Schaduw | In memoriam Harm 1982 – 2016 (43)

IMG_2493
Hehakaya, hoofd filmzaken bij de Balie, Knibbe en Otten in gesprek na het draaien van de film

Ik, die geen ik meer kan zeggen
ik, die mijn schaduw verloor of juist een en al werd
ik, die in elk geval werd, ik
moet het nu hebben van andere stemmen.
Hester Knibbe

 

De filmavonden met Willem Jan Otten in de Balie zijn steeds weer een genot. In de zaterdageditie van Trouw (4 februari) was de schrijver-dichter ook deze keer weer heel openhartig. Schrijvend aan zijn essay ontving hij het bericht dat zijn broer plotseling was overleden. Toch moest het essay af en volstrekt logisch kwam dan ook later de zin ‘wat had ik deze film graag aan mijn broer laten zien’, voor in het stuk.
De besproken film ‘Bright Star’ is een prachtige epos over de laatste jaren van de Engelse dichter John Keats. Nu is Otten zelf geen romanticus, maar ik kan me wel voorstellen dat het leven van de maar 25 jaar geworden Keats tot de verbeelding spreekt. De aan tuberculose lijdende dichter durft eigenlijk niet toe te geven aan de liefde, maar uiteindelijk zwicht hij voor Fanny Brawne. Voor het warmere klimaat sturen zijn vrienden hem naar Italië, maar Keats sterft daar in 1821. Op voorhand dus al een zeer boeiend gegeven. De dood van zijn broer zal Otten door het hoofd zijn blijven spelen, ook toen hij zoals gewoonlijk de bezoekers een korte inleiding gaf op de avond. Als gesprekspartner had Otten dichteres Hester Knibbe uitgenodigd. Daarom las hij een van de mooiste gedichten voor van haar. Knibbe’s zoon Aernout stierf in 2009 aan een hersentumor en later publiceerde ze daarover in “Het hebben van schaduw”.   Toen Otten het gedicht uit het hoofd citeerde, werd ik van binnen wel heel erg stil. De schrijver zal ongetwijfeld gedacht hebben aan zijn pas overleden broer en Hester Knibbe die toevallig bij mij in de rij zat, zal wel aan haar overleden zoon hebben gedacht.
DSCN5880Opeens zag ik in gedachten de schaduw van Harm voor me. Een paar weken geleden was ik bezig met vakantiefoto’s uit 2004. Harm experimenteerde met foto’s van zijn schaduw. Onmiskenbaar zie je hem er in terug. Door zijn dood heeft Harm een schaduw over ons leven gelegd. Zo mooi verwoord, schaduw heb je immers zo lang als je bestaat en ik kun je alleen maar over jezelf zeggen als je leeft. Tegelijk ben je er ook nog, al is het dan figuurlijk gezien in een schaduw over het leven van degenen die je lief hadden. Opeens besef ik dat de laatste zin van dit korte gedicht ook zo waar is. Harm moet het nu hebben van andere stemmen, vrienden die nog regelmatig over hem praten, geliefden die iets op ‘vooraltijdharm.nl‘ zetten. Een vader die het niet kan laten om er toch weer een blog aan te wijden.
Keats werd na zijn dood een geliefd dichter en nog steeds worden op middelbare scholen zijn verzen uit het hoofd geleerd. Ook Keats heeft schaduwen nagelaten. Daarom tot slot de beroemd geworden beginwoorden uit Endymion, A Poetic Romance. [Endymion is een bekende Griekse mythe]

EndymionA thing of beauty is a joy forever,
Its loveliness increases; it will never
Pass into nothingness.