Waarom IDFA? “verhalen die een daarvoor en een daarna geven”

Elke jaar is het weer een feest, de IDFA in verschillende bioscoopzalen in Amsterdam. Meer dan 300 documentaires van over de hele wereld draaien deze 10 dagen op het mooiste Amsterdamse filmfestival. Wanneer de IDFA-krant bij ons op de deurmat valt ga ik hem napluizen en kijken wat ik wel zou willen zien. Ik omcirkel en kruis aan en ga kijken of er een schemaatje van te maken is. Sommige dagen vallen bij voorbaat af, zoals afgelopen zaterdag toen we het feest van de Goedheiligman vierden in Vriezenveen. Deze keer ga ik de lezer niet vermoeien met mijn keuzes en korte samenvattingen. Op NPO 2 is dagelijks een fantastische samenvatting en worden bijzondere films uitgelicht en ook kranten besteden uitgebreide aandacht aan bijzondere documentaires.
Ergens in een van de reclamespotjes aan het begin van elke voorstelling klinkt er een zin die blijft hangen. Een documentaire verandert je, erna ben je niet meer hetzelfde. Het is net als met een goed boek, het verhaal blijft je bij, speelt nog door je hoofd… En documentaires zijn misschien nog wel indringender. Gelukkig komen er op de reguliere tv-uitzendingen van de NPO ook regelmatig documentaires, maar in een grote zaal is het toch net weer anders, indringender! Bij een documentaire weet je ook gelijk dat het over een ‘werkelijkheid’ gaat. Niets geen fictie of drama, nee een documentaire is een door een filmer vastgelegd echt verhaal. Als het goed is, is er niet gemanipuleerd en zijn er geen acteurs ingezet. Natuurlijk kiest de maker zijn eigen invalshoek. Ik was vrijdag bij de première van ‘Rotjochies (Punks)’, een Nederlandse film over jongeren in de jeugdzorg. Een prachtige inkijk en heel erg boeiend. (Was maandavond op NPO2, dus zo terug te zien.) Tegelijkertijd weet ik ook dat een andere filmmaker een totaal andere film had gemaakt, ook al was het onderwerp en de groep jongeren exact hetzelfde. Dat maken documentaires ook zo interessant! Bij de film over Lea Tsemel, een Israëlische mensenrechtenadvocaat, zie je weer een heel andere insteek. Hier worden beelden uit het verleden, journaalbeelden en ook interviews met de man van de Advocate, gebruikt om een beeld te geven van het haast onmogelijke werk van deze bijzondere 75-jarige vrouw. De ‘Advocate’ is zo’n film die je een heel ander beeld geeft van de huidige situatie in het zogenaamde ‘Beloofde Land’. Hier wil de filmmaker een beeld geven van iemand die tegen de stroom in blijft vechten voor de onderdrukten. Tegelijkertijd is het geen politieke film, omdat het onderwerp van verschillende kanten belicht wordt. Het meest bizarre was trouwens, maar dit is eigenlijk terzijde, dat op een gegeven moment advocate Tsemel met haar helper de rechtbank uit loopt op weg naar haar auto, nog bijkomend van de uitspraak tegen een jonge Palestijnse vrouw die een zelfmoordaanslag wilde plegen. Op dat zelfde moment komt een grote groep groep toeristen voorbij die achter een gids aan sjokken op weg naar een volgende ‘heilige plaats’. Zij zien, de docu geeft in ieder geval die indruk, geen filmploeg en geen advocate en een justitieel gebouw…..

AANRADERS:
‘Sunless Shadows‘, de openingsfilm over een Iraanse vrouwengevangenis
‘All Against all‘, een Nederlandse docu over de opkomst van het fascisme tussen de twee Wereldoorlogen. Komt vast nog wel een keer op TV, want de EO was mede-financier.
‘Summerwar‘, over een zomerkamp in Oekraïne van de nationaal rechtse beweging Azov.