Maand: juli 2017

Johann Sebastian Bach, troost in Leipzig

J.S. Bach door Haussmann, het schilderij dat ooit bij de familie Gardiner in Dorset hing, maar nu in het Bachmuseum

Wat een routeplanner al niet te weeg kan brengen… Op de heenweg werden we over Dortmund gestuurd, dwars door het Ruhrgebied, naar Leipzig. Maar op de terugweg zaten we na wat omleidingen opeens op de snelweg richting Hannover. Pas bij Barneveld kwamen beide routes weer bij elkaar. Vanaf Amsterdam rijd je naar het oosten en blijkbaar zijn Nederland en Duitsland zo ruim belegd met asfalt dat er zelfs twee totaal verschillende routes zijn, die ook qua afstand nauwelijks verschillen. Misschien is dat ook wel symbolisch voor hoe je Johann Sebastian Bach kunt benaderen. Zoals Bachstad Leipzig dus meerdere aanrijd-routes heeft, zo heeft Bach dat ook. Je kunt Bach bewonderen om de prachtige muziek die hij heeft gemaakt, ook al heb je helemaal niets met de tijd van Bach en dat hij boven zijn composities SDG (Soli Deo Gloria) zette. De ene compositie zal je dan ook meer aanspreken als de andere. Het kan ook zijn dat je via kerkelijke muziek bij Bach bent uitgekomen en je er daardoor in bent gaan verdiepen. Bij ons ging het via de prachtige uitvoeringen waarin Coos meezong bij het KCOV in het Concertgebouw; de Mattheus Passion en later ook de Johannes Passion. Een aantal jaren later nam Gerard Lubbers een keer met een dubbel LP mee uit zijn verzameling, deel 1 van de ‘Complete Orgelwerken’ door Marie Claire Alain. Die twee ‘routes’ hebben er wel gezorgd dat mijn cd-la zich allengs heeft gevuld met heel veel Bach.
Toen onze buren dan ook voorstelden om een citytrip te organiseren naar Leipzig, waren we dan ook gelijk enthousiast. Om rond te kijken in de stad waar Bach meer dan 25 jaar heeft gewerkt als cantor van de Thomaskirche (1723-1750) leek me geweldig. Natuurlijk leven we bijna 300 jaar later en kun je je nauwelijks voorstellen hoe het leven toen was en hoe men leefde, maar je kunt er iets van proeven. In het Bachmuseum werden we vakkundig rondgeleid en hebben we de maquette bewonderd van de toenmalige Thomasschule. Bach woonde er bij in en was daarmee ook de baas van de school, waarin zowel de slaapzalen waren als de lesruimtes. In de eerste zaal van het museum (een soort heiligdom) mochten we het enige echte portret bewonderen dat er is van Bach. Ik had er over gelezen in de biografie die de beroemde dirigent en musicus John Eliot Gardiner over Bach heeft geschreven. Het portret hing vroeger in zijn ouderlijk huis, maar na veel omzwervingen nu dus in Leipzig. Een bijzonder moment om oog in oog met de grote componist te staan.

Afgelopen zaterdag stroomde de Thomaskirche rond drieën zo goed als vol. Ook wij zetten ons onder het gehoor van de beroemde Italiaanse organist Luca Antoniotti. En gelukkigerwijze speelde hij een Sonata  (III d-Moll), die ook op mijn Lubbers-LP staat. Die LP heb ik al zo vaak gedraaid dat je al weet wat er komt aan klanken. Des te bijzonderder is het om het live mee te maken in een kerk waar Bach het misschien ook zelf wel heeft gespeeld, en waar hij in ieder geval wekelijks met zijn rug naar het kerkvolk zijn koor dirigeerde. Romantisch uitgedrukt zou je dat dus een Bachbelevenis kunnen noemen. Zo’n Bachbelevenis gaat gelukkig niet zonder troost; de muziek was als zalf voor onze ziel. In onze koffer ging dan ook een kleine Bachbuste mee naar huis, die nu op de ‘schoorsteenmantel’ staat.

De St. Trinitatis vanaf de Panorama toren

In Leipzig hebben we vorige week flink rondgewandeld.  Al rondsjouwend kwamen we van alles tegen, maar werkelijk het mooiste gebouw was de zeer moderne Propsteikirche St. Trinitatis. Het is in 2015 in gebruik genomen staat vermeld op Wikipedia. In WOII werd de toenmalige RK-kerk van Leipzieg volledig plat gebombardeerd, alleen waren er nog wat muren over. Op last van de communistische stadsregering werden die later ook omvergehaald. Pas in 1982 kreeg men toestemming een nieuwe kerk te bouwen. Een oerlelijk Oost-Duits gebouw werd dat. Omdat dat gebouw na 20 jaar in zo’n slechte staat verkeerde kreeg men toestemming om tegenover het raadhuis een nieuwe kerk neer te zetten. Een wonderschoon gebouw, opgetrokken uit rode natuursteen en van een hoogstaande eenvoud. Helaas was toen we even binnen wilden kijken zaterdagmorgen, er een doopplechtigheid aan de gang. Echt indrukwekkend zijn de glazen ramen in de kerkzaal waar de volledige tekst van het Oude en Nieuwe Testament op staan afgedrukt. Ook het waterscherm wat de binnenplaats afschermt is bijzonder; een troostvol gebouw!  Zo zie je maar, een stad kan niet zonder kerken.

De sloop van een schoolgebouw

Omdat ik vandaag toch in Amsterdam-West moest zijn, ben ik maar even doorgefietst naar de Slotermeerlaan. Al twee jaar lang stond het gebouw van GBS Veerkracht leeg en juf Joke appte me dat de sloop was begonnen. Het plan voor nieuwbouw ligt al een paar jaar klaar heb ik gehoord. Voor zover ik weet gooiden vleermuizen in eerste instantie roet in het eten. Die zagen blijkbaar platgooien niet zitten. Toen ik vanwege een burn-out in het najaar van 2010 stopte, was er van sloop nog geen enkele sprake. Er waren wel steeds plannen voor een forse verbouwing en update, maar blijkbaar is nieuwbouw nu toch ‘goedkoper’.
Vanaf de zijlijn heb ik daar zo mijn gedachten bij. Slotermeerlaan 160 was een geweldig schoolgebouw, zo degelijk maken ze ze niet meer tegenwoordig. Ik vergeet nooit dat we in 1981 voor het eerst gingen kijken in de toen behoorlijk verwaarloosde “Koopmanschool”. Wij vonden het ondanks de gaten in de vloer en de verouderde toiletruimtes een kolossaal gebouw en een grote vooruitgang. Waar we in het oude schoolgebouw tegenover toenmalig station Sloterdijk lokaaltjes hadden van 6,5 meter in het vierkant kregen we nu lokalen van 8,5 meter in het vierkant; ruim en licht. Een paar jaar later werd het “nieuwe” gebouw volledig verbouwd, dat was in het seizoen 1985-1986. De lokalen werden toen volledig gestript, alles werd vernieuwd; raamkozijnen, plafonds, vloeren en natuurlijk de toiletten. Voor bijna anderhalf miljoen gulden werd er aan verspijkerd. Ik ga niet becijferen wat er na de invoering van de euro nog allemaal is verbeterd, maar dat is niet mis.
Nu hangen de elektrische zonweringen troosteloos voor de ramen. De sloper vond ze er nog zo goed uitzien, ze zijn nog geen tien jaar oud. De gymzaal ligt inmiddels in puin en in de rest van de school is het een troosteloze bende. Mijn timmermansverstand zegt dat het kapitaalvernietiging is. Natuurlijk krijgen de leerlingen en het team straks een splinternieuw gebouw, maar hoeveel zou het gekost hebben wanneer het nu gerenoveerd zou worden? Wanneer er een mooie entree zou zijn gemaakt, zonder personeelstoilet? Is het nostalgie omdat ik er zoveel jaren heb gewerkt? Dat onze kinderen daar allemaal hun basisschooltijd hebben doorgebracht, alle feesten die we er als schoolgemeenschap vierden, de verhalen die er verteld zijn, maar ook de verdrietige gebeurtenissen, het speelt me door het hoofd wanneer ik de bijna ruïne nog eens bekijk. Ik wordt er verdrietig van en het maakt weemoedig; een tijdperk is voorbij.
Terugfietsend kom ik langs het gebouw van de de St. Henricusschool, dat was altijd de dichtstbijzijnde basisschool van Veerkracht. Het gebouw staat in de steigers en men is volop bezig het te renoveren. Ik zie een compleet nieuwe ingang, een moderne toevoeging aan ook een jaren vijftig gebouw. Daar kan het dus wel, denk ik…

Wildeburg | In memoriam Harm 1982 – 2016 (63)

gelukkig werd het ook nog droog…

Een bijzondere belevenis was het. Op uitnodiging van Paul, huisgenoot van Harm en festivalorganisator, naar de Noordoostpolder afgelopen vrijdag, samen met ons gezin. Iets wat we voor Harms overlijden waarschijnlijk nooit gedaan zouden hebben. Hij zou het niet eens gewild en ook niet gevraagd hebben, denk ik. Het festival “Wildeburg” kenden we inmiddels van het programma “De Dolende Dertigers“, waarin Marlijn Weerdenburg zocht naar antwoorden op de levensvragen van de dertigers van nu. Ze dook in een persoonlijke ontdekkingstocht ook in de wereld van festivalgangers en zo kwam ze op de vorige editie van Wildeburg ook Harm met zijn vrienden tegen. In haar TV programma over dertigers en hun vragen kwam Harm dus even in een flits voorbij. Later zorgde één van Harms vrienden er voor dat we de volledige opname kregen. Heftig als je Harm dan opeens al pratend en redenerend terug ziet.

de festivaldirecteur

Nu lopen we rond waar we Harm in de tv-opnames hebben zien rondlopen. Paul ontvangt ons hartelijk, enigszins verlaat want er dreigde een forse onweersbui. Wanneer de buien weggedreven zijn klinkt overal vanaf het festivalterrein de muziek. Verschillende podia worden al snel omringd door de eerste swingende festivalgangers. Sommigen kijken ons vreemd aan. Zestigers zijn hier echt een vreemde eend in de bijt. Al rondleidend verdeelt Paul zijn aandacht tussen ons en zijn regelmatig rinkelende telefoon. Hij wijst ons waar Harm vorig jaar met zijn vrienden hun tentjes opsloegen en tranen vloeien en ze prikken achter mijn ogen.
Al rondkijkend krijgen we een idee wat zo’n festival eigenlijk is. Duizenden, bij dit festival zo’n 8000, vermaken zich een heel weekend met live-muziek, dj’s, kunst en allerlei spelletjes. Ondertussen moeten ze gebruiken maken van ‘vieze’ wc’s, in de rij staan voor de douche en slapen terwijl om hen heen het festival gewoon doorgaat. Ik kan mer er alles, maar ook niets bij voorstellen dat Harm dit leuk vond.  Het er even helemaal uit zijn, het groepsgevoel en dan ook nog met je beste vrienden… Dominee Tim zou er een mooi bubbel-verhaal bij kunnen houden, maar ik denk dat dat ook zo werkt. Ooit gingen we zelf wel eens naar meerdaagse bijeenkomsten waarop sprekers uit Amerika over het geloof in God kwamen spreken. Zij hadden een heldere en net wat andere kijk op een leven met God dan we in Nederland doorgaans gewend waren. Het was motiverend, hartverwarmend en eenmaal thuis had je een heimwee gevoel dat je alleen kon delen met andere congresgangers. Zo werkt een festival ook denk ik. Er zitten zonder dat de deelnemers het doorhebben zeker ook religieuze aspecten aan. Ik kan me dus heel goed voorstellen dat dat ook met Harm iets deed,  weg van de waan van de dag. Zeker wanneer het dan ook nog jouw muziek is, geweldig natuurlijk.
Het meeste wat we hoorden was helaas niet mijn muziek, pas bij het vertrek passeerden we een tent waarin lekkere livemuziek werd gespeeld, zonder versterking en je had dus geen oordopjes nodig. Het was mooi om een stuk van Harms leven mee te maken en eigenlijk jammer dat we dit pas ontdekten nu hij er niet meer is.

Kyrie eleison

Even afstand 2 | In memoriam Harm 1982 – 2016 (61)

Ach ja, tegenwoordig is het heel gewoon om je laptop mee te nemen op vakantie. Niks niet ‘even afstand’ dus. Zowel bij het kasteel als op de camping was wifi aanwezig. Bij het kasteel, midden in de Bourgogne, was de verbinding zwak, maar het ging. Bij de receptie van de camping in de Luberon kon ik zelfs mijn favoriete krant downloaden! Op die manier ben je toch verbonden met thuis en de familie en dat voelt goed. Zo kreeg ik afgelopen zaterdag verschillende mailtjes over een ingezonden in het Parool. Een degelijk verhaal van iemand die er goed over heeft nagedacht en de situatie goed kent aan de Nassaukade. Voor de geïnteresseerden, volg deze link: INGEZONDEN PAROOL. Meneer Peter Meere, hartelijk dank! Het laat tegelijk ook zien dat het verhaal nog niet klaar is, dat maakt het ook weer ingewikkeld.

Chateau Digoine vanuit ons ‘slaapkamerraam’

In Trouw stond een paar weken terug alweer, een heel mooi vraaggesprek met Manu Kierse over verdriet en rouwverwerking. Een erg goede beschouwing en zeker het lezen waard. Volg deze link: ARTIKEL TROUW.  Ook dat zijn gewoon dingen die je in je vakantie onder ogen krijgt, je kunt er je ogen en oren niet sluiten voor het verdriet. Het leven gaat door en het verdriet ook.  De afgelopen dagen hebben we, met al ons verdriet, nog heerlijk gefietst in de Bourgogne. Prachtige fietspaden hebben ze daar, langs het Canal du Centre en ook over oude spoorlijntjes. Je kunt niet echt een tocht maken, het is echt heen en terug, maar gelukkig zie je het landschap dan ook op twee manieren voorbijkomen. We hebben maar niet een camera op onze fiets gemonteerd om later alles nog eens terug te zien. Er was ooit een collega die een filmapparaat op zijn hoedenplank van de auto monteerde om achteraf te kunnen genieten van alle mooie uitzichten. Dat laatste was niet nodig, we genoten van de prachtige wijngaarden waarin men druk bezig was om de te lange uitlopers te verwijderen. We genoten van de geel geelgekleurde zonnebloemvelden, die op de heenweg nog groen waren. Al fietsend kwamen we onder de indruk van al het mooie, maar hadden we ook de gelegenheid om ons verdriet te delen.