kerkinterieur / steundeopk.nl

Het schilderij links is een Middeleeuwse kerk op een uur rijden van Berlijn. Een van de weinige kerken uit de ME opgetrokken uit rode baksteen, indrukwekkend.

We kunnen in deze bijzondere tijd nog naar de kerk. Helaas was ons kerkgebouw de laatste twee zondagen dicht vanwege werkzaamheden, maar komende zondag mogen er weer dertig mensen plaatsnemen! Waar we ook nog vrijelijk naar toe kunnen, wel inschrijven van te voren (en dat is bij de kerk ook het geval), is het museum. Vorige week zijn we daarom met broer en schoonzus naar het Drents Museum geweest in Assen. Deze maanden is daar een prachtige tentoonstelling onder de titel ‘Henk Helmantel Meesterschilder‘. De naam van Helmantel leerde ik kennen op de PA in Groningen. Tekenleraar Willem Meijer nam ons in het voorjaar van 1976 mee naar een tentoonstelling over realistische kunst en daar hing onder andere werk van de toen nog jonge schilder uit Westeremden. Meijer was bevriend met de schilder, ze hadden samen op de kunstacademie gezeten. Zijn lessen cultuur en maatschappijleer resulteerden in een boeiend boek met de titel ‘Kunst en revolutie’, bij Boekwinkeltjes nog verkrijgbaar voor een euro. Op de cover van dit boek stond dan ook een schilderij van Helmantel. In de jaren 70 van de vorige eeuw was Helmantels manier van schilderen onder de meeste kunstkenners niet acceptabel. Musea hingen vol met conceptuele kunst, waar de kijkers maar moeten bedenken wat het voorstelt en bedoelt. Nadenken wat de diepere lagen zijn van Helmantels werk, te ingewikkeld waarschijnlijk.

In 2012 te koop bij ‘Veilinghuis De Eland’ in Diemen

Donderdag 27 oktober 1977 leidde Meijer een excursie naar Helmantel. We vertrokken vanaf de Hereweg in Groningen met een aantal auto’s naar het terpdorp waar de schilder nog steeds woont. De excursie was voor studenten die specialisatie tekenen deden in het examenjaar van de PA. Tekenen was ook mijn keus, want anders had ik voor handenarbeid of lichamelijke oefening moeten kiezen, geloof ik. Helmantel was toen met z’n 32 jaar, een nog onbekende grootheid, die al wel schilderijen had hangen in galerieën in New York en Japan. We werden ontvangen in de keuken van ‘de Weem’ met thee, door Babs, de vrouw van Helmantel en werden vervolgens in het atelier van de schilder ingewijd in het schilderen van stillevens en kerkinterieurs. Ook toen al had Helmantel geen schildersezel, maar gebruikte gewoon een oude trap waar hij zijn paneel (van masoniet, een soort hardboard) tegen zette. De ramen van het atelier bewust op het noorden, omdat dat het mooiste licht gaf om bij te werken. Uitgebreid zette Helmantel zijn verschillende stadia van schilderen uiteen. Op de tentoonstelling in Assen is daar een mooi voorbeeld van te zien. Een schilderijtje van een kapotte pot met loodwit hangt er in drie opeenvolgende stadia. Wij verbaasden ons, na één keer vonden wij het al prachtig. Maar nauwkeuriger kijken leerde ons dat juist de derde laag diepte gaf.
Sinds die herfstige middag in 1977, gisteren dus precies 43 jaar geleden, ben ik Helmantel een beetje blijven volgen. Willem Meijer had mij verteld dat in Amsterdam, waar ik in 1978 ging werken,  een galerie was waar werk van Helmantel werd verkocht. Op verloren momenten fietste ik dus wel eens om en stapte dan aan Oudezijds Voorburgwal even binnen bij Galerie Mokum.  De afgelopen jaren hingen er gelukkig ook Helmantels op de Realisme-beurzen in de Passagiers Terminal aan het IJ. Voor een schoolmeester niet te betalen, maar wel mooi om steeds weer even te genieten. In 2012 was er een Helmantel te koop bij ons plaatselijke veilinghuis de Eland. Coos en ik zijn naar de veilingavond geweest, het schilderijtje werd niet verkocht, want de minimumprijs werd niet gehaald. Helaas was ook toen ons budget niet toereikend. Gelukkig zijn er musea die zo nu en dan hun muren vullen met stillevens en kerkinterieurs. Helmantel heeft inmiddels zijn eigen museum, vast gebouwd aan zijn woonhuis. Tot in maart 2021 kunt u in ieder geval genieten in Assen!

De wanden worden compleet geschilderd en de kozijnen krijgen hun min of meer oorspronkelijke kleuren terug. Kleurenonderzoek wees uit dat er op sommige plekken wel zeven lagen verf zaten.

Al kijkend naar die verschillende kerk en kloosterinterieurs moest ik denken aan onze eigen kerkzaal. Onze Oosterparkkerk is geen Middeleeuws gebouw zoals Helmantel ze graag schildert, maar een gebouw uit 1904. En al is ons kerkgebouw nog niet honderden jaren oud, het heeft stijl en karakter. Bezoekers die voor het eerst binnenkomen, raken vaak onder de indruk. Maar helaas was het ook hoog nodig toe aan groot onderhoud. Na jaren sparen en veel wikken en wegen en verbouwingsplannen tegen elkaar afwegend, zijn we midden in de coronatijd gestart met de verbouwing. Het gebouw moet geschilderd, de toiletten moeten vernieuwd en er moet een MIVA-toilet ingepast worden en ook een toegang voor minder validen is nodig. Podium, verlichting en ook de audio-visuele-installatie moet worden vervangen. En één van de grootste wensen, naast nieuwe stoelen, is wel een nieuwe keuken. Al met al een ingrijpende operatie voor ons kerkgebouw. Inmiddels is er de afgelopen maanden door onze kerkleden bijna een ton bij elkaar gebracht. Voor dat bedrag kun je een hele grote Helmantel kopen, maar daar is ons kerkgebouw niet mee opgeknapt. Klik dus even door naar steundeopk.nl en neus eens rond op de webshop of er iets van je gading tussen zit.