Categorie: Amsterdam

In memoriam Rients Wietsma 1935 – 2012

Dinsdag 27 maart overleed in Putten meester Rients Wietsma. Van 1970 tot en met 1995 was meester Wietsma de directeur van de dr. M.B. van ’t Veerschool. (Dit is de oude naam van Veerkracht.) Hij heeft dus 25 jaar aan het roer van onze school gestaan. Toen ik in 1978 kwam werken in Amsterdam was hij het ‘hoofd der school’. Hij gaf gewoon les in klas 6, zoals groep 8 toen genoemd werd. Soms gaf zijn vrouw les en had hij tijd om wat administratie te regelen en vertegenwoordigers te ontvangen. De school was toen nog een eenmansbedrijf zou je kunnen zeggen. In het oude 19e eeuwse gebouw tegenover voormalig station Sloterdijk kwamen leerlingen uit de wijde omtrek gereformeerd onderwijs volgen. Uit Haarlem, Zaanstad, Hoofddorp, maar ook uit IJmuiden en Beverwijk en natuurlijk uit heel Amsterdam kwamen de leerlingen naar de Molenwerf. Meester Wietsma was in 1970 in Amsterdam komen werken. Na allerlei kerkelijke perikelen had men het hoofd der school van de GBS in Schildwolde gevraagd naar Amsterdam te komen. Voor hem en zijn gezin een geweldig grote stap natuurlijk, maar het voelde als een roeping, gaf hij later aan. Op onze school heeft meester Wietsma echt de grote onderwijsontwikkelingen meegemaakt en vorm gegeven. Terwijl hij toch eigenlijk het lesgeven het leukste vond, gingen allerlei andere zaken steeds meer de aandacht vragen. Omdat begin jaren 80 van de vorige eeuw, het oude gebouw bijna instortte, moest er een nieuwe locatie gevonden worden. Toen dat eenmaal gevonden was aan de Slotermeerlaan moest er verhuisd worden. Al vrij snel na de verhuizing moesten verbouwingsplannen gemaakt worden. De school werd uitgebreid met een kleuterafdeling en dat bracht heel wat geregel met zich mee. Halverwege de jaren 80 werd het hele gebouw gerenoveerd en ook daarin dacht meester Wietsma, zelf een verdienstelijk klusser, volop in mee. Op het hoogtepunt telde de school toen zo’n 250 leerlingen. Eind jaren 80 volgde de afsplitsing van de gereformeerde school in Velserbroek. Meester Wietsma was een meester van orde en regelmaat. Onder de huidige oudergroep zullen een aantal zich dat ook herinneren. Nooit het werk van leerlingen on-nagekeken teruggegeven bijvoorbeeld. Met ook altijd een cijfer voor het schrijven daarbij, naast een cijfer voor rekenen of taal.  Meester Wietsma was een meester die vond dat leerlingen voorop stonden. Ook voor ouders had hij altijd een open oor. Het belangrijkste voor hem bleef toch de gereformeerde identiteit van het onderwijs. Hij wilde de leerlingen wat dat betreft zoveel mogelijk bagage voor de toekomst meegeven. Huiswerk voor Bijbelse geschiedenis was dan ook heel gewoon. Hij zorgde ervoor dat we allemaal huiswerklessen maakten en met stencilschrijver en stencilmachine kon je elke leerling zijn blaadjes meegeven. Toen computers hun intrede deden, liep hij voorop en volgden we met het hele team een computer cursus op de MAVO in Bloemendaal. In meester Wietsma gedenken we een schoolmeester met liefde voor de Heer en zijn kerk. Toen hij met een koninklijke onderscheiding in 1995 afscheid nam, vertrok hij kort daarna met zijn vrouw naar Putten. Daar heeft hij zich nog uitgebreid bezig kunnen houden met zijn hobby schilderen (aquarelleren). Boven aan het overlijdensbericht stonden uit Hebreeën 13 de volgende woorden: “Want wij hebben hier geen blijvende stad, maar wij zoeken de toekomstige.” Dat was ook wat hij in het leidinggeven zijn team en leerlingen meegaf.

in memoriam

Een paar weken terug verscheen een boek van Guus Luijters met daarin een lijst van bijna 18.000 kinderen die in de oorlog zijn vermoord. Gelukkig werd dat omgeven met flink wat publiciteit in de pers. Daarnaast wordt er een tentoonstelling gehouden in het Stadsarchief van Amsterdam. Van 3.000 kinderen is een foto tentoongesteld. Bij de foto is natuurlijk hun naam vermeld met geboorte-en sterfdatum en hun woonplaats. Dat levert dus rijen en rijen foto’s op. In een aparte tentoonstellingsruimte staan op de wanden de bijna 18.000 namen vermeld en zijn  15 Amsterdamse kinderen uitgelicht.

In de geschreven reacties komt het woord indrukwekkend vele malen voor. Logisch vind ik. Maar er is meer. Het is niet alleen maar een indrukwekkend In Memoriam voor al die Joodse en ook Roma en Sinti kinderen. Het doet je ook stilstaan bij al die broertjes en zusjes, vaders en moeders. Maar ook; deze kinderen hadden buren, vriendjes en vriendinnetjes, klasgenootjes en ga zo maar door. Wat is er toen toch gebeurd, dat het gebeuren kon? Wie de geschiedenis een beetje kent, weet ook dat gewone Nederlandse ambtenaren de lijsten van Joodse Nederlanders maakten. Dat ze hun uitstekende best deden om het zo compleet mogelijk te maken. Ook werd er zelfs een Amsterdamse plattegrond gemaakt met daarop aangegeven waar de Joden woonden. Nederlandse agenten werden vervolgens ingezet om Joden te verzamelen in de Hollandse Schouwburg. Gewone trams werden gebruikt en ook de spoorwegen werkten mee. Wat zou er toch gebeurd zijn wanneer al die mensen in opstand waren gekomen? En het mag ook best aan het denken zetten over het huidige Nederland wanneer groepen mensen worden wegzet en afgeserveerd. Een oproep dus om dit gedenkteken in het Stadsarchief te gaan bezoeken en ook voor jezelf te bepalen welke lessen je uit dit stuk geschiedenis kunt leren.

jodendom in de nieuwe kerk

In AVRO-kunstuur had ik al een keer een reportage gezien over de directeur van de Nieuwe Kerk, die op ‘strooptocht’ was in Israël. Hij probeerde daar zoveel mogelijk stukken voor zijn tentoonstelling binnen te halen. En zoals Ernst Veen veel gelukt is, lukte ook dit. Met zijn charmante voorkomen flikte hij ook dit weer. Het resultaat mag er zijn; een indrukwekkende tentoonstelling over het Jodendom. Voor wie een beetje bekend is met de Bijbel en hoe het Jodendom zich na Christus heeft ontwikkeld is dit een feest van herkenning. Een groot aantal onderwerpen komt voorbij. Van synagoge tot jad en van diaspora tot sjabbat. Ook de bijbehorende catalogus is fraai van opzet. Hierin komen 100 Joodse begrippen kort aan de orde die worden vergezeld van voorwerpen uit de tentoonstelling. Helaas komen de prachtige banieren wat mindere tot hun recht. Wil je die namelijk lezen, dan hou je er een hernia aan over. Gaan dus; om het kleine stukje Dode Zeerol te bewonderen en ook het prachtige schilderij van Marc Chagall van een treurende rabbijn met een Thora-rol.  Alleen die twee voorwerpen al, maken de tentoonstelling tot een must.

Een groot compliment tenslotte aan de scheidende directeur Ernst Veen. Wanneer je de audio-tour beluistert houdt Veen bij nummer een 1 een afscheidstoespraakje. Deze man heeft zoveel betekend voor de Nieuwe Kerk en de Hermitage; geweldig. Dit soort mensen hadden ze ook nodig bij het Rijks en het Stedelijk Museum.

tollenaars maken CD

Afgelopen week moest ik in groep 7 vertellen over Levi de tollenaar. Hij werd door Jezus van zijn werk weggeroepen om achter Jezus aan te gaan. Later gaat Jezus eten met Levi en zijn collega’s en ook andere zondaars schuiven aan. Jezus geeft de criticasters ter overweging dat hij gekomen is om mensen te redden en niet de al geredden nog een keer naar de mond te preken. Een paar dagen ervoor had ik een paar keer de CD van Tax Collectors opgezet.  Deze echte eerste CD van de Amsterdamse Tax Collectors ademt ook die sfeer. Geen triomfantelijke overwinningsmuziek van een groepje gereformeerden die het al weten. Dat maakt het tot een intrigerend muzikaal verhaal van de zes muzikanten. Al jaren spelen ze samen en zijn op zoek gegaan naar hun eigen geluid. De 13 nummers op deze CD met de titel ‘FOREIGNER’ zijn allemaal geschreven door Ton van Dijk en passen uitstekend bij de door de groep gearrangeerde muziek. Binnen de grote hoeveelheid aan muziekgroepen die bijvoorbeeld bij DWDD optreden, misstaat de Tax Collectors beslist niet. Aanschaffen dus, voor de prijs hoef je het niet te laten. Kijk op: www.taxcollectors.nl. Complimenten trouwens ook voor het prachtige ontwerp van Martien ter Veen!

vreemdelingen en bijwoners

Zoals veel volgers van mijn blog weten, ben ik een groot liefhebber van documentaires. Het IDFA is inmiddels helaas al weer afgelopen en daarbij moest ik toch ook rekening met mijn gezondheid houden. Gelukkig werden er de afgelopen weken veel extra docu’s op TV uitgezonden. Die van gisteravond was echter één in de buitencategorie. Geertjan Lassche heeft voor de EO opnieuw een meesterwerk afgeleverd. De film gaat over de zoektocht van Mathijs Souhoka naar antwoorden op zijn vragen. Opgegroeid in het kamp Conrad bij Rouveen, zit hij nog steeds met vragen rond de contacten tussen het kamp en de plaatselijke bevolking. Dat levert prachtige en ook tegelijk tenenkrommende gesprekken op tussen de Molukker Souhoka en oudere Rouveners. Hoezo christelijke dienstbaarheid en gerechtigheid? Tegelijkertijd confronteert het ook de kijker met de vraag hoe hij of zij reageert op de vreemdeling binnen de poorten. Een zwarte bladzijde uit de vaderlandse geschiedenis werd zo weer naar voren gehaald. Nog steeds duurt het onrecht richting de Molukkers voort. Met valse beloften werden ze ooit naar Nederland gehaald, in de hoop op een dag terug te kunnen keren naar een vrij Ambon. In het naoorlogse Nederland hadden ze niets te zoeken. En daarbij werden ze ook nog eens ondergebracht in de leegstaande kampen die in de oorlog door de Duitsers werden gebruikt voor Joden en krijgsgevangenen; onder andere in Westerbork, Vught en dus ook bij Rouveen. Wat hebben we er inmiddels van geleerd?

Norman Viss remigreert

Enkele weken geleden zijn we naar Heemstede geweest om afscheid te nemen van Norman Viss en zijn vrouw Cyndi. Na bijna 22 jaar Nederland keren ze terug naar de Verenigde Staten. Eind 1989 zal het geweest zijn dat ik voor het eerst kennis maakte met vader, moeder en zoon Viss. Ze woonden toen voorlopig in Buitenveldert. Vanuit de kerkenraad hebben we toen contact gelegd via dominee Kim Batteau (in die tijd predikant in Zaandam). Vader en zoon Viss waren uitgezonden door een Amerikaanse zendingsorganisatie; World Harvest Mission. Omdat onze kerk in die tijd behoorlijk actief was met zomerevangelisatie in de Bijlmer, leek het zinvol om samen te gaan werken. Uiteindelijk heeft het geresulteerd in een aantal gezamenlijke zomerprojecten in het centrum van Amsterdam. Een groep jonge gereformeerde mensen werkte dan vanuit de Oosterparkkerk samen met een Amerikaans team. Onvergetelijk waren de gezamenlijke start sessies in de OPK, gedeeltelijk in het Engels en het Nederlands. We baden en zongen samen, letterlijk ook hand in hand. Ik weet nog dat er teams zijn geweest uit de Redeemer Presbyterian Church (New York) van Tim Keller. Zij offerden hun twee weken zomervakantie op, om op de Dam, het Leidseplein, maar ook in het Vondelpark, Gods Woorden te laten horen. Voor veel mensen in onze kerkelijke gemeente was het een prachtige eyeopener om met broers en zussen uit de VS zo samen op te trekken. Die samenwerking heeft ons geloof verdiept en ons oog voor de wereld om ons heen verder geopend. Het heeft echt blijvende invloed op ons kerk-zijn gehad. Norman haalde al snel zijn gezin naar Nederland en na een korte periode in Almere-Haven, kwamen ze wonen in Diemen. Ben en Willy leerden op de van ’t Veerschool in no-time Nederlands. Onze kinderen weten nog te vertellen dat Cyndi altijd hetzelfde boek voorlas wanneer ze wel eens oppaste. Een oefening voor haar uitspraak! Ook het team van WHM in Nederland groeide.

Vlnr. Cyndi en Norman Viss, Charlet en Bill Viss (sr.)

Onvergetelijk werden bijvoorbeeld onze contacten met Joe en Deb. Joe was ex-worstelaar en had de Olympische Spelen van München nog meegemaakt (als reserve, naar ik meen). Hij maakte van nabij de terreuraanslag van de Palestijnen (Zwarte September) mee. In New York had Joe later gewerkt bij een speciale politie-eenheid  die de Joodse maffia bestreed. Een bijna fatale schietpartij werd de aanzet tot Joe’s bekering.

Na een aantal jaren stichtte Norman met WHM in Amsterdam-Noord een nieuwe gemeente met de NGK (september 1993); ‘de Hoeksteen’. Norman werd voorganger en uiteindelijk zelfs predikant. Na een bewogen periode in Noord werd Norman in 2002 predikant in Heemstede, een ‘gewone’ Nederlandse gemeente. Nu na bijna 22 jaar Nederland nemen Norman en Cindy afscheid. Hun drie kinderen wonen inmiddels allemaal weer aan de overkant van de oceaan. We hebben veel aan ze te danken. Het verbreedde onze kijk op de kerk en de wereld. In zijn blog geeft Norman een advies aan zijn collega’s. Kortweg: maak vrienden buiten de kerk, ruim daar echt plaats voor in. Gewoon mens zijn te midden van andere mensen, zeker als ze niet geloven. Een advies om ter harte te nemen. Niet alleen voor voorgangers, maar ook voor gewone kerkgangers. Wees christen te midden van je buren en allerlei andere contacten. Maak er ruimte voor, zegt Norman Viss. Ook laat Norman een pas verschenen boek achter. Een boek over hoe we als mensen met elkaar omgaan. “Zoals men ijzer scherpt met ijzer, zo scherpt een mens zijn medemens”, een tekst uit Spreuken als ondertitel. Een oproep aan mensen om elkaar aan te scherpen. Een indringende, maar liefdevolle boodschap. En beslist geen lood om oud ijzer!

Norman en Cindy nemen weinig mee bij hun terugkeer naar de VS. Daarom hadden ze hun CD verzameling in de uitverkoop gedaan. Wanneer ik nu de Chieftains, Joe Cocker of U2 in de CD-lade stop, gaan de herinneringen weer naar Norman en Cindy.  Het ga ze goed, met Gods zegen!

de heilige familie en occupy

In de Nieuwe Kerk bij de Dam, is een wonderlijke tentoonstelling. Naast dat je nu heel rustig in de kerk kunt rondlopen en bezichtigen, hangt er maar één schilderij. De Nieuwe Kerk heeft een initiatief gestart om elk jaar een bijzonder uniek religieus meesterwerk naar Nederland te halen. Vanwege de samenwerking met de Hermitage in St. Petersburg, viel de eer te beurt aan de directeur van de Hermitage om iets bijzonders te kiezen. Het is een indrukwekkende Rembrandt die er nu hangt. Een zogenaamde Heilige Familie. Maria bij de wieg met Jezus en Jozef aan het werk als timmerman. Een even simpele voorstelling, als ook ontroerend!  Tot en met 13 november is het schilderij nog te zien. En met je MJK kun je zo naar binnen. En Amsterdam is een stad met tegenstellingen. Wanneer je vanaf het CS zou komen, kom je op weg naar de Dam, langs het Beursplein. Al een paar weken (ongeveer net zo lang als dit schilderij in de NK hangt), staat het plein bol van de Occupy activiteiten. Terwijl in de NK bezoekers zich laten verwonderen en misschien ook wel inspireren door de nederigheid van Jezus, protesteren mensen tegen het ‘grootkapitaal’; banken, beurzen, grootbezitters en alles wat riekt naar te veel geld. Het plein staat vol met koepeltentjes en een paar vergadertenten. Naar mijn idee wel een heel erg samenraapsel. Daklozen, buitenlanders, beroepsdemonstranten, en mensen die graag discussiëren. Toch zouden die mensen van het Beursplein ook es een paar honderd meter verder moeten lopen en eens even rustig zich laten overweldigen door het prachtige schilderij van Rembrandt. Zouden ze dan op een andere manier gaan demonstreren? Biedt het geloof in Jezus trouwens oplossingen voor de economische en financiële crisis, waar de media bol van staan? En waarom demonstreert men trouwens niet tegen de levensgrote posters met allemaal blote mensen die zitten te lezen in “Het leven is vurrukkulluk”? Niks niet vurrukkulluk roepen immers de posters op het Beursplein!

licht op vier; prijs!

Vaak heb ik overdag, zeker ’s ochtends, Radio 4 aan staan. In de ochtend is er namelijk regelmatig prachtige muziek. Maartje van Wegen bijvoorbeeld, draait prachtige muziek, heerlijk om naar te luisteren. Vorige week had ze nog een prachtige uitzending vanuit de keuken van Jaap van Zweden. Tussen 12 en 1 passeert er een scala aan nieuwe CD’s in het programma Licht op Vier. Het item nootschieten in dit uur, is altijd erg leuk, maar ik weet echter nooit wat voor fragment men laat horen. Liever doe ik mee met de quiz; prijs CD. Er wordt een vraag gesteld en vervolgens zoek je bijvoorbeeld op internet het antwoord. Regelmatig stuur ik het goede antwoord op. Vandaag kreeg ik een mailtje dat ik de winnaar was van de prachtige Mozart CD. In het programma vanmiddag werd het zelfs verteld, helaas heb ik dat niet gehoord. Een van mijn broers wel, zo mailde hij mij. Wie nieuwsgierig is, kome gerust een keer luisteren. De voorkant van de CD is in ieder geval prachtig. Dirigent Andrea Marcon heeft op andere foto’s vaak een beginnend kalend hoofd, met lelijke stekels. Hier zie je er in ieder geval niets van!

de kift, schubert en hard meezingen

Hard meezingende mannen en vrouwen van mijn leeftijd. Waar kom je dat nog tegen? Jazeker, in de kerk. Dit keer was dat ook zo. Paradiso was ooit het gebouw van De Vrije Gemeente. (Een vrijzinnige afsplitsing van de Nederlands Hervormde kerk, ontstaan in de tweede helft van de 19e eeuw. En, nog een weetje, de architecten waren vader en zoon Salm. Zoon Abraham Salm heeft ook de Oosterparkkerk ontworpen!) Tegenwoordig is De Vrije Gemeente (staat er nog steeds groots op), een ‘poptempel’. Met zoon Harm en zijn vriend Otto afgelopen donderdag naar een optreden van de Kift geweest (doorklikken naar Brik). De Kift is een wel zeer bijzondere groep muzikanten uit Zaandam. Sommigen hebben een fanfare achtergrond, maar tegenwoordig maken ze er een muziekspektakel van. Ook stofzuigers,  fietsenwielen en zinken afwasteilen worden ingezet.

foto Harm, gemaakt met iPhone, 14.04.2011

Geweldig om het te ondergaan en te merken dat mensen er zo in opgaan dat ze keihard staan mee te zingen. Er zijn geen banken en stoelen meer in deze kerk, dus je moet wel staan. De volle borst kan dan nog beter opgezet worden! Ik vind het prachtig wanneer muziek je beroert en ontroert en dat doet de Kift zeker.

Heel anders was dat dinsdagavond. We (Coos en ik) waren in het Koninklijk Concertgebouw getuige van een prachtige uitvoering van de ‘De Onvoltooide’ van Franz Schubert. Dat wil zeggen; zijn zevende symfonie. Eigenlijk is zo’n concert een heel raar gebeuren. Je zit met meer dan 1000 mensen zo stil mogelijk te luisteren naar een muziekstuk van eeuwen oud. Muziek waarvan iedereen vindt dat het klassiek is. O wee, wanneer iemand te hard zit te kuchten of wanneer er per ongeluk een niet uitgezet mobieltje afgaat. Gemiddelde leeftijd ligt op zo’n avond dik boven de vijftig denk ik. Na de pauze klonk het de vierde van Brahms, ook heerlijk romantisch. Ook nu weer, beroering en ontroering. Maar toch zou er eigenlijk meer ruimte moeten zijn om dat te tonen, anders dan door aan het eind te applaudisseren.

Hard meezingen kan gelukkig ook met een aantal nummers van de nieuwe CD van Psalmen voor Nu. Psalm 89 staat er op onder de prachtige titel ‘Mooie droom’. Het komt uit de zin: ‘U hebt uw volk een mooie droom gegeven’. De makers van CD verdienen veel lof voor deze prachtige muziek. Tot slot het laatste cuplet van psalm 118 zoals het bij PvN klinkt:

Ik dank u, HEER, u bent zo groot en goed. Ik dank u, HEER, omdat ik weet hoe sterk u bent. En ik vertel het elke keer: ‘De HEER is groot en goed. De HEER is groot en liefdevol, ja, liefdevol en goed.’ Ik dank de HEER die liefde geeft, een liefde zonder eind.