… veel lezen mat het lichaam af …

In mijn exemplaar van ‘Reis door de nacht’ staat 29 me1 1971. Het was niet mijn eerste boek, maar wel het boek wat ik het meest heb herlezen. “Reis door de nacht’ werd in ieder geval een boek wat mij de liefde voor het lezen bijbracht. Of het beeld van de Tweede Oorlog daardoor op een bepaalde manier werd gevormd, ik denk van wel. Later heb ik echter wel zoveel tegengif gelezen, dat daardoor mijn beeld reëel genoeg is. Nog steeds kunnen boeken mij mateloos boeien. Zeker wanneer Wereldoorlog I of II het toneel bepaalt. Het gaat vooral boeien wanneer mensen hun positie ten opzichte van goed en kwaad moeten gaan bepalen. Oorlog is niet alleen maar zwart of wit, dat leer je in ieder geval door het lezen van veel boeken.

In september schreef ik een blog over onze vakantie in Frankrijk en de vele monumenten die ik daar fotografeerde. Bij het lezen van ‘Post voor mevrouw Bromley’ van de Belgische schrijver Stefan Brijs moest ik daar vaak aan denken. Voor de zomervakantie had ik van dezelfde schrijver ‘De engelenmaker’ gelezen. Een meeslepende roman over een dokter die ontdekt hoe hij mensen kan klonen. In ‘Post voor mevrouw Bromley’ start het verhaal in arme wijk van Londen. Wanneer Groot-Brittannië zijn leger naar Frankrijk en België stuurt, komen steeds meer jonge mannen onder druk te staan om ook dienst te nemen in het leger. Het tweede deel speelt zich dan ook af in de loopgraven. Op zijn website (http://www.stefanbrijs.be) legt de schrijver uit wat hem dreef tot het schrijven van deze roman. In een kort filmpje laat hij de overblijfselen van loopgraven en bomkraters zien. Aanbevelenswaardig om zelf ook eens naar Ieper (België) te gaan. Daar is in het het herbouwde stadhuis een groot museum ingericht over WOI en net zo indrukwekkend is de Menenpoort met namen van gesneuvelde soldaten. En elke dag wordt daar om om acht uur ’s avonds nog de Last Post gespeeld als herinnering aan de tienduizenden gesneuvelde soldaten. Om te weten wat het deed met soldaten en de families van de soldaten is het goed om “Post voor mevrouw Bromley’ te lezen.

Tot slot een aanrader. De Britse auteur Pilip Kerr heeft inmiddels een flinke serie politieromans geschreven over Bernie Gunther. Zij geven een formidabel goed inzicht in de opkomst van het fascisme in Duitsland. Maar ook de nasleep van de oorlog komt aan de orde en natuurlijk de houding van de politie-inspecteur met betrekking tot goed en kwaad.