in memoriam
Een paar weken terug verscheen een boek van Guus Luijters met daarin een lijst van bijna 18.000 kinderen die in de oorlog zijn vermoord. Gelukkig werd dat omgeven met flink wat publiciteit in de pers. Daarnaast wordt er een tentoonstelling gehouden in het Stadsarchief van Amsterdam. Van 3.000 kinderen is een foto tentoongesteld. Bij de foto is natuurlijk hun naam vermeld met geboorte-en sterfdatum en hun woonplaats. Dat levert dus rijen en rijen foto’s op. In een aparte tentoonstellingsruimte staan op de wanden de bijna 18.000 namen vermeld en zijn 15 Amsterdamse kinderen uitgelicht.
In de geschreven reacties komt het woord indrukwekkend vele malen voor. Logisch vind ik. Maar er is meer. Het is niet alleen maar een indrukwekkend In Memoriam voor al die Joodse en ook Roma en Sinti kinderen. Het doet je ook stilstaan bij al die broertjes en zusjes, vaders en moeders. Maar ook; deze kinderen hadden buren, vriendjes en vriendinnetjes, klasgenootjes en ga zo maar door. Wat is er toen toch gebeurd, dat het gebeuren kon? Wie de geschiedenis een beetje kent, weet ook dat gewone Nederlandse ambtenaren de lijsten van Joodse Nederlanders maakten. Dat ze hun uitstekende best deden om het zo compleet mogelijk te maken. Ook werd er zelfs een Amsterdamse plattegrond gemaakt met daarop aangegeven waar de Joden woonden. Nederlandse agenten werden vervolgens ingezet om Joden te verzamelen in de Hollandse Schouwburg. Gewone trams werden gebruikt en ook de spoorwegen werkten mee. Wat zou er toch gebeurd zijn wanneer al die mensen in opstand waren gekomen? En het mag ook best aan het denken zetten over het huidige Nederland wanneer groepen mensen worden wegzet en afgeserveerd. Een oproep dus om dit gedenkteken in het Stadsarchief te gaan bezoeken en ook voor jezelf te bepalen welke lessen je uit dit stuk geschiedenis kunt leren.