Rectificatie | In memoriam Harm 1982 – 2016 (20)

Afgelopen week hebben we een paar keer zitten kijken naar de film die gemaakt is van de bijeenkomst in de Westerkerk. Heftig, maar ook troostrijk. Je beseft opeens dat er veel meer mensen om de dood van je zoon rouwen, dan alleen een vader, een moeder, twee zussen, zwagers en een vriendin.  Al die mensen, die we lang niet allemaal hebben kunnen spreken, gedeeltelijk zie je ze nu zitten. Gek ook om jezelf terug te zien. Je bedenkt opeens dat je nog veel meer had willen vertellen over Harm, ik had nog uren kunnen door gaan. Op de film zie ik mezelf vertellen dat Harm gedoopt is, zo stond het ook op mijn papier. Gedoopt, catechisatie gevolgd en belijdenis gedaan en zelfs nog de Alpha-cursus. Ik beweerde toen dat hij is gedoopt door dominee de Boer, maar dat was niet juist. Dominee Erik de Boer heeft een van onze twee dochters gedoopt. Harm is gedoopt door dominee Breen. Onvergetelijk, want dominee Breen was in die tijd van het oude stempel en dus voor ‘vroegdoop’. Harm werd zaterdag 17 april geboren, prachtig weer was het die dagen na Pasen. Twee weken later werd op zondag Harm gedoopt, zodat Coos er ook gewoon bij kon zijn. Veel familieleden waren aanwezig, een mooi feest.

Weer een paar weken later, een broer en schoonzus waren op bezoek, preekte op zondagmiddag ds. Breen over de kinderdoop naar aanleiding van zondag 27 (uit de Heidelbergse Catechismus). In de preek zei dominee Breen dat de doop minder waard is als je daar langer mee wacht dan nodig is. Toen de kerkgangers thuis kwamen, in die tijd woonden we op loopafstand van de kerk in de Transvaalbuurt, kwam het verhaal uitgebreid op tafel natuurlijk. In de hal van de kerk had een oudere broeder duidelijk zijn ongenoegen er over geuit dat zelfs een gereformeerde onderwijzer zich niet meer aan de ‘regels’ hield. In de week er na heb ik het bandje opgevraagd en het nog eens teruggeluisterd. En ja hoor, het verhaal was juist. Ik heb daarom maar een afspraak gemaakt met onze dominee. Keurig werd ik ontvangen in de grote studeerkamer aan de Apollolaan. Ach, zei hij, ik moest er niet zo zwaar aan tillen. Het was niet persoonlijk bedoeld en de uitspraak sloeg niet op de doop van Harm. Verward ben ik maar naar huis gefietst, wat een rare manier van denken, dacht ik. Op de mannenvereniging, een groep broeders uit de Oosterparkkerk die samen de Bijbel bestudeerden, werd er ook over gediscussieerd. En er waren werkelijk broeders heilig van overtuigd dat wanneer op zaterdag je kind wordt geboren, je op de zondag erna kunt dopen. De vader als hoofd van het gezin kan immers ook zijn vrouw vertegenwoordigen, ook al ligt ze nog in het kraambed. In het huidige kerkelijke leven vinden we dit soort gedachtegangen hopeloos ouderwets, maar dertig, veertig jaar geleden was het heel normaal om hier elkaar de maat te nemen. Nu na het verongelukken van Harm komt het twistpunt weer boven. Dominee Breen leeft niet meer en was denk ik inmiddels ook niet meer zo’n heftige verdediger van de ‘vroegdoop’.

In gesprekken met andere ouders van wie de kinderen een zelfde weg zijn gegaan als Harm, komen doop en belijdenis regelmatig ter sprake. Harm zijn generatie heeft met grote aantallen de gevestigde gereformeerde kerk (vrijgemaakt) verlaten. In sommige gevallen hebben ze zich aangesloten bij allerlei verschillende groepen, waar niet de kerkgeur uit hun jeugd hangt. Sommigen zijn evangelisch geworden of weer een ander een compleet ander uiterste; oud-katholiek.  Maar nog veel meer is het geloof langzaam aan verdwenen en is er alleen nog een vaag religieus besef over. En wanneer dat laatste er ook niet meer is, heeft het geloof in een levende god echt afgedaan; je leeft vandaag, maak er iets moois van, want na dit leven is er niets.
We hadden ze toch zo keurig opgevoed? Ze gingen naar een gereformeerde basisschool, kregen gereformeerd vervolgonderwijs en zaten elke zondag netjes naast ons in de kerk. En opeens was het bij velen zo maar voorbij. De deur uit en gelijk ook maar de kerk uit en weg met alles wat daar ook maar mee te maken heeft. Ouders van dertigers maakt dat onzeker. Wat hebben we verkeerd gedaan? Wat als mijn kind er opeens niet meer is, zoals nu met Harm gebeurd is? Zal God dan oordelen? Is hij of zij wel gered? Allerlei vragen spoken dan door je hoofd en je kunt er van wakker liggen.

Mij troost de gedachte dat Harm, al leefde hij niet als een doorsnee gereformeerde kerkganger, er openlijk voor uit kwam dat hij geloofde. Er was verbinding met boven, net als bij een botsautootje knetterde dat soms flink. En ook Harm botste regelmatig tegen allerlei zaken aan. Hij verloochende zijn opvoeding niet en had gelukkig heel veel bagage meegekregen. En hij was gedoopt! Wij vergeten vaak, ook als ouders, dat God veel groter denkt, was en is, dan wij ooit kunnen bedenken. God liet Harm niet los, Harm liet God niet los. Vervolgens mag dat mij en al mijn broeders en zuster in de kerk er niet van weerhouden om na te denken over hoe we hier mee om moeten gaan. Doet de kerk iets fout? Hebben ouders het fout gedaan? Zat en zit het in het onderwijs? En wat kan ons nog troosten als je kind niets meer met het christelijk geloof te maken wil hebben? Zijn het ook niet dezelfde vragen die vijftigers en ook zestigers kunnen bezighouden? Wat als ik twijfel? Wat als het niet waar is? Zijn al die veranderingen in de kerk wel zinvol? Struisvogelpolitiek levert in het algemeen al niet veel op en in de kerk al helemaal niet! Waarvan akte.

Kyrie eleison