In ’t verleden ligt het heden …

VOORSPELLINGEN IN 1811

Ach de dagen
Onze plagen
Lieve broeders gaan voorbij
Uit dit duister
Rijst de luister
Van een nieuwe heerschappij

Wat verschijne
Wat verdwijne
’t Hangt niet aan een los geval
In ’t verleden
Ligt het heden
In het nu wat worden zal.

Willem Bilderdijk
1756 – 1832
getekend na zijn overlijden

Ja zij zullen
Zich vervullen
Deze tijden van geluk
Dees ellenden
Gaan volenden
en verpletterd wordt het juk.

Holland leeft weer
Holland streeft weer
Met zijn afgelegde vlag
Door de boorden
Naar het noorden
Naar de ongeboren dag.

Holland groeit weer!
Holland bloeit weer!
Hollands naam is weer hersteld
Holland uit zijn stof verrezen
Zal opnieuw ons Holland wezen
Stervend heb ik ’t u gemeld

Bij de blogs over de Afscheiding in Amsterdam kon ik het niet laten om te citeren uit het gedicht hierboven. Wist trouwens niet eens dat het uit een gedicht kwam. Altijd heb ik gedacht dat het een mooie gedachte was van Groen van Prinsterer, de beroemde antirevolutionair en historicus uit de 19e eeuw. Ooit deden we op de Pedagogische Academie een poging om zijn ‘Ongeloof en revolutie’ te lezen, maar ik kwam niet verder dan het eerste hoofdstuk geloof ik en bij mijn weten stond het in dat redelijk ingewikkelde boek. Maar bloglezer Hendrik Pathuis wees mij er op dat het citaat niet van Groen van Prinsterer is, maar van Willem Bilderdijk. De laatste is minstens zo bekend en hoort ook thuis in het rijtje Reveil mannen uit het begin van de 19e eeuw. Bilderdijk was advocaat, historicus, verdienstelijk tekenaar, taalkundige en ook dichter. Hij was fel tegen de Franse overheersing en het gedicht boven is dan ook een loflied op een uiteindelijk overwinning.
De regels, “In ’t verleden – Ligt het heden – In het nu wat worden zal.” zijn een eigen leven gaan leiden. Ga een poosje googelen en je vindt ze op de meest gekke plekken terug. Het werd zelfs een tegeltjeswijsheid, maar ik zag ook foto’s van grafschriften of een aanhef van een overlijdensadvertentie. Dat laatste vind ik echt onnavolgbaar. Je geeft de wereld bericht van een overlijden en zet dan de uitspraak van Bilderdijk erboven? De meest bijzondere zijn de zogenaamde citaten waarin verleden en heden zijn verwisseld; ‘in het heden, ligt ’t verleden’. Net of het heden er eerder was dan het verleden. Blijkbaar weet je het dan beter dan de dichter Bilderdijk en het klopt ook gewoon niet; in het heden ligt niet het verleden. Nog gekker is dat het prachtig staat afgedrukt op een titelpagina van een project van de FNV. Een van oorsprong socialistische vakbond, gebruikt zo’n uitspraak van de christelijke dichter Bilderdijk. Allerdroevigst is een groot boekwerk uit de Tweede Wereldoorlog. Gedichten en korte overdenkingen afgewisseld met vaderlandse helden, veldslagen en heldhaftige Germaanse strijders. Het nationaal-socialisme spat er vanaf. Maar wat een misbruik van Bilderdijks woorden.

De balie van de bibliotheek van de RCE in Amersfoort

Het gekke is wel dat ik op de site van de DNLB ( Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren) wel een gedicht vond, dat voor het grootste gedeelte hetzelfde was als boven, maar niet met de strofe over verleden, heden en wat worden zal. Het blijft een bijzondere uitspraak en zet dus aan tot overdenken. De bibliotheek van de RCE (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) in Amersfoort heeft Bilderdijks uitspraak op een gigantische glasplaat laten graveren. Maar ook hier weer een twist, die Bilderdijk niet bedacht heeft; ‘in het nu wat komen gaat’. Wel staat zijn naam er onder, toch vreemd.
Dat de woorden van Bilderdijk maar veel overdacht mogen worden, zeker door mensen met invloed en macht in de publieke sector. Tot slot nog een prachtige uitspraak van de denker Bilderdijk.

“Eerst gedaan en dan bedacht
Heeft menigeen verdriet gebracht.”