Maand: maart 2013

leestip op goede vrijdag

Het laatste boek van Tim Keller is maar veertig bladzijden. Dat zegt echter niet zoveel, want het is een boekje dat je vaak moet herlezen. De ondertitel is veelzeggend: ‘De weg naar echte christelijke blijdschap’. Het gaat over wat Paulus zegt in 1 Korintiërs 3:21-4:7.

Niemand van u moet zich daarom laten voorstaan op een ander mens, want álles is van u; of het nu Paulus, Apollos of Kefas is, wereld, leven of dood, heden of toekomst – álles is van u. Maar u bent van Christus en Christus is van God. Men moet ons beschouwen als dienaren van Christus, aan wie het beheer over de geheimen van God is toevertrouwd. Van iemand die deze taak vervult, wordt verlangd dat hij betrouwbaar is. Maar hoe u of een menselijke instelling over mij oordeelt interesseert me niet, en hoe ik over mezelf oordeel telt evenmin. Ik ben me weliswaar van geen kwaad bewust, maar dat betekent niet dat mij niets ten laste kan worden gelegd. Het is de Heer die over mij oordeelt. Houd dus op te oordelen en wacht de tijd af dat de Heer komt, omdat hij het is die aan het licht zal brengen wat in het duister verborgen is en zal onthullen wat de mensen heimelijk beweegt. En dan zal God het zijn die ieder de lof geeft die hem toekomt. Broeders en zusters, ik heb hiervoor over Apollos en mijzelf gesproken. Dat heb ik gedaan omwille van u. U moet namelijk uit ons voorbeeld deze regel leren: houd u aan wat geschreven staat. U mag uzelf niet belangrijk maken door de een te verheerlijken boven de ander. Wie denkt u dat u bent? Bezit u ook maar iets dat u niet geschonken is? Alles is u geschonken, dus waarom schept u dan op alsof u het zelf verworven hebt?

Na de inleiding volgen er drie korte hoofdstukken (zullen ongetwijfeld preken zijn geweest in de Reedemer):
1. De natuurlijke toestand van het menselijke ego.
2. Een vernieuwd gevoel van eigenwaarde.
3. Hoe dat vernieuwde gevoel van eigenwaarde te verkrijgen is.
Het eindigt zo (citaat pg. 38/39):
We moeten het steeds opnieuw beleven, iedere keer dat we bidden. We moeten het steeds opnieuw beleven, iedere keer dat we naar de kerk gaan. We moeten het evangelie ter plekke opnieuw beleven en onszelf afvragen wat we in de rechtszaal doen. We horen daar helemaal niet. De zitting is beëindigd. Met Paulus kunnen we zeggen: ‘Het maakt me niet uit wat jullie vinden. Het maakt me niet eens uit wat ik vind. Het maakt me alleen uit wat de Heer vindt.’ En de Heer heeft gezegd: ‘Dus wie in Christus Jezus zijn, worden niet meer veroordeeld’, en ‘Jij bent mijn geloofde kind, in jou vind ik vreugde.’ Leef daaruit.

Ook dit dunne boekje is uitgegeven door een uitgeverij in Franker. Alle lof daarvoor. Alleen stoor ik mij elke keer aan het omslagontwerp. Waarom neemt men de prachtige ontwerpen uit de VS niet over? Ik hoop dat ze het boek over de brief aan de Galaten ook gaan vertalen. Dat boek heeft in de States een prachtig omslag. Een omslag dat naar mijn idee in Nederlandse boekhandels veel meer aanspreekt en er ook echt uit kan springen. Beter dan de kale witte omslagen die de Friese uitgever heeft laten bedenken. Waarvan akte.

Sodom en Gomorra

Jaren geleden werd ons wel eens gevraagd waarom we toch perse in Amsterdam wilden blijven wonen en werken. Amsterdam was in de ogen van veel gereformeerden een soort Sodom en Gomorra. Maar ja, Sodom en Gomorra werden uiteindelijk omgekeerd en Amsterdam nog steeds niet. Trouwens er zijn naar mijn idee nog genoeg gerechtvaardigden in de hoofdstad van ons land. Het boekje Sodom en Gomorra, we stappen toch maar even van Amsterdam af, stond al heel lang bij mijn ouders in de kast. Een curiositeit, getypt en gestencild denk ik. Na het verdelen van de erfenis heb ik het in de boekenkast staan bij de afdeling Drenthe. Het is een boeiend verhaal waar met een soort ouderwetse bijbelse taal, het verhaal over een volksgericht wordt verteld. Mevrouw L.Cavaljé-de Boer, de schrijster, wil in dit boekje haar versie en haar kijk op de gebeurtenis vertellen. Negentig jaar geleden waren zij en haar man, hoofd van de openbare lagere school in Stuifzand, het slachtoffer van dat volksgericht.

Prachtige taal gebruikt ze in haar korte werkje. Enkele citaten daarom om dat te verduidelijken.

‘En de niets kwaad vermoedenden, die niets anders beoogden, dan Eva evenals Abel het verblijf te Sodom en Gomorra te veraangenamen, gingen voort met gastvrijheid te bewijzen aan Abel, zoals zij dat aan vele anderen gewend waren en er ontstond vriendschap.’

‘En hij wendde zich tot de geldschieters en de wisselaars, en de stenen die Abel gekocht had werden niet op tijd geleverd wat hem in zijn werk zeer bemoeilijkte.’

‘En tegen de avond was een grote menigte van Sodom naar Gomorra gekomen met allerlei voertuig. En het volk te Sodom had zich verkocht, te doen wat kwaad was. En de trompet heeft getrompet, dat er feest zoude zijn. En in het wijnhuis is men tezamen gekomen en allen, die den sterken drank najagen hebben zich opgemaakt. Er was veel geld gegeven door Dictevale en Adam en Sokke en Speni en vele anderen. En Kaïn had een grote som uitgeloofd, om de familie Cajé te verderven.’

Omkoping en roddel, ingrediënten voor een droevige afloop. Egbert Brink een medewerker van het Drents Archief heeft een uitgebreid onderzoek gedaan naar deze historische gebeurtenis. Toen we een paar weken geleden in Hoogeveen waren voor de begrafenis van mijn tante Kla, vond ik het boek van Brink bij boekhandel Pet aan de Hoofdstraat. Een boeiend beeld krijg je van het Hoogeveense en zijn omgeving zo’n honderd jaar geleden. Veel armoe, maar ook een uitgebreide middenstand en gegoede klasse en overal rond deze veenkolonie ontwikkeling. Een jonge aannemer had de opdracht in de wacht gesleept om een verharde weg van Hoogeveen naar Stuifzand aan te leggen. Daardoor raakt hij bevriend met het schoolhoofd die ook iets te maken had gehad met de aanbesteding.

Het beeld wat ooit Thomas Roosenboom schetste in zijn roman ‘Publieke Werken’ over Hoogeveen, was al eerder fors bekritiseerd. In ‘De zaak Cavaljé’ komt echt wel een ander beeld naar voren. Leerzaam en ook boeiend dus. Voor het boekje van de vrouw van het schoolhoofd hoef je nu niet meer naar stoffige antiquariaten, want het is integraal opgenomen in Brinks boek.

arm kereltje en de nieuwe paus

Vaak denk ik nog met genoegen terug aan de lessen kerkgeschiedenis op de HAVO. Dominee P.K.Keizer doceerde uit zijn eigen boekjes. Boeiend kon hij vertellen over de middeleeuwen en latere spannende episodes uit de geschiedenis van Gods kerk op aarde. Ik vergeet nooit dat hij probeerde duidelijk te maken hoe je voor jezelf de impact van het gedoopt zijn kunt beleven. In die tijd nogal ongewoon. ‘Sluit je ogen en leg je hand op je voorhoofd, bedenk dat ooit iemand daar water op sprenkelde, je doopte in de naam van de Drie-enige’. Maar dat allemaal terzijde.

Aangekomen bij het hoofdstuk ‘bedelorden’, hebben we uitgebreid stil gestaan bij Franciscus van Assisi. Geboren als Giovanni Bernardone (1182-1226) hoorde hij als baldadige jongeman, van zeer goede komaf en driftig er op los levend een preek over Matteüs 10 vers 9 en 10.  “Neem in je beurs geen gouden, zilveren of koperen munten mee, schaf je voor onderweg geen reistas aan, geen extra kleren, geen sandalen en geen stok, want een arbeider is het waard dat er in zijn onderhoud wordt voorzien.” Citaat uit de NBV. Hij bekeerde zich, werd monnik en van hem komen prachtige uitspraken als: “armoede is mijn bruid” en “alle schepselen zijn mijn vrienden”. Hij sprak met de bloemen en preekte ook tot de dieren. Hij deed mee met melaatsenverpleging en was daar zeer emotioneel bij betrokken. De toenmalige paus moest niets van deze asociale figuur hebben, terwijl Franciscus (men noemde hem zo, omdat hij zo vlot Frans sprak) een orde wilde stichten. “Ga maar in een varkenshok”, zei de paus. Franciscus deed dat en kreeg uiteindelijk zijn zin.

Franciscus van Assisi kreeg de bijnaam: Il Poverello, arm kereltje. Prachtig toch dat de nieuwe bisschop van Rome, deze naam kiest. Een prachtige verwijzing naar de stichter van de orde van de Minderbroeders. Dat belooft veel goeds voor de RK kerk. De nieuwe paus zal armoede en veel evangelie gaan preken, dat moet een gereformeerde christen toch aanspreken.

Jacob de Zoet

“De niet verhoorde gebeden van Jacob de Zoet”; gelezen voor de leesclub. De titel was al een hele tijd geleden genoemd. Maar het bleek wel een erg dik boek te zijn. Een goede vriend vertelde zijn leeservaring, hij vond het een heel erg goed boek. Dus nog maar eens een promotieverhaaltje gehouden. De laatste leesclub bijeenkomst hebben we er flink over gediscussieerd. Het was in ieder geval een zeer boeiend en heel erg goed geschreven boek vonden de leden van onze leesclub. Toch vonden ook sommigen de ondertoon saai. Zo blijkt maar dat lezen ook steeds een subjectieve kant heeft. Zelf vond ik het verhaal, al waren de hoofdpersonen fictief, zeer spannend en boeiend. Hier en daar heeft het boek zelfs een emotionele ondertoon. Deshima, een kunstmatig eiland bij Nagasaki, was tweehonderd jaar lang een handelspost van de VOC. De Nederlanders hadden het voor elkaar gekregen dat zij alleen handel mochten drijven met Japan. Rond 1800 is het verhaal gesitueerd over Jakob de Zoet. Spannend en meeslepend; Jakob die moet dealen tussen zijn liefje op Walcheren en de intrigerende Japanse vroedvrouw Orito. Zijn verliefdheid op haar is een prachtige rode draad in het boek. Tegelijkertijd krijgen we ook in beeld hoe de VOC er in zijn nadagen voorstond. In sommige hoofdstukken is de sfeer echt Japans, met veel uitspraken die klinken als haiku’s.

De afgelopen maanden zond de NTR een prachtige serie uit over de Gouden Eeuw. In de serie werd onder andere het ontstaan van de VOC in beeld gebracht. Wanneer je dat hebt gezien in het licht van de hele serie, kun je je een beetje voorstellen hoe het er op Deshima toe moet zijn gegaan. Ik heb geen idee of er een goede documentaire over Deshima bestaat, maar “De niet verhoorde gebeden van Jacob de Zoet” is een must voor iedereen die iets meer van handeldrijvende Nederlanders wil weten. Het stelt je ook voor vragen. Waar haalden de Nederlanders het lef vandaan? En konden de Nederlanders het wel allemaal rijmen met hun christelijke geloof? Wanneer je daar over gaat filosoferen ben je nog lang niet uitgedacht en uitgepraat. En worden we nog steeds warm van de zo geroemde ‘VOC-mentaliteit’? Nee toch?

Alle uitzendingen van DE GOUDEN EEUW zijn nog op internet te vinden. Een prachtige serie die een bijzonder inzicht geeft in de meest turbulente eeuw die ons vaderland heeft gekend.