zegt de mevrouw van het Participatiefonds. Ik zit er niet mee en besef steeds dat scholen niet meer zitten te wachten op een manager van bijna zestig. Maandag kreeg ik nog een reactie van een school (met de Bijbel). Een keurige afwijzing; gelukkig, ik begrijp het. Een dag later krijg ik van dezelfde school nog een brief. Ze hebben door de sollicitatie mijn blog gelezen en begrijpen ons verschrikkelijk verdriet en betuigen hun diepste deelneming en wensen ons Gods nabijheid en heel veel sterkte. Pffffff… dat is nou echt een School met de Bijbel zegt de Levend Water collega, die zomaar komt aanwaaien. Ik zucht nog een keer en voel me diep dankbaar voor al die mooie, lieve en ontroerende reacties.

Aan het eind van de bijeenkomst/afterparty in de OPK (voor de goede verstaanders; onze Oosterparkkerk, waar we elke zondag geestelijk voedsel halen), biecht Arnout op dat er ook kaas en worst zou moeten zijn. Was besteld, gedubbelcheckt met de leverancier, maar helaas niet bij de OPK bezorgd maar bij een Oosterkerk, waar het inmiddels is opgegeten. Het was inmiddels te laat voor een nieuwe bezorging. Hierbij de nederige excuses van de firma, zullen we maar denken. En Harm zou het trouwens een fantastisch verhaal hebben gevonden. Gelukkig was er spinazietaart in overvloed. Heerlijk vond iedereen het. Eén van Harm lievelingskostjes. Zijn MediaMonks hebben het laten maken, zo onder de indruk waren ze van Coos haar kookboekje (KRAAMZORG BAART KOOKKUNST) met verschillende makkelijke recepten van Coos en collega-kraamverzorgsters. Harm had er in 2011 de vormgeving van verzorgd, net zoals van Coos haar visitekaartje. Een bijzonder symbolisch hapje werd het zo bij de druk bezochte bijeenkomst. ‘Piesnazietaart’ zeiden onze kinderen altijd.

Wat de politie Amsterdam gedaan heeft door een familierechercheur aan ons toe te wijzen, is echt heel goed. Steeds weer even contact. Zaken afhouden die nu nog niet van belang zijn en zorgen dat bij de begrafenis een aantal agenten het verkeer tegenhielden. Fantastisch geregeld. En laat het duidelijk zijn, hoe moeilijk ook, de korpsleiding was er op onze uitnodiging. Emotioneel vond ik het zwaar toen ik ze een hand schudde, maar het was ook goed om te beseffen dat het korps van Amsterdam er compleet van ondersteboven was. Niemand, ook de chauffeur van de politiebus die een einde maakte aan Harms leven, heeft dit gewild. Wegvarend van de Westerkerk, maakten we de bocht naar de Leliegracht, een smalle doorgang. Op de brug over de Keizersgracht stond de familierechercheur ook stil toe te kijken. Onze blikken vonden elkaar en hij salueerde, een kippenvelmoment vermengd met tranen.

De afgelopen dagen steeds stapels post op de deurmat, zo goed. Korte groeten, lieve woorden en typische herinneringen komen voorbij.  Bij de tweede stapel besefte ik dat, georganiseerd als ik ben, gelijk alle enveloppen op een aparte stapel leg. Verdraaid, alle adressen nu weg dacht ik. Maar waarvoor? Bij dezen: alle reacties, via de mail, naar Coos en mijn adres, dank! Alle berichten op de site www.vooraltijdharm.nl fantastisch. Voor alle andere reacties, lieve knuffels en korte gesprekjes, weet dat het goed doet. Het is mooi om alle ervaringen te delen. Helaas konden we in de Westerkerk niet meer iedereen de hand schudden. Er was nu eenmaal een limiet, maar we vonden het fijn dat er zoveel mensen waren. Wilt u nog condoleren, laat het gerust weten! Ook zo’n maf gebeuren dat allerlei mensen opeens bij je staan waarvan je het niet verwacht had, of er niet eens bij had stilgestaan dat ze bedenken om te komen. Prachtig mensen! Weet dat we hier warm van worden en het nodig hebben.
Zo goed ook dat in de samenkomst lieve mensen hun medewerking verleenden. Matijs de Roo, componist en op één of andere manier kende Harm deze man dan weer, typisch Harm. Ze waren met dezelfde groep op wintersport geweest. Mijn lieve collega Elsa (van Veerkracht), zoveel jaren leed en heel veel lief gedeeld. Ze voelde zich vereerd om de drie liederen te zingen. BabyJonathan werd rustig in de draagdoek gedragen. Ik dacht dat ik dit niet zou trekken. Nieuw leven zo dicht bij het sterven. Maar het was zo mooi om hard mee te kunnen zingen. ‘Wat hou ik van Uw huis, Heer van de hemelse legers.’ Psalmen geven zo machtig veel kracht! En Roeland Scherff die prachtig begeleidde op zijn gitaar.

Die boottocht zullen we nooit meer vergeten. We voeren door de Brouwersgracht, maar niemand had oog voor de prachtige oude panden. Langzaam, in begrafenistempo draaide de boot het water van de Nassaukade op. We wisten dat we even later langs het bootje van Arnout en Harm zouden varen en langs de plek  waar Harm de fatale botsing kreeg. Op de hoek waren bouwvakkers druk bezig aan de buitenkant van het hoekgebouw. Een grote kale man keek naar beneden en zag een groep mensen in de boot en maakte en typische steiger-opmerking. Niemand op de boot reageerde. Een paar seconden later kwam voor de man ook de rest te voorschijn en ziet hij opeens de kist staan met allemaal bloemen er op. Hij schrikt en reageert nog een keer, ‘Jezus… man!’ Dan dringt nog harder tot me door, dat het mooi is om te weten dat Harm echt bij Jezus, DE MAN is. De LEGO-bijbel van Harm had ik bewust op het podium tussen de bloemen gelegd, open op de pagina waar Jezus opstaat uit de dood (137).
Achter ons vaart de familie van Wouter. En mooi bloemstuk voorop, een waardig escorte met ook de twee boten van MediaMonks en de vrienden van Iris. Ooh die Iris, zo dapper. Ik app-te vandaag dat we er twee families hebben bij gekregen, die van Iris en die van MediaMonks. Bijzonder dat alles dan opeens zo dicht bij je komt. Waarom hebben we elkaar niet eerder gesproken, denk je dan. En we wisten het nog niet van Iris, dat ze sterk is en al zo verbonden was met onze zoon. Maar ook oma was zo sterk, haar zoon wilde een klein schepje pakken voor haar om wat zand te gooien in de groeve. Maar ze moest perse een grote schep, zo één waar je anders de tuin mee omspit. Sterk toch!

In de OPK praten we na en…. praten we na. Huilen, lachen en we sluiten elkaar steeds maar in de armen. Ik denk bij mezelf dat elkaar knuffelen eigenlijk best wel mooi is en dat we dat te weinig doen. Mooi dat dat kan in het ons zo vertrouwde kerkgebouw. Fijn dat onze lieve broers en zussen meehielpen. Een diepe buiging voor Bart van Wia. Hij liep zich de benen uit het lijf. Het klinkt misschien een beetje zwaar, maar je beseft dan wat ‘gemeenschap der heiligen’ ook op zo’n donkere, zonnige dag betekent. Zondag is er weer gewoon een dienst om 10.00 uur. Ik hoop maar dat er veel mensen komen. Waar moet je anders heen met al je twijfels en vragen en boze gedachten?

Zwager Kees vertelt: Na de plechtigheid in de Westerkerk gingen we een patatje eten tegenover de kerk. De snackbar-man vraagt welke bekende Nederlander er wordt begraven. “Harm”, antwoorden ze. “Wie is Harm?” vraagt de snackbar-man. Ook deze man komt ’s avonds met een spannend verhaal thuis, net als de steiger-man. Allemaal verhalen en verhalen, als je niet oppast komt er zo weer één. Ach, Harm had het niet van een vreemde en dat vind ik best een troostende gedachte. En ondertussen baal ik, dat we in november niet meer samen naar het IDFA zullen gaan, of het Stedelijk Museum of….

Kyrie eleison